श्रीसाईसच्चरित / अध्याय २८ वा

॥ श्रीगणेशाय नम: ॥ श्रीसरस्वत्यै नम: ॥ श्रीगुरुभ्यो नम: ॥ श्रीकुलदेवतायै नम: ॥ श्रीसीतारामचंद्राभ्यां नम: ॥ श्रीसद्नुरुसाईनाथाय नम: ॥
साई नव्हे एकदेशी । साई सर्वभूतनिवासी । आब्रम्हाकीटक - मुंगीमाशी । व्यापक सर्वांशीं सर्वत्र ॥१॥
साई शब्दब्रम्ही पूर्ण । दावी परब्रम्हींची खूण । ऐसा उभयभागीं प्रवीण । तेणेंच सद्नुरुपण तयातें ॥२॥
स्वयें मोठा ज्ञानी गहन । करूं नेणे शिष्यप्रबोधन । अथवा निजस्वरूपावस्थान । त्याचें सद्नुरुपण तयाला ॥३॥
पिता देई देहासी जनन । जननापाठीं लागे मरण । गुरु निर्दाळी जनन - मरण । तें कनवाळुपण आणीक ॥४॥
आतां पूर्वील अनुसंधान । कीजे स्वप्नाध्याय श्रवण । कैसें भक्तांचे स्वप्नीं जाऊन । बाबा दर्शन त्यां देत ॥५॥
कोणास म्हण्त त्रिशूल काढीं । कोणापाशीं मागत खिचडी । कोणास घेऊन हातीं छडी । पाठ ते फोडीत गुरुमिषें ॥६॥
कोणास स्वप्नीं जाऊन भेवंडी । सुरापानादि मोडीत खोडी । टाळूनि भक्तांचीं अनेक सांकडीं । लावीत गोडी निजपदीं ॥७॥
कैसी कोणासी पाठ फोडिली । वरवंटयानें छाती ठेंचिली । दशमाध्यायीं वार्ता हे कथिली । श्रोतां आकर्णिली आधींच ॥८॥
पुढील कथेची अपूर्वाई । धन्य परिसता धन्य जो गाई । दोघे समरसती ठायींचे ठायीं । सौख्य अनपायी लाधती ॥९॥
असत्कथानिंदादिश्रवण । या पापांचें होईल क्षालन । करूं संतकथानुवादन । परम पावन जें सदा ॥१०॥
आतां तेंच कथानिरूपण । श्रोतां सादर कीजे श्रवण । पदोपदीं येईल दिसून । कृपाळूपण साईंचें ॥११॥
राली  - बंधु ग्रीक व्यापारी । खरीदी सर्व हिंदुस्थानभरी । पेढया तयांच्या शहरोशहरीं । मुंबानगरींही एक ॥१२॥
तेथील अधिकार्‍यांचें पदरीं । सांप्रत लखमीचंदासी नोकरी । अति विश्वासू आज्ञाधारी । काम करीत मुनशीचें ॥१३॥
रेलवे - खात्यांत आरंभीं होते । व्यंकटेश मुद्रणागारीं मागुते । तेव्हांच साईंच्या समागमातें । लाधले कैसे तें परिसा ॥१४॥
"माझा माणूस देशावर । असो कां हजारों कोस दूर । आणीन जैसें चिडीचें पोर । बांधून दोर पायांस" ॥१५॥
ऐसें बाबा  कितीदां वदले । जनां लोकांहीं बहुतीं ऐकिलें । अनुभवाही तैसेंच आलें । कथितों त्या लीलेस बाबांच्या ॥१६॥
नेलीं ऐसीं पोरें कितीक । देशोदेशींचीं शिरडीस अनेक । त्यांतीलचि लखमीचंद एक । पोर हें भाविक बाबांचें ॥१७॥
जेव्हां बहुजन्मसंपादित । प्राक्तन कर्म उदया येत । तेव्हांच संतसमागम लाभत । मोहजनित तम नासे ॥१८॥
विवेकाग्नि होई प्रदीप्त । भाग्योदया वैराग्य पावत । संचित - कर्म क्षया जात । होत जीवितसाफल्य ॥१९॥
दिठीं भरतां साईनाथ । दुजिया न लाभे वाव तींत । तेही असोत नयननिमीलित । साईनाथ चौपासीं ॥२०॥
झाली लालाजींची भेटी । कथिल्या त्यांनीं ज्या स्वानुभवगोष्टी । प्रेमें सांठविल्या ह्रदयसंपुटीं । उत्कंठा पोटीं त्या सांगूं ॥२१॥
धरणें आलें तयास देख । तीही लीला अलौकिक । काना मना करून एक । श्रोते भाविक परिसोत ॥२२॥
सन एकोणीसशें दहा । नाताळामधील दिवस पहा । शिरडीप्रयाणयोग तेव्हां । लाधला हा लालाजीतें ॥२३॥
तेव्हांच प्रथम प्रत्यक्ष दर्शन । परी हा योग येण्याचें चिन्ह । एका दों महिन्यांचे आधींच जाण । आलें घडून तें ऐका ॥२४॥
सांताक्रूझगांवीं असतां । ध्यानीं मनीं कांहींही नसतां । स्वप्न पडलें तयास अवचिता । नवल द्दष्टान्ता देखिलें ॥२५॥
म्हातारा एक दाढीवाला । साधु भक्तवृंदीं वेढिला । ऐसा महात्मा उभा देखिला । तो अभिवंदिला सप्रेम ॥२६॥
पुढें दत्तात्रेय मंजूनाथ । बिजूर उपनांवाचे गृहस्थ । आले लखमीचंद तेथ । करीर्तनार्थ गणुदासांच्या ॥२७॥
दासगणूंची नित्य पद्धती । समोर बाबांची छबी मांडिती । ती देखतांच लखमीचंदाप्रती । आठवली मूर्ति स्वप्नींची ॥२८॥
तीच दाढी तेंच वय । तेच अवयव तेच पाय । लखमीचंदाचा लागला लय । कीं तोच हा होय महात्मा ॥२९॥
आधींच तें दासगणूंचें कीर्तन । त्यांत तुकारामाचें आख्यान । वरी त्या स्वप्नींच्या साधूचें दर्शन । लालाजी तल्लीन बहु झाले ॥३०॥
लखमीचंद मनाचे कोमळ । डोळीं आले प्रेमाश्रुजळ । लागून राहिली जीवास तळमळ । मूर्ति ही प्रेमळ देखेन कैं ॥३१॥
आधीं जी देखिली स्वप्नींतीं । प्रतिमा जियेची कीर्तनांतीं । तिकडेच लागली  अंतर्वृत्ति । आणीक चित्तीं येईना ॥३२॥
भेटेल काय  कोणी स्नेही । जो मज शिरडीची सोबत देई । कधीं मी प्रत्यक्ष या संतांपायीं । वाटलें डोई ठेवीन ही ॥३३॥
होईल या साधूंचें दर्शन कदा । भोगीन काय त्या प्रेमानंदा । ऐसी उत्सुकता लखमीचंदा । लागून सदा राहिली ॥३४॥
लाविली पाहिजे खर्चाची सोय । आतां पुढें करावें काय । दर्शन सत्वर कैसें होय । लागे उपाय शोधाया ॥३५॥
देव सदा भावाचा भुकेला । पहा कैसा चमत्कार घडला । तेच रात्रीं आठाचे समयाला । दरवाजा ठोठावला स्नेह्यानें  ॥३६॥
मग दार उघडून जों पाही । तों शंकरराव तयाचा स्नेही । पुसे लखमीचंदास पाहीं । येतां काई शिरडीस ॥३७॥
केडगांवीं जाण्याचा मानस । नारायणमहाराज - दर्शनास । होता, परी आलें मनास । आधीं शिरडीस जावें कीं ॥३८॥
करावे यत्प्रीत्यर्थ सायास । तेंच जैं चालून येई अप्रयास । पारावारा न आनंदास । मनास लखमीचंदाचे ॥३९॥
घेतली चुलतभावांपासुनी । रकम पंधरा रुपये उसनी । शंकररावांनींही तैसेंच करूनि । केली प्रयाणीं सिद्धता ॥४०॥
बिस्तरा बिछायत घेतली । निघावयाची तयारी केली । जाऊनि वेळीं तिकिटें मिळविलीं । गाडी साधिली उभयांनीं ॥४१॥
शंकरराव मोठे भजनी । गाडींत भजन केलें उभयांनीं । लक्षमीचंद चौकसपणीं । करी रस्त्यांनीं चौकशी ॥४२॥
शिरडीकडील कोणी जन । भेटतां करावें तयांस नमन । सांगा साईबाबांचें महिमान । अनुभव प्रमाणा आम्हांला ॥४३॥
साईबाबा मोठे संत । नगरबाजूस अति विख्यात । म्हणती तयांची कांहीं प्रचीत । आम्हांसि निश्चित वदावी ॥४४॥
डब्यांत चार मुसलमान । शिरडीनिकट जयांचें स्थान । परस्पर वार्तावर्तमान । करितां समाधान वाटलें ॥४५॥
साईबाबांची कांहीं माहिती । असल्यास निवेदा आम्हांप्रती । लखमीचंद अति भावार्थीं । तयांस पुसती प्रीतीनें ॥४६॥
साईबाबा महान संत । शिरडींत बहुत वर्षें नांदत । असे महान अवलिया महंत । प्रत्युत्तर देत ते तयां ॥४७॥
येणेंप्रमाणें बोलतां चालतां । आनंदानें मार्ग क्रमितां । दोघे कोपरगांवास येतां । आठवलें चित्ता शेटीच्या ॥४८॥
साईबाबांस पेरूंची प्रीती । कोपरगांवीं पेरू पिकती । म्हणती गोदेच्या कांठीं विकती । समर्पूं येतील बाबांस ॥४९॥
परी येतां गोदावरीकांठीं । देखावा पाहून हर्षले पोटीं । तांगा पोहोंचला पैलतटीं । विसरले गोठी पेरूंची ॥५०॥
तेथूनि शिरडी चार गांव । तांगा निघाला भरधांत । लखमीचंदास झाला आठव । जेथें न ठाव पेरूचा ॥५१॥
तों एक म्हातारी डोईवर पाटी । धांवतां देखिली गाडीच्या पाठीं । थांबविली गाडी तियेसाठीं । पेरूच भेटीस आले कीं ॥५२॥
लखमीचंद आनंदभरित । निवडूनि निवडूनि पेरू घेत । राहिले पाटींत ते म्हातारी म्हणत । अर्पा मजप्रीत्यर्थ बाबांना॥५३॥
पेरूंची स्मृति आणि विस्मृति । म्हातारीची गांठ अवचिती । तिची ती पाहूनि साईभक्ति । दोघेही चित्तीं विस्मित ॥५४॥
आरंभीं म्हातारा दिसला स्वप्नीं । तोचि पुढें आढळला कीर्तनीं। त्याचीच ही म्हातारी नसेल ना कोणी । लालाजी मनीं तरकले ॥५५॥
असो मग पुढें गाडी हांकिली । बोलतां बोलतां शिरडी गांठली । दुरूनि मशिदीचीं निशाणें देखिलीं । भावें वंदिलीं उभयतांनीं ॥५६॥
मग ते पूजासंभारेंसी । गेले तत्काळ मशिदीसी । घेऊनि साईदर्शनासी । आनंदचित्तेंसीं ते धाले ॥५७॥
आंगणाचे द्वारांतून । सभामंडपीं प्रवेशून । पाहोनि बाबांची मूर्ति दुरून । सद्नद मन जाहलें ॥५८॥
होतां इच्छित मूर्तींचें दर्शन  । लखमीचंद जाहला तल्लीन । विसरूनि गेला भूक्त तहान । स्वानंदजीवन लाधला ॥५९॥
हातीं घेऊनि निर्मळ जळ । प्रक्षाळिलें चरणकमळ । अर्ध्यपाद्यादि पूजा सकळ । केळीं श्रीफळ अर्पिलें ॥६०॥
धूप - दीप - तांबूल - दक्षिणा । केली मानस - प्रदक्षिणा । करोनि पुष्पहारसमर्पणा । बैसले चरणांसन्निध ॥६१॥
भक्त प्रेमळ लखमीचंद । तयासही गुरुकृपेचा आनंद । पावूनि साईचरणारविंद । रमला मिलिंद जैसा तो ॥६२॥
तेव्हां बाबा झाले वदते । "साले रास्तेमें भजन करते । और दूसरे आदमीकू पूछते । क्या दुसरेसे पूछना ॥६३॥
सब कुछ अपने आंखोंसे देखना । कायकू दुसरे आदमीकू पूछना । झूठा है क्या सच्चा सपना । करलो अपना बिचार आप ॥६४॥
मारवाडीसे लेकर उछिती । क्या जरूर दर्शनकी होती । हुई क्या अब मुराद पुरती" । आश्चर्य चित्तीं परिसतां ॥६५॥
आपण मार्गांत केली चौकशी । बाबांस येथें ती कळली कैशी । हेंचि आश्चर्य परम मानसीं । लखमीचंदांसी वाटलें ॥६६॥
घरीं आपणा पडलें स्वप्न । गाडींत आपण केलें भजन । कळलें कैसें बाबांस वर्तमान । काय अंतर्ज्ञान हें ॥६७॥
होती दर्शनाची उत्कंठा । होता खराच पैशांचा तोटा । उसने घेऊन केला पुरवला । तेंही पहा ठाऊक यां ॥६८॥
आश्चर्य परम लखमीचंदा । आश्चर्य सकल भक्तवृंदा । आश्चर्य सत्पदपंकजमिलिंदा । अतर्क्य विंदान बाबांचें ॥६९॥
काढोनि ऋण करणें सण । अथवा यात्रापर्यटण । नावडे बाबांस कर्जबाजारीपण । शिकवण ही मुख्य येथील ॥७०॥
असो तें, सकळ भक्तांसमवेत । हेही साठयांचे वाडयांत जात । दुपार भरतां जेवावया बैसत । आनंदभरित मानसें ॥७१॥
इतुक्यांत बाबांचा प्रसाद म्हणून । कोणा भक्तानें सांजा आणून । वाढिला थोडा पानांवरून । तृप्त तो सेवून जाहले ॥७२॥
दुसरे दिवशीं भोजनसमयीं । झाली लालाजीस सांज्याची सई । परी तो कांहीं नित्याचा नाहीं । उत्सुकता राहिली मनांत ॥७३॥
मग तिसरे दिवसाची नवाई । उरल्या वासनेची भरपाई । करूनि देती महाराज साई । कैसिया उपायीं अवलोका ॥७४॥
गंधाक्षतादिपुष्पांसमेत । घंटा नीरांजन पंचारत । घेऊनि जोग मशिदीं येत । पुसूं लागत बाबांसी ॥७५॥
‘काय आणावा नैवेद्य आज’ । आज्ञा करिती महाराज । "सांजा ताटभर घेऊनि ये मज । आरतीपूजन मग करीं" ॥७६॥
ठेवूनि तेथेंच पूजासंभारा । जोग तात्काळ गेले माघारा । परतले सवें घेऊनि शिरा । सर्वां पुरा अविलंबें ॥७७॥
पुढें झाली दुपारची आरती । आधींच आणिले नैवेद्य भक्तीं । ताटें य़ेऊं लागलीं वरती । बाबा तैं वदती निजभक्तां ॥७८॥
आहे आजिचा दिवस बरवा । वाटे सांज्याचा प्रसाद व्हावा । आणवा म्हणती सत्वर मागवा । सकळांनीं सेवावा यथेष्ट ॥७९॥
मग भक्तांनीं जाऊन आणिलीं । सांज्याचीं दोन बगोणीं भरलीं । लखमीचंदांसी भूकही लागली । पाठही भरली होती पैं ॥८०॥
पोटांत भूक पाठीस कणकण । तेणें लखमीचंद अस्वस्थमन । बाबांच्या मुखीं तैं येई जें वचन । श्रोतीं अवधान देइजे ॥८१॥
"भूख लगी है अच्छा हुवा । कमरमें दर्द चाहिये दवा । अब सांजेकी चली है हवा ।  करो सवार आरतीं" ॥८२॥
