२७६१
विषया जो लंपट । तया नावडे ही वाट । पंढरी सुभट । नावडेचि पापिष्ठा ॥१॥
अमृत फळें पूर्ण आलीं । कां गा जैसी परी जालीं । तैसीच हे चाली । पापिष्ठाची जाणावी ॥२॥
धनलुब्धका नावडे धर्म । मद्यपिया नावडे कर्म । जारासी संतसमागम । नाठवेचि सर्वथा ॥३॥
स्त्रीलुब्ध परद्वारी । काय तया गीता निर्धारी । एका जनार्दनीं हरी । नको संग तयाचा ॥४॥
२७६२
एक नरदेह नेणोनि वायां गेले । एक न ठके म्हणोनि उपेक्षिले । एक ते गिळले ज्ञान गर्वे ॥१॥
एक तें साधनीं ठकिले । एक ते करूं करुं म्हणतांचि गेले । करणें राहिलेंसे तैसें ॥२॥
यापरि अभिमान जगीं । ठकवितसे अंगसंगीं । नडी लागवेगीं जाणत्यासी ॥३॥
जें जें करी साधन । तेथें होय अभिमान । नागवी लावणें तेथें । सावधांवा करी कोण ॥४॥
ज्ञानें व्हावी ब्रह्मप्राप्ती । तें ज्ञान वेची विषयासक्तीं । भांडवल नाहीं हातीं । मा मुक्ति कैंची ॥५॥
स्वप्नींचे निजधनें जाग्रतीं नोहे धर्म । ब्रह्माहमस्मि हेंही समाधान । सोलीव भ्रम ॥६॥
अभिमानाचिया स्थिती । ब्रह्मादिकां पुनरावृत्ती । ऐसी वेदश्रुती । निश्चयो बोले ॥७॥
एका जनार्दनीं एकपण अनादी । अहं आत्मा तेथें समुळ उपाधी ॥८॥
२७६३
विषयाचे अभिलाषे सबळ भेदु भासे । विषयलेषु तेथें मुक्ति केवीं वसे ॥१॥
विषयतृष्णा सांडी मग तूं साधन मांडी । वैराग्याची गोडी गुरुसी पुसे ॥२॥
स्त्रीपुरुष भावना भेदु भासे मना । तेथें ब्रह्माज्ञाना गमन कैंचें ॥३॥
कणुभरित जो डोळा शरीरासी दे दुःख । अणुमात्र विषय तो संसारदायक ॥४॥
शुद्धभाव तें वैराग्य आवडे । अति विषय विषयाधीन ते किडे ॥५॥
एका जनार्दनीं निजज्ञानशक्ति । निर्विषय मन ते अभेद भक्ति ॥६॥
२७६४
प्रत्यक्ष देव असोनी नाहीं म्हणती । न कळे मुर्खा देशकपोर्ट धुंडिती ॥१॥
देहींच देहीं देव तो आहे । भ्रांतीचेनी लोभें नाहींसा होय ॥२॥
एका जनार्दनीं सबळ ती भ्रांती । देहीं देव असोनी वायां हुडकिती ॥३॥
२७६५
कासियासी तपा धांवा । जवळी असतां शेजे गांवा ॥१॥
रामा जवळी चुकले । तप तपें भांबावले ॥२॥
तीर्थी नाहीं क्षेत्रीं नाहीं । जवळी असतां भ्रांति पाहीं ॥३॥
असतां सबाह्मभ्यंतरीं । नाहीं म्हणुनी दैन्य करी ॥४॥
तयालगीं सैरा हिंडे । तोचि तया मागें पुढें ॥५॥
एका जनार्दनीं योग । रामचि होय सर्वांग ॥६॥
२७६६
हृदयस्थ असोनी कां रे फिरसी वायां । दीप आणि छाया जयापरी ॥१॥
आत्मतीर्थी सुस्नात झालिया मन । आणिक साधन दुजें नाहीं ॥२॥
साधन तें मन करी आपुलें आधीन । यापरतें कारण आन नाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं मनासी आवरी । मग तुं संसारीं धन्य होसी ॥४॥
२७६७
उलट पालट कासया खटपटी । नको तूं कपाटी रिघूं वायां ॥१॥
आसन मातृका साधन समाधी । वाउगी उपाधि तेणें होय ॥२॥
एका जनार्दनीं वाउगा सायास । नामचि सौरस पुरे काम ॥३॥
२७६८
जाणोनियां वेडा होसी कां रे गव्हारा । भजें तूं पामरा श्रीविठ्ठला ॥१॥
नका रे साधन व्युप्तत्तीचा भार । चुकवी वेरझारा विठ्ठलानामें ॥२॥
एका जनार्दनीं विठ्ठलावांचुनी । सोडविता कोणी नाहीं दुजा ॥३॥
२७६९
अष्टांग साधनें करिताती योगी । परी मन अव्यंगीं होत नाहीं ॥१॥
जिंकितांचि मन साधनें साधती । न जिंकितां फजिती मागें पुढें ॥२॥
एका जनार्दनीं काया वाचा मन । धरुनि बंधन त्यासी करी ॥३॥
२७७०
दुजेपणें नको पाहुं सर्वाठायीं । एकरुप देहीं दिसे ॥१॥
येणें सर्व काम सुगम सोपारें । दुजेपंणे वावरे देहबुद्धी ॥२॥
मन चित्त अहंकार करणें या विचार । दुजेपणें पार केवीं तरे ॥३॥
एका जनार्दनीं दुजेपणा सांडी । विठ्ठलचि मांडी हृदयामाजीं ॥४॥
२७७१
एका स्तुति एका निंदा । करितां अंगीं आदळे बाधा ॥१॥
अर्धांगी लक्ष्मी काय वंदावी । चरणीची गंगा निंदावी ॥२॥
भज्य करावें भजन भजनीं । निंदा स्तुति सांडोनी दोन्हीं ॥३॥
तेची भक्ति निजस्थिती । आवड चिंत्तीं भजनाची ॥४॥
वसावें सदा चरणीं मन । एका शरण जनार्दन ॥५॥
२७७२
अकळ तो खेळ नाकळे वेदांतीं । वाउलें कुंथती भारवाही ॥१॥
ऐसा तो अकळ न कळेची कळा । लावियेला चाळा सर्व जीवा ॥२॥
परस्परें एकएका पैं मैत्री । ऐशी चाले धात्री पंचभुतें ॥३॥
जगपटतंतु आपणचि होय । ऐसा हा निश्चय सत्ता ज्याची ॥४॥
एका जनार्दनीं सर्वसत्ताधारी । न माय चराचरी कीर्ति ज्याची ॥५॥
२७७३
लोखंडाची बेडी तोडी । आवडी सोनियाची घडी ॥१॥
मी ब्रह्मा म्हणतां अभिमान । तेथें शुद्ध नोहे ब्रह्माज्ञान ॥२॥
जळापासुनी लवण होये । ते जळीचें जळीं विरुनी जाये ॥३॥
जैशी देखिली जळगार । शेवटीं जळचि निर्धार ॥४॥
मुक्तपणें मोला चढलें । शेवटीं सोनियांची फांसी पडीलें ॥५॥
एका जनार्दनीं शरण । बद्धमुक्ता ऐसा शीण ॥६॥
२७७४
अभिमानासाठीं । वेंचिती तपाचिया कोटी ॥१॥
अभिमान दुर्वासासी । व्यर्थ शापिला अबंऋषी ॥२॥
अभिमान ब्राह्मीयासी । नेलें गाई गोप वत्सासी ॥३॥
अभिमान नाडला पूर्ण । विश्वामित्र ऋषि जाणा ॥४॥
एका जनार्दनीं शरण । समूळ सांडावा अभिमान ॥५॥
२७७५
कलत्रपुत्रबाधा अभिमानाची । तेही त्याजिल्या शेखी त्यागी म्हणे निजाची ॥१॥
अभिमान कैसेनि सरे। ही कृपा कीजे माहेरें दातारा ॥२॥
देही देहातीत प्रतिपादिजे ज्ञान । तेणेंचि ज्ञान देही येतुसे अभिमान ॥३॥
जें जें होय रुतें तें अहंकारु । त्यागी भोगी होय दिंगबरु ॥४॥
ब्रह्माज्ञानें म्हणती अभिमानाची तुटी । सोऽहं सोऽहं म्हणोनी तेथेंही लागे पाठीं ॥५॥
द्वैत नाहीं जगीं मीच येकला येकु । येणें स्फुरणें आला अभिमान घातकु ॥६॥
अति सुक्ष्म अभिमान कवणा न पडे ठाईं । देहातीत ज्ञानी म्हणती जो विदेही ॥७॥
एका जनार्दनीं जगद्गुरु न्याहाळी । गौखुर वंदितां अभिमानाची धुळी ॥८॥
२७७६
आणिकाचे मनीं आणीक संकल्प । न धरा विकल्प वासनेचा ॥१॥
नका यातायाती वाउगी फजिती । उगवा गोवांगुंती आपुलाली ॥२॥
एका जनार्दनीं एकचि स्मरा । जन्म वेरझारा खंड होती ॥३॥
२७७७
सबराभरित देव असोनी जवळी । व्यर्थ ते कवळी मृत्तिका जळ ॥१॥
ज्याचीया सत्तेचा पंचभुत खेळ । विसरती गोपाळ तयालागीं ॥२॥
वल्कलें वेष्टन भस्माचें धारण । करिती धूम्रपान वाउगेंचीं ॥३॥
एका जनार्दनें हृदयस्थ असतां । कां हो शीण तत्त्वतां करिताती ॥४॥
२७७८
गाण्याचें कीर्तन वाखणिलें । जाणिवेचें ज्ञान तें जाणिवेनें खादलें ॥१॥
भवार्णव हा अवघा उभारी । तो कळे जाणिवेवरी रे ॥२॥
पंडिताचा बोध विध्वंसी वाद । तापसाचें तप निर्दाळी क्रोध ॥३॥
योगियाचा योग नाडियेला सिद्धि । अभिमान नाडी सज्ञान बुद्धी ॥४॥
कर्माकर्म नाडी वर्णाश्रम । संबंधी विषम विकल्प करी ॥५॥
एकाजनर्दनीं भगवत कृपा पुर्ण । निरभिमानें चरण धरियेलें ॥६॥
२७७९
एकांती बैसणें शरीर रोधणें । अष्टांग साधनें श्रम नको ॥१॥
गुदातें अंगुष्ठ लावुनी बैसणें । शरीरीं रोधणें पंचप्राण ॥२॥
नको नको व्यर्थ जीवासी यातना । रामनाम स्मरणा करी सुखें ॥३॥
एका जनार्दनीं नको यातायाती । नामस्मरणें मुक्ति सत्वर जोडे ॥४॥
२७८०
लांब लांब तुम्हीं सांगाल गोष्टी । तत्त्वेंसी भेटी करी उठाउठीं ॥१॥
मीपण जोंवरी गेलें नाहीं । तोंवरी तुम्हीं केलें काई ॥२॥
मीपण देहीं प्रपंच दृष्टी । कोरड्या काय सांगाल गोष्टी ॥३॥
एका जनार्दनीं बांधावें सत्य । बोलामाजीं तेणेंक दाखविलें तत्त्व ॥४॥
