३०२६
बाइलेआधीन होय ज्याचें जिणें । तया अधमा नरकीं पेणें ॥१॥
बाईल मनोगतें ऐसा चाले । नावडती कोणाचे तया बोल ॥२॥
बाईल देवाचाही देव । ऐसा ज्याचा दृढ भाव ॥३॥
एका जनार्दनीं म्हणे मूढाला । बाइलेनें भुलविला ॥४॥
३०२७
रात्रंदिवस भार वाहे खरा । बाइलेंचें उदर भरितसे ॥१॥
नेणे दानधर्म व्रत आचरण । अतिथी पूजन स्वप्नी नाहीं ॥२॥
नेणे श्राद्ध पक्ष आपुला आचार । सदा दुराचारी कर्में करी ॥३॥
पत्‍नी गृहीं सदा वसवसे मन । न वेंची काहीं धन कवडी धन ॥४॥
एका जनार्दनीं ऐसा हीनभागी । जोडीतसे अभागी नरकवास ॥५॥
३०२८
निर्धन पुरुषाची देखा । स्त्री बोले अतिशय ऐका ॥१॥
दिवसा पोराची ताडातोडी । रात्रीं तुमची वोढावोढी ॥२॥
नाहीं घरीं खावया अन्न । संततीनें भरलें सदन ॥३॥
एका जनार्दनीं देवा । ऐसा स्त्रीचा हेलावा ॥४॥
३०२९
सदा सर्वकाळ बाइलेचा दास । होउनी कामास श्वान जैसा ॥१॥
नेणे भीड कधीं मर्यादा स्वजनीं । बाइलेचे कानीं गुज सांगें ॥२॥
बैसतां राउळीं बाइले एकान्त । देवापाशीं चित्त न बैसेचि ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसा तो पतित । अघोर भोगीत कल्पकोडी ॥४॥
३०३०
स्त्री पुत्र दारा धन । देखोनियां नाचे श्वान ॥१॥
जातां बळें कीर्तनीं । बका ऐसा बैसे ध्वनीं ॥२॥
लक्ष ठेउनी बाहेरी । वरवर डोले दुराचारी ॥३॥
एका जनार्दनीं म्हणे। श्वानापरि त्याचें जिणें ॥४॥
३०३१
स्त्रियांचें सगतीं । नोहें परमार्थ निश्चिती ॥१॥
स्वप्नीं होतां दरुशन । तेथेंच गुंततसे मन ॥२॥
पहा स्त्रियांच्या अंगसंगे । भुलविला ऋषिश्रृंग ॥३॥
विश्वामित्र तपिया खाणी । कुत्रा करूनी हिंडे वनीं ॥४॥
ऐसे भुलले थोर थोर । तेथें जीव किती पामर ॥५॥
एका जनार्दनीं भुलले । वायां स्त्रीसंगीं गुंतलें ॥६॥
३०३२
प्रपंचाचा कठिण लाग । नाशासी मूळ स्त्रीसंग ॥१॥
भोगाचे जें जें सुख । तें तें प्रत्यक्ष घेतो विख ॥२॥
दीपाचिया अंगसंगा । कोण सुख आहे पतंगा ॥३॥
पुढील निमाले देखती । पाहुनी पुढे उडी घालिती ॥४॥
ऐसे भुलले तया संगीं । एका जनार्दनीं जगीं ॥५॥
३०३३
कन्येचा करी जो नर विकरा । चांडाळ तो खरा अधमची ॥१॥
तयाचिया मुखा श्वानाची ते विष्ठा । पातकी वरिष्ठा सर्वाहुनीं ॥२॥
पंचमहापातकी विश्वासघातकी । यापरता दोष का तया अंगीं ॥३॥
एका जनार्दनीं त्याचें नाम घेतां । सचैल सर्वथा स्नान कीजे ॥४॥
३०३४
गौ आणि कन्या कथेचा विकरा । चांडाळ निर्धार पापराशी ॥१॥
तयाचें तें मुख न पाहती जन । अपवित्र दुर्जन पातकी तो ॥२॥
एका जनार्दनीं दोषां न परिहार । भोगिती अघोर कल्पकोटीं ॥३॥
३०३५
व्याही जांवयांच्या कोडी । पोषितसे अति आवडी ॥१॥
देहसुखाचिया चाडा । अवघे मेळविले वोढा ॥२॥
देहीं वाढवी अतिप्रीती । पुत्र दारा माझे म्हणती ॥३॥
जैसा जोंधळा कणा चढे कणभारे क्षितीं पडें ॥४॥
वृक्षा फळे येती अपारें । फळभारें वृक्ष लवें ॥५॥
ऐसा भुलला स्वजनासी । एका जनार्दनीं सायासी ॥६॥
३०३६
कन्या पुत्रादिक धन । हें तो जाण भ्रमवत् ॥१॥
मागील अनुभव घेउनी कसवटी । पडलीसे तुटी रामनामीं ॥२॥
नाथिले याचा काय तो धिवसा । कवण तो आकाशा कुंपण घाली ॥३॥
अभ्रींची छाया मृगजळ पाणी । काय तें रांजणीं भरतां येतें ॥४॥
एका जनार्दनीं सारीमारीचेंक वचन । काय तें प्रमाण आयुष्याविण ॥५॥
३०३७
लेंकुरातें बाप खेळवी साचें । बाईल देखतां ती पुढें नाचे ॥१॥
माझां बाप माझी आई । बाईल देखतां नाचतो पायीं ॥२॥
धडसेनी तोंडे बोबडें बोले । आवडीनें म्हणे पाहे बाइले ॥३॥
सासू सासरा पहाती साला । नाचतो जांवई घेउनी मुला ॥४॥
यापरी ममता नाचवी जन । देवद्वारीं आलीया धरी अभिमान ॥५॥
एका जनार्दनीं सांडोनी अभिमान । संतापुढें नाचें धरूनियां कान ॥६॥
३०३८
गुंतलासी मायापाशी । कोण सोडवील तुजसी । धाये मोकलेनि रडसी । न ये करूणा कवणातें ॥१॥
वाचे सदा नाम गाय । तेणें चुकती अपाय । सहजची सोय । नाम मुखीं वदतां ॥२॥
बंधनाची तुटेल बेडी । होईल कैवल्याची सहज जोडी । एका जनार्दनीं आवडी । रामनामीं धरितां ॥३॥
३०३९
वेद गुरु माता पिता । ऐसा भाव जया चित्ता ॥१॥
नाहीं दुजा आठव कांहीं । चित्त जडलें चौघांपायीं ॥२॥
एका जनार्दनीं साचें । ऐसें मनीं नित्य ज्याचे ॥३॥
३०४०
माता पिता देव गुरु । ऐसा ज्याचा । एक विचारु ॥१॥
धन्य धन्य तयाचें शरीर । नर नोहे तो ईश्वर ॥२॥
चारी दैवतें समान मानी । शरण एका जनार्दनीं ॥३॥
३०४१
मातापितयांसी जो करी नमन । धन्य त्याचें पुण्य इह जगीं ॥१॥
मातापितयांचें करी जो पूजन । धन्य तयाचें पुण्य इहलोकीं ॥२॥
मातापितयांची करीत जो सेवा । एका जनार्दनीं देवा वरिष्ठ तो ॥३॥