जें जें लखमींचंदांचे मनीं । तें तें परिस्फुट बाबांचे वचनीं । शब्दावीण प्रतिध्वनी । अंतर्ज्ञानी महाराज ॥८३॥
असो पूर्ण होतां आरती । सांजा मिळाला भोजनवक्तीं । पुरली लखमीचंदांची आसक्ती । आनंद चित्तीं जाहला ॥८४॥
तेथूनि बाबांवर जडलें प्रेम । उदबत्ती नारळ माळेचा नेम । लखमीचंदही लाधले क्षेम । पूजा उपक्रम चालला ॥८५॥
जडली एवढी साईंवर भक्ति । जाणारा लाधतां शिरडीप्रति । माळ दक्षिणा कापूर उदबती । तया हातीं पाठविती ॥८६॥
कोणीही जावो शिरडीप्रती । लखमीचंद्रांस लागतां माहिती । या तीन वस्तु दक्षिणासमवेती । बाबांस पाठविती नेमानें ॥८७॥
त्याच खेपेस चावडीचे निशीं । समारंभ तो पाहावयासी । जातां बाबांस उठली खांसी । कासावीसी जाहली ॥८८॥
लखमीचंद मनीं म्हणत । काय ही खांसी त्रास देत । वाटे लोकांची द्दष्टी लागत । खोकला उठत त्यापायीं ॥८९॥
ही तों  मनाची केवळ वृत्ति । उठली लखमीचंदांचे चित्तीं । येतां सकाळीं मशिदीप्रती । बाबाही अनुवदती नवल पहा ॥९०॥
येतां माधवराव तयांप्रती । आपण होऊन बाबा वदती । काल झाला मज खोकला अती । ही काय कृती द्दष्टीची  ॥९१॥
वाटे मज कोणाची तरी । द्दष्टचि लागली आहे खरी । तेणें हा खोकला परोपरी । करी बेजारी जीवाची ॥९२॥
आश्चर्य लखमीचंदांचे अंतरीं । ही तों अनुवृत्ति आपुलीच खरी । कैसें हें बाबांस कळलें तरी । सर्वां अंतरीं वसती कीं ॥९३॥
मग तो विनवी कर जोडूनी । बहु आनंदलों आपुले दर्शनीं । तरी ऐसीच कृपा करोनी । महाराजांनीं रक्षावें ॥९४॥
आतां मज या पायांवांचुनी । देवचि नाहीं आणिक जनीं । मन हें रमो आपुले भजनीं । आपुलेच चरणीं सर्वदा ॥९५॥
म्हणे चरणीं ठेवितों माथा । निरोप मागतों साई - समर्था । आज्ञा असावी आम्हां आतां । असेंचि अनाथां सांभाळा ॥९६॥
असावी नित्य कृपाद्दष्टि । जेणें न होऊं संसारीं कष्टी । लाधो तव नामसंकीर्तनपुष्टी । सुखसंतुष्टी सर्वथा ॥९७॥
घेऊनि उदी साशीर्वाद । पावोनि स्नेह्यांसहित आनंद । मार्गीं गात साईगुणानुवाद । लखमीचंद परतला ॥९८॥
ऐसीच आणीक दुसरी चिडी । बांधूनि बाबांनीं आणिली शिरडीं । येतां प्रत्यक्ष दर्शनाची घडी । नवलपरवडी  परिसा ती ॥९९॥
चिडी ती एक प्रेमळ बाई । तिचिया कथेची परम नवलाई । बर्‍हाणपुरीं द्दष्टान्त होई । महाराज साई पाही ती ॥१००॥
कधींही नव्हतें प्रत्यक्ष दर्शन । तरी त्या बाईस जाहलें स्वप्न । बाबा तियेच्या द्वारीं येऊन । खिचडी - भोजा मागती ॥१०१॥
बाई तत्काळ होऊन जागी । पाही तों नाहीं कोणीही जागीं । दष्टान्त कथिला लागवेगीं । समस्तांलागीं तियेनें ॥१०२॥
पति तियेचा तेच शहरीं । तेथील टपालखात्याचा अधिकारी । पुढें अकोल्यास बदलल्यावरी । केली तयारी शिरडीची ॥१०३॥
दंपत्य होतें मोठें भाविक । जाहलें साईदर्शनकामुक । वाटलें द्दष्टान्ताचें कौतुक । माया अलौकिक साईंची ॥१०४॥
पुढें सोईचा पाहूनि दिन निघालीं दोघें शिरडी लक्षून । मार्गांत गोमती तीर्थ वंदून । शिरडीलागून पातलीं ॥१०५॥
प्रेमें घेऊनि बाबांचें दर्शन । करूनियां भावें पूजन । नित्य बाबांचे चरण सेवून । सुखसंपन्न जाहली ॥१०६॥
ऐसें तें दंपत्य आनंदमनें । राहिलें शिरडींत दोन महिने । बाबाही तुष्टले खिचडी - भोजनें । भावभक्तीनें तयांच्या ॥१०७॥
खिचडीनैवेद्य - समर्पणार्थ । दंपत्य आलें शिरडीप्रत । चतुर्दशदिन होतां ही गत । खिचडी अनिवेदित तैशीच ॥१०८॥
कृतसंकल्प दीर्घसूत्रता । नावडूनि ती बाईचे चित्ता । पंधरावे दिवशीं माध्यान्ह भरतां । खिचडीसमवेत पातली ॥१०९॥
होते तेव्हां पडदे सोडिले । घेऊइ समवेत भक्त आपुले । बाबा आधींच भोजनीं बैसले । ऐसें समजलें बाईस ॥११०॥
ऐसें भोजन चालते समयीं । पडद्याचे आंत कोणी न जाई । परी त्या बाईस जाहली घाई । खालीं न राही ती उगली ॥१११॥
केवळ खिचडी - निवेदनोह्लासा । अकोल्याहून शिरडीचे प्रवासा । अंगिकारी जी तियेचा धिंवसा । राहील कैसा अपूर्व ॥११२॥
कोणाचेंही कांहीं न मानितां । पडदा स्वहस्तें सारून वरता । करूनि निजप्रवेश निजसत्ता । कामनापूर्तता साधिली ॥११३॥
तेव्हां बाबांनीं नवल केलें । खिचडीलागीं इतुके भुकेले । कीं तीच आधीं मागूं सरले । ताटचि धरिलें दों हातीं ॥११४॥
खिचडी पाहूनि जाहला उल्हास । उचलूनियां घांसावर घांस । बाबांनीं सूदिले निजमुखास । कौतुक समस्तांस वाटलें ॥११५॥
पाहूनि बाबांची ती आतुरता । विस्मय दाटला सर्वांचे चित्ता । खिचडीची कथा परिसतां । वाटली अलौकिकता साईंची ॥११६॥
आतां येथून पुढील कथा । ऐकतां प्रेम दाटेल चित्ता । एक गुजराती ब्राम्हाण सेवेकरितां । आला अवचितां शिरडीस ॥११७॥
रावबहादूर साठयांचे पदरीं । आरंभीं केली जयानें चाकरी । तया शुद्ध सेवाभ्यंतरीं । लाधली पायरी बाबांची ॥११८॥
तीही कथा बहुत गोड । जयासी भक्तिप्रेमाची आवड । कैसें श्रीहरी पुरवी कोड । मनाची होड तें परिसा ॥११९॥
मेघा तयाचें नामाभिधान । साईंसवें ऋणानुबंधन । तेणें तो पावला शिरडी स्थान । कथानु - संधानतत्पर व्हा ॥१२०॥
साठे खेडाजिल्ह्याचे प्रांत । तेथें हा मेघा भेटला अवचित । ठेविला तयास तैनातींत । शिवालयीं नित्य पूजसे ॥१२१॥
पुढें हे साठे शिरडीस आले । तेंच तयांचें भाग्य उदेलें । तेथें महाराज साई जोडले । चित्त जडलें तच्चरणीं ॥१२२॥
त्रायेकर्‍यांचा पाहूनि रगडा । झाला तयांचे मनाचा धडा । असावा येथें आपुला वाडा । सोय बिर्‍हाडा लागेला ॥१२३॥
मग पुढारी ग्रामस्थ मिळविले । तया जागेचें संपादन केलें । जेथें बाबा आरंभीं प्रकटले । वाडयाचें ठरविलें तें स्थल ॥१२४॥
या पवित्र जागेचें महिमान । चतुर्थाध्यायींच पूर्ववर्णन । द्विरुक्तीचें नाहीं प्रयोजन । चालवूं निरूपण पुढारा ॥१२५॥
असो मेघाचें संचित मोठें । लाधले रावबहादुर साठे । तेव्हांच तो  लागला परमार्थवाटे । नेटेंपाटें तयांच्या ॥१२६॥
परिस्थितीस होऊनि वश । पावला होता कर्मभ्रंश । तयास देऊनि गायत्र्युपदेश । करविला प्रवेश सन्मार्गीं ॥१२७॥
मेघा साठयांचे सेवेस लागला । परस्परांशीं आदर वाढला । गुरुच मेघा भावी साठयांला । लोभही जडला तयांचा ॥१२८॥
असो एकदां सहज बोलतां । निजगुरूचें माहात्म्य वानितां । प्रेम दाटलें साठयांचे चित्ता । मेघास सादरता पूसती ॥१२९॥
बाबांस घालावें गंगोदकस्नान । इच्छा ही माझी मनापासून । तदर्थ तुज शिरडीलागून । पाठवितों जाण मुख्यत्वें ॥१३०॥
शिवाय तुझी अनन्य सेवा । पाहूनि वाटे माझिया जीवा । सद्नुरूचा तुज संगम घडावा । पायीं जडावा तव भाव ॥१३१॥
सार्थक होईल तव देहाचें । परम कल्याण या जन्माचें । जा जा काया  - मनें - वाचें । लागें सद्नुरूचे पायांस ॥१३२॥
मेघा पुसे तयांची जात । वस्तुत: साठयांसही ती अज्ञात । म्हणती कोणी अविंधही वदत । बैसती मशिदींत म्हणवूनि ॥१३३॥
अविंध हा शब्द कानीं पडतां । जाहली मेघामनीं दुश्चित्तता । नाहीं नीच यवनापरता ॥ काय गुरुत तयाची ॥१३४॥
नाहीं म्हणतां साठे क्षोभती । होय म्हणतां पावेल दुर्गती । करावें काय चालेना मती । चिंतावर्तीं तो पडला ॥१३५॥
इकडे आड तिकडे विहीर । दोलायमान मनीं अस्थिर । परी साठयांचा आग्रह फार । केला निर्धार दर्शनाचा ॥१३६॥
पुढें मेघा शिरडीस आला । मशिदीचे अंगणीं पातला । पायरी जों चढूं लागला । बाबांनीं लीला आरंभिली ॥१३७॥
उग्र स्वरूप धारण केलें । पाषाण हातीं घेऊन वदले । खबरदार पायरीवर पाऊल ठेविलें । यवनें वसविलें हें स्थान ॥१३८॥
तूं तो ब्राम्हाण उंच वर्ण । मी तों नीचाचा नीच यवन । होईल विटाळ तुजलागून । जाईं परतोन माधारा ॥१३९॥
तें कातावलेपणाचें रूप । दुजें प्रळयरुद्राचें स्वरूप । पहाणारांस होत थरकांप । चळी कांपत तंव मेघा ॥१४०॥
परी हा राग केवळ वरवर । अंतरी दयेचा वाहे पूर । मेघा थक्क विस्मयनिर्भर । कैसें मदंतर कळलें यां ॥१४१॥
कोठें खेडा जिल्हा दूर । कोठें लांब अहमदनगर । माझें विकल्पाकृष्ट अंतर । आविष्करण हें त्याचें ॥१४२॥
बाबा जों जों मारूं धांवत । तों तों मेघाचें धैर्य खचत । पाऊल एकेक मागेंच पडत । जावया न धजत पुढार ॥१४३॥
तैसाच कांहीं दिवस राहिला । बाबांचा रागरंग पाहिला । शक्य ती सेवा करीत गेली । परी न पटला द्दढ विश्वास ॥१४४॥
पुढें मग तो घरासी गेला । ज्वरार्त झाला अंथरुणीं खिळिला । तेथें बाबांचा ध्यास लागला । परतोनि आला शिरडीस ॥१४५॥
तो जो आला तोच रमला । साईपायीं भाव जडला साईंचा अनन्य भक्त जाहला । साईच त्याजला एक देव ॥१४६॥
मेघा आधींच शंकरभक्त । होतां साईपदीं अनुरक्त । शंकरचि भावी साईनाथ । तोच उमानाथ तयाचा ॥१४७॥
करी मेघा अहर्निश । साईशंकर - नामघोष । बुद्धिही तदाकार अशेष । चित्त किल्मिषविरहित ॥१४८॥
झाला साईंचा अनन्य भक्त । साईंस प्रत्यक्ष शंकर भावित । शंकर शंकर मुखें गर्जत । अन्य दैवत मानीना ॥१४९॥
साईच त्याचें देवतार्चन । साईच त्याचा गिरिजारमण । येच द्दष्टीचा ठाय घालून । नित्य प्रसन्नमन मेघा ॥१५०॥
शंकरास बेलाची आवड । शिरडींत नाहीं बेलाचें झाडा । मेघा तदर्थ कोस दीडकोस । जाऊनि निज चाड पुरवीतसे ॥१५१॥
दीड कोसाचा काय पाड । बेलालागीं लंघिता पहाड । परी पूजेचें पुरविता कोड । फेडिता होड मनाची ॥१५२॥
लांबलांबून बेल आणावा । पूजासंभार पूर्ण मिळवावा । ग्रामदेवांचा अनुक्रम घ्यावा । सर्वांस वहावा यथाविधी ॥१५३॥
मग त्याच पावलीं जावें मशिदीं । प्रेमें वंदावी बाबांची गादी । करूनियां पादसंवाहनादि । पादतीर्थ आधीं सेवी तो ॥१५४॥
मेघाचिया आणिक कथा । आनंद होईल श्रवण करितां । ग्रामदेवांविषयीं आदरता । दिसेल व्यापकता साईंची ॥१५५॥
मेघा शिरडीस असेपर्यंत । दुपारची आरती करी तो नित । परी आधीं ग्रामदेव समस्त । पुजूनी मशिदींत जात असे ॥१५६॥
ऐसा तयाचा नित्यक्रम । एके दिसीं चुकला हा अनुक्रम । खंडोबाच्या पूजेचा अतिक्रम । घडला परिश्रम करितांही ॥१५७॥
पूजा कराया केला यत्न । द्वार न उघडे करितां प्रयत्न । म्हणून ती पूजा तैसीच वगळून । आला तो घेऊन आरती ॥१५८॥
तेव्हां बाबा वदती तयाला । पूजेंत त्वां आजला खंड पाडिला । पूजा पावल्या सर्व देवांला । एक राहिला पूजेविण ॥१५९॥
जा ती करूनि ये मग येथें । मेघा वदे दार बंद होतें । उघडूं जातां उघडेना तें । वगळणें पूजेतें भाग आलें ॥१६०॥
बाबा वदती जा तूं पाहें । दार आतां उघडें आहे । मेघा तात्काळ जाय लवलाहें । अनुभव लाहे बोलाचा ॥१६१॥
खंडेरायाची पूजा केली । मेघाचीही मळमळ गेली । पुढें बाबांनीं करूं दिधली । पूजा आपुली मेघाला ॥१६२॥
मग गंधपुष्पादि - अष्टोपचार । पूजा समर्पी अति सादर । यथाशक्ति दक्षिणा हार । फलभारही अर्पितसे ॥१६३॥
एकदां मरसंक्रांति - दिनीं । गोदावरीचें आणूनि पाणी । बाबांस अभ्यंग चंदन चर्चुनी । घालावें स्नान मनीं आलें ॥१६४॥
आज्ञेलागीं पिच्छा पुरवितां । इच्छेस येईल तें कर जा म्हणतां । मेघा घागर घेऊनि तत्त्वतां । पाण्याकरितां निघाला ॥१६५॥
आला न उदयाचलीं जो तरणी । मेघा निघे रिक्तकलशपाणी । निरातपत्र अनवाणी । आणूं पाणी गोमतीसी ॥१६६॥
जातां येतां आठ कोस । लागेल मार्ग क्रमावयास । पडतील कष्ट आणि सायास । स्वप्नींही तयास येईना ॥१६७॥
ही तों मेघास नाहीं चिंता । निघाला तो अनुज्ञा मिळतां । असतां निश्चयाची द्दढता । कार्योह्लासता सवेंच ॥१६८॥
गंगोदकें साईंस स्नान । घालावें ऐसें होतां मन । कैंचे सायास कैंचा शीण । एक प्रमाण द्दढ श्रद्धा ॥१६९॥
असो ऐसें तें पाणी आणिलें । ताम्र - गंगालयीं रिचविलें । स्नानार्थ उठावें आग्रह चालले । परी न मानिलें बाबांनीं ॥१७०॥
माध्यान्हींची आरती झाली । मंडळी घरोघर निघोनि गेली । झाली स्नानाची तयारी सकळी । दुपार भरली मेघा वदे ॥१७१॥
पाहूनि मेघा अत्याग्रही । मग तो साई लीलाविग्रही । कर मेघाचा निजकरांहीं । धरूनि पाहीं संबोधी ॥१७२॥
नको रे मज गंगास्नान । ऐसा कैसा तूं नादान । किमर्थ मज फकीराकारण । गंगाजीवन मज काय ॥१७३॥
परी मेघा तें कांहीं न ऐके । शंकरासम जो बाबांस लेखे । गंगास्नानें शंकर हरिखे । हें एकचि ठाउकें तयातें ॥१७४॥
म्हणे बाबा आजिचा दिन । मकरसंक्रांतीचा सण । गंगोदकें शंकर स्नपन । करितां सुप्रसन्न तो होई ॥१७५॥
मग पाहूनि तयाचें प्रेम । आणि तयाचा अढळ नेम । म्हणती पुरवीं तुझाचि काम । शुद्धांतर्याम मेघाचें ॥१७६॥
ऐसें म्हणूनि मग ते उठले । स्नानार्थ मांडिल्या पाटावर बसले । मस्तक मेघापुढें ओढवलें । म्हणती इवलेंसें जळ घालीं ॥१७७॥
सकळ गात्रीं शिर प्रधान । करीं तयावरी लव जळसिंचन । तें पूर्ण स्नान केलियासमान । हें तरी मान रे इतुकें ॥१७८॥
बरें म्हणूनि कलश उचलिला । शिरीं ओततां प्रेमा जो दाटला । ‘हर गंगे’ म्हणूनि तो रिचविला । सबंध ओतिला अंगावर ॥१७९॥
मेघास अत्यंत आनंद झाला । माझा शंकर सचैल न्हाणिला । घडा रिता जैं खालीं ठेविला । पाहूं लागला नवल तो ॥१८०॥
सर्वांगीं जरी ओतलें उदक । शिरचि तेवढें ओलें एक । इतर अवयव सुके ठाक । वस्त्रींही टांकन जलाचा ॥१८१॥
मेघा जाहला गलिताभिमान । निकटवर्ती विस्मयापन्न । ऐसे भक्तांचे लाड आपण । पुरवीत संपूर्ण श्रीसाई ॥१८२॥
तुझ्या मनीं घालावें स्नान । जा घाल तुझ्या इच्छेसमान । त्यांतही माझ्या अंतरींची खूण । सहज जाण लाधसील ॥१८३॥
हेंच साईभक्तीचें वर्म। व्हावा मात्र सुदैवें समागम । मग तया कांहीं न दुर्गम । सर्वचि सुगम क्रमेंक्रमें ॥१८४॥
बसतां उठतां वार्ता करितां । सकाळा दुपारा फेरिया फिरतां । भक्त श्रद्धा स्थैर्य धरितां । ईप्सितार्था संपादी ॥१८५॥
परी ऐसी कांहीं खूण । प्रत्यक्ष व्यवहारीं पटवून । क्रमानुसार गोडी लावून । परमार्थाकलन तो करवी ॥१८६॥
ऐसीच मेघाची आणीक कथा । सुखावतील श्रोते परिसतां । भक्तप्रेम साईंचें पाहतां । आनंद चित्ता होईल ॥१८७॥
बाबांची एक मोठी छबी । होती नानांनीं जी दिधली नवी । तीही मेघा वाडयांत ठेवी । पूजेस लावी भक्तीनें ॥१८८॥
मशिदींत प्रत्यक्ष मूर्ती । वाडयांत प्रतिमा पूर्ण प्रतिकृती । दोनी स्थळीं पूजा आरती । अहोरात्रीं चालली ॥१८९॥
ऐसी सेवा होतां होतां । सहज बारा मास लोटतां । मेघा पहांटे जागृत असतां । देखिलें द्दष्टान्ता तयानें ॥१९०॥
असतां मेघा शेजेप्रती । जरी निमीलित नेत्रपातीं । अंतरीं असतां पूर्ण जागृति । पाहे स्पष्टाकृति बाबांची ॥१९१॥
बाबाही जाणूनि तयाची जागृती । अक्षता टाकूनि बिछान्यावरती । ‘मेघा त्रिशूल काढीं रे’ म्हणती । गुप्त होती तेथेंच ॥१९२॥
हे बाबांचे शब्द परिसतां । डोळे उघडले अति उल्हासता । पाहूनि बाबांची अंतर्धानता । बहुविस्मयता मेघास ॥१९३॥
मेघा तंव पाही चोहोंकडे । तांदूळ शेजेवर जिकडे तिकडे । वाडयाचीं पूर्ववत बंद कवाडें । पडलें तें कोडें तयास ॥१९४॥
मशिदीस जाऊनि तत्काळीं । बाबांचें दर्शन घेतेवेळीं । मेघानें त्रिसूळकथा कथिली । आज्ञा गागितली त्रिशूळाची ॥१९५॥
द्दष्टान्त साद्यंत मेघानें कथिला । बाबा वदती "द्दष्टान्त कसला । शब्द नाहीं का माझा परिसिला । काढ म्हणितला त्रिशूळ तो ॥१९६॥
द्दष्टान्त म्हणूनि माझे बोल । जातां काय कराया तोल । बोल माझे अर्थ सखोल । नाहीं फोल अक्षरही" ॥१९७॥
मेघा म्हणे आपण जागविलें । ऐसेंच आरंभीं मजही वाटलें । परी दार नव्हतें एकही खुलें । म्हणून मानिलें तें तैसें ॥१९८॥
तयास बाबांचें ऐका उत्तर । ‘माझिया प्रवेशा नलगे दार । नाहीं मज आकार ना विस्तार । वसें निरंतर सर्वत्र ॥१९९॥
टाकूनियां मजवरी भार । मीनला जो मज साचार । तयाचे सर्व शरीरव्यापार । मी सूत्रधार चालवीं" ॥२००॥
असो पुढें नवल विंदान । त्रिशूलाचें प्रयोजन । श्रोतां परिसिजे सावधान । येईल अनुसंधान प्रत्यया ॥२०१॥
येरीकडे मेघा जो परतला । त्रिशूळ काढावया आरंभ केला । वाडियांत छबीनिकट भिंतीला । त्रिशूळ रेखाटिला रक्तवर्ण ॥२०२॥
दुसरेच दिवशीं मशिदींत । आला पुण्याहूनि रामदास भक्त । प्रेमें बाबांस नमस्कारीत । लिंग अर्पीत शंकराचें ॥२०३॥
इतक्यांत मेघाही तेथें आला । बाबांसी साष्टांग प्रणाम केला । बाबा म्हणती "हा शंकर आला । सांभाळीं याजला तूं आतां" ॥२०४॥
ऐसें होतां लिंग प्राप्त । त्रिशूळ - द्दष्टान्तापाठीं अवचित । मेघा तटस्थ लिंगचि देखत । प्रेमें सद्नदित जाहला ॥२०५॥
आणीक पाहाया लिंगाचा अनुभव । काकासाहेब दीक्षितांचा अपूर्व । श्रोतां सादर परिसिजे सर्व । जडेल भरंवसा साईपदीं ॥२०६॥
येरीकडे जो लिंग घेऊनी । निघे मेघा मशिदींतुनी । दीक्षित - वाडयांत स्नान सारुनी । नामस्मरणीं निमग्न ॥२०७॥
धूतवस्त्रें अंग पुसून । शिळेवरी उभें राहून । टुवाल डोईवर घेऊन । करीत स्मरण साईंचें ॥२०८॥
नित्यनेमा अनुसरून । शिरोभाग आच्छादून । करीत असतां नामस्मरण । लिंगदर्शन जाहलें ॥२०९॥
चाललें असतां नामस्मरण । आजचि कां व्हावें लिंगदर्शन । ऐसें जों दीक्षित विस्मयापन्न । मेघा सुप्रसन्न सन्मुख ॥२१०॥
म्हणे मेघा ‘पहा काका । लिंग बाबांनीं दिधलें विलोका’ । काका पावले सविस्मय हरिखा । लिंगविशेखा देखुनी ॥२११॥
रूपरेखा आकार लक्षणीं । आलें ध्यानीं जें पूर्वक्षणीं । तेंच तें लिंग पाहूनि तत्क्षणीं । दीक्षित मनीं सुखावले ॥२१२॥
असो पुढें मेघाचे हातून । त्रिशूळलेखन होऊनि पूर्ण । छबीसंनिध लिंग स्थापन । साईंनीं करवून घेतलें ॥२१३॥
मेघास आवडे शंकरपूजन । करून शंकरलिंगप्रदान । केलें तद्भक्तीचें द्दढीकरण । नवल विंदान साईंचें ॥२१४॥
ऐसी काय एक कथा । सांगेन ऐशा अपरिमिता । परी होईल ग्रंथविस्तरता । म्हणूनि श्रोतां क्षमा कीजे ॥२१५॥
तथापि तुम्ही श्रवणोत्सुक । म्हणोन कथीन आणिक एक । पुढील अध्यायीं साईंचें कौतुक । याहून अलौकिक दिसेल ॥२१६॥
होऊन हेमाड साईंसीं शरण । करवी साईचरित्र श्रवण । होईल तेणें भवभयहरण । दुरितनिवारण सकळांचें ॥२१७॥
स्वस्ति श्रीसंतसज्जनप्रेरिते । भक्तहेमाडपंतविरचिते । श्रीसाईसमर्थसच्चरिते । द्दष्टान्तकथनं नाम अष्टाविंशतितमोऽध्याय: संपूर्ण: ॥


॥ श्रीसद्गुरुसाईनाथार्पणमस्तु ॥ शुभं भवतु ॥