तुकाराम गाथा / गाथा १५०१ ते १८००

1501
 तुह्मी बैसलेती निर्गुणाचे खोळे । आह्मां कां हे डोळे कान दिले ॥1॥
 नाइकवे तुझी अपकीिर्त्त देवा । अव्हेरली सेवा न देखवे ॥ध्रु.॥
 आपुले पोटीं तों राखियेला वाव । आह्मांसी कां भाव अल्प दिला ॥2॥
 तुका ह्मणे दुःखी असें हें कळों द्या । पुढिलिया धंद्या मन नेघे ॥3॥

1502
 सोंगें छंदें कांहीं । देव जोडे ऐसें नाहीं ॥1॥
 सारा अवघें गाबाळ । डोऑया आडील पडळ ॥ध्रु.॥
 शुद्ध भावाविण । जो जो केला तो तो सीण ॥2॥
 तुका ह्मणे कळे । परि होताती अंधळे ॥3॥

1503
 अवघीं भूतें साम्या आलीं । देखिलीं म्यां कैं होतीं ॥1॥
 विश्वास तो खरा मग । पांडुरंगकृपेचा ॥ध्रु.॥
 माझी कोणी न धरो शंका ।हो कां लोकां निद्वपद्व ॥2॥
 तुका ह्मणे जें जें भेटे । तें तें वाटे मी ऐसें ॥3॥

1504
 सत्यसंकल्पाचा दाता नारायण । सर्व करी पूर्ण मनोरथ ॥1॥
 येथें अळंकार शोभती सकळ । भावबळें फळ इच्छेचेंतें ॥ध्रु.॥
 अंतरींचें बीज जाणे कळवळा । व्यापक सकळां ब्रह्मांडाचा ॥2॥
 तुका ह्मणे नाहीं चालत तांतडी । प्राप्तकाळघडी आल्याविण ॥3॥

1505
 काय वाणूं आतां न पुरे हे वाणी । मस्तक चरणीं ठेवीतसें ॥1॥
 थोरींव सांडिली आपुली परिसें । नेणे सिवों कैसें लोखंडासी ॥ध्रु.॥
 जगाच्या कल्याणा संतांच्या विभूति । देह कष्टविती उपकारें ॥2॥
 भूतांची दया हे भांडवल संतां । आपुली ममता नाहीं देहीं ॥3॥
 तुका ह्मणे सुख पराविया सुखें । अमृत हें मुखें जरवतसे ॥4॥

1506
 जन्मा आलों त्याचें । आजि फळ जालें साचें ॥1॥
 तुह्मी सांभािळलों संतीं । भय निवारली खंती ॥ध्रु.॥
 कृत्याकृत्य जालों । इच्छा केली ते पावलों ॥2॥
 तुका ह्मणे काळ । आतां करूं न शके बळ ॥3॥

1507
 काय पुण्यराशी । गेल्या भेदूनि आकाशीं ॥1॥
 तुह्मी जालेति कृपाळ । माझा केला जी सांभाळ ॥ध्रु.॥
 काय वोळलें संचित । ऐसें नेणें अगणित ॥2॥
 तुका ह्मणे नेणें । काय केलें नारायणें ॥3॥

1508
 असें येथींचिया दिनें । भाग्यहीन सकळां ॥1॥
 भांडवल एवढें गांठी । नाम कंठीं धरियेलें ॥ध्रु.॥
 आणिक तें दुजें कांहीं । मज नाहीं यावरी ॥2॥
 तुका ह्मणे केली कोणें । एवढा नेणें लौकिक ॥3॥

1509
 गायें नाचें वायें टाळी । साधन कळी उत्तम हें ॥1॥
 काय जाणों तरले किती । नाव ऐती या बैसा ॥ध्रु.॥
 सायासाचें नाहीं काम । घेतां नाम विठोबाचें ॥2॥
 तुका ह्मणे निर्वाणीचें । शस्त्र साचें हें एक ॥3॥

1510
 सर्वकाळ माझे चित्तीं । हे चि खंती राहिