यद्यदाचरित श्रेष्ठस्तत्तदेवेतरो जनः ।

स यत्प्रमाणं कुरुते लोकस्तदनुवर्तते ॥२१॥

येथें गुरुजन । जें जें आचरती । तया नांव देती । धर्म ऐसें ॥२६२॥

सामान्य सकळ । नेणते जे लोक । अनुष्ठिती देख । मग तें चि ॥२६३॥

असे ऐसा ओघ । स्वभावें हा येथें । म्हणोनि कर्मातें । सोडूं नये ॥२६४॥

आचरावें लागे । विशेषेंकरोन । जे का संतजन । तयांतें चि ॥२६५॥

न मे पार्थास्ति कर्तव्यं त्रिषु लोकेषु किंचन ।

नानवाप्तमवाप्तव्यं वर्त एव च कर्मणि ॥२२॥

काय सांगूं आतां । आणिकांच्या गोष्टी । माझी च रहाटी । देखें पार्था ॥२६६॥

काय मजवरी । पडलें संकट । किंवा कांहीं आर्त । मनीं माझ्या ॥२६७॥

म्हणोनि स्वधर्म । आचरें मी येथें । ऐसें जरी वाटे । तुजलागीं ॥२६८॥

तरी गुणैश्चर्य - । संपन्न आणिक । दुजा नाहीं देख । जगीं कोणी ॥२६९॥

ऐसें माझ्या अंगीं । सामर्थ्य अपार । अर्जुना आचार । जाणसी तूं ॥२७०॥

झाला गुरु -पुत्र । सागरीं जो मृत । करोनि जिंवत । आणिला तो ॥२७१॥

देखिलासी ऐसा । माझा पराक्रम । तो मी करीं कर्म । स्वस्थचित्तें ॥२७२॥

यदि ह्यहं न वर्तेयं जातु कर्मण्यतन्द्रितः ।

मम वर्त्मानुवर्तन्ते मनुष्याः पार्थ सर्वशः ॥२३॥

जैसा फलाशेंत । गुंतोनियां नर । कर्मी निरंतर । वर्ततसे ॥२७३॥

तैसा देखें मी हि । वर्ते स्वधर्मात । परि अंतरांत । अनासक्त ॥२७४॥

करावया कर्म । एक चि कारण । आमुच्या आधीन । जे का लोक ॥२७५॥

न व्हावें तयांनीं। येथें कर्मभ्रष्ट । आचरावें नीट । स्वधर्मातें ॥२७६॥

उत्सीदेयुरिमे लोका न कुर्या कर्म चेदहम ।
संकरस्य च कर्ता स्यामुपहन्यामिमाः प्रजाः ॥२४॥

आम्ही पूर्णकाम । होवोनियां साच । आत्मस्वरुपींच । राहूं जरी ॥२७७॥

तरी कैसे प्राणी । भवार्णवांतून । जातील तरोन । सांगें मज ॥२७८॥

तयांनीं आमुचें । पाहोनि वर्तन । स्वधर्माची खूण । ओळखावी ॥२७९॥

लोक -स्थिति ऐसी । स्वभावें सकळ । नाशिली केवळ । ऐसें होय ॥२८०॥

म्हणोनि ह्या लोकीं । सामर्थ्यसंपन्न । ज्ञानें परिपूर्ण । होय जो का ॥२८१॥

तेणें धनंजया । विशेषेंकरोन । स्वकर्म सांडोन । वर्तो नये ॥२८२॥

सक्ताः कर्मण्यविद्वांसो यथा कुर्वन्ति भारत ।

कुर्याद्विद्वांस्तथाऽसक्तश्विकीर्षुर्लोकसंग्रहम् ‍ ॥२५॥

कर्म -फलीं पार्था । ठेवोनियां दृष्टी । सकाम वर्तती । लोक जैसे ॥२८३॥

तैसें चि रहावें । दक्ष स्वकर्मात । कामनारहित । होवोनि हि ॥२८४॥

कीं ही लोकसंस्था । सकळ सर्वथा । निरंतर पार्था । रक्षणीय ॥२८५॥

म्हणोनि स्वधर्म । आचरोनि चांग । सर्वासी सन्मार्ग । दाखवावा ॥२८६॥

लोकविलक्षण । करोनि वर्तन । न व्हावें आपण । अलौकिक ॥२८७॥

न बुद्धिभेदं जनयेदज्ञानां कर्मसाङ्गिनाम् ‍ ।

जोषयेत्सर्वकर्माणि विद्वान्युक्तः समाचरन् ‍ ॥२६॥

मूल जें सायासें । करी स्तन -पान । तयासी पक्कान्न । काय होय ॥२८८॥

दिलें तरी कैसें । येईल भक्षाया । म्हणोनि तें तया । देऊं नये ॥२८९॥

तैसी सर्वथैव । कर्मी अपात्रता । येथें पंडु -सुता । असे जयां ॥२९०॥

तयां कौतुकें हि । नैष्कर्म्याची खूण । उघड करोन । दावूं नये ॥२९१॥

तेथ सत्कर्माचें । लावावें वळण । प्रशंसा करोन । वारंवार ॥२९२॥

स्वयें आचरोन । दाखवावें तें च । निष्काम जे साच । तयांनीं हि ॥२९३॥

वागतां ते कर्मी । लोक -संग्रहार्थ । पावती ना तेथ । कर्म -बंध ॥२९४॥

बहुरुपी जैसे । नटोनियां अंगें । राजा राणी सोगें । ऐसी घेती ॥२९५॥

परी मनीं नाहीं । नरनारीभाव । लोकां हावभाव । दाखवितां ॥२९६॥

प्रकृतेः क्रियमाणानि गुणैः कर्माणि सर्वशः ।

अहंकारविमूढात्मा कर्ताहमिति मन्यते ॥२७॥

इतरांचें ओझें । आपुलिया माथां । घ्यावें तरी पार्था । भार होय ॥२९७॥

तैसीं येथें जीं जीं । शुभाशुभ कर्मे । निपजती धर्मे । प्रकृतीच्या ॥२९८॥

तयांचे कर्तृत्व । मति -भ्रमें साच । आपणाकडे च । घेई मूर्ख ॥२९९॥

सर्वथैव ऐसा । अहंकारारुढ । एकदेशी मूढ । असे जो का ॥३००॥

तयातें कर्माचें । रहस्य हें गूढ । करोनि उघड । दावूं नये ॥३०१॥

असो ; पार्था तुज । सांगतों जें हित । देवोनियां चित्त । ऐक आतां ॥३०२॥

तत्त्ववित्तृ महाबाहो गुणकर्मविभागयोः ।

गुणा गुणेषुअ वर्तन्त इति मत्वा न सज्जते ॥२८॥

तत्त्वज्ञांच्या ठायीं । नाहीं देहभाव । निपजती सर्व । कर्मे जेथें ॥३०३॥

देहाभिमानातें । सांडोनि ते संत । गुणकर्मातीत । होवोनियां ॥३०४॥

भूतव्यवहारा - । पासोनि अलिप्त । सूर्य आकाशांत । राहे जैसा ॥३०५॥

तैसे साक्षित्वानें । वावरती देहीं । म्हणिनियां नाहीं । कर्म -बंध ॥३०६॥

प्रकृतेर्गुणसंमूढाः सज्जन्ते गुणकर्मसु ।

तानकृत्स्नविदो मन्दान्कृत्स्नविन्न विचालयेत ‍ ॥२९॥

प्रकृति -आधीन । होवोनियां वर्ते । गुणत्रयीं गुंते । सर्वथा जो ॥३०७॥

गुणत्रयाधारें । आपुले व्यापार । करिती साचार । इंद्रियें जीं ॥३०८॥

तयांचें तें कर्म । जो का बळें साच । आचरें स्वतःच । ऐसें मानी ॥३०९॥

ऐसा देहभाव । जयाचा जागृत । तो चि कर्मे लिप्त । होय येथें ॥३१०॥

मयि सर्वाणि कर्माणि संन्यस्याध्यात्मचेतसा ।

निराशीर्निर्ममो भूत्वा युध्यस्व विगतज्वरः ॥३०॥

म्हणोनि उचित । कर्मे तीं आघवीं । मज समर्पावीं । आचरोनि ॥३११॥

परी चित्त -वृत्ति । पार्था निरंतर । ठेवावी सुस्थिर । आत्मरुपीं ॥३१२॥

आणि हें तों कर्म । तयाचा मी कर्ता । आचरेन आतां । एतदर्थ ॥३१३॥

ऐसा चित्तालागीं । नको अभिमान । येऊं जाण । सर्वथा तूं ॥३१४॥

तुवां देहासक्त । न व्हावें अर्जुना । सांडाव्या वासना । सकळ हि ॥३१५॥

मग यथोचित । प्रसंगे जे प्राप्त । भोग ते समस्त । भोगावे गा ॥३१६॥

आतां हातामाजीं । धरोनि कोदंड । येथें रथारुढ । होवोनियां ॥३१७॥

वीरवृत्तीचा तूं । आनंदें स्वीकार । करीं गा सत्वर । धनुर्धरा ॥३१८॥

जगामाजीं कीर्ति । करीं वर्धमान । स्वधर्माचा मान । वाढवोनि ॥३१९॥

भारापासोनी ही । भूमि करीं मुक्त । रणांगणीं दुष्ट । संहारोनिं ॥३२०॥

सर्व हि संशय । सांडोनियां आतां । चित्त देई पार्था । संग्रामीं च ॥३२१॥

संग्रामावांचोन । येथें धनुर्धरा । बोलूं नको वीरा । दुजें कांहीं ॥३२२॥

आपण साहित्यिक आहात ? कृपया आपले साहित्य authors@bookstruckapp ह्या पत्त्यावर पाठवा किंवा इथे signup करून स्वतः प्रकाशित करा. अतिशय सोपे आहे.
Comments
Please join our telegram group for more such stories and updates.telegram channel

Books related to अभंग ज्ञानेश्वरी - अध्याय ३ रा


आपण गुढीपाडवा का साजरा करतो?
श्यामची पत्रे
शिवाजी सावंत
माझी दैवते
कविता संग्रह : संजय सावळे 4
मानवजातीची कथा
बोनी आणि क्लाईड
पाकिस्तानातील हिंदू मंदिरे
आपणच विजयी होऊया
अतुल गोसावी यांचे लेख
कोरोना कविता
कोरोनावरचे लेख
मनुस्मृति
शितल
भय इथले संपत नाही…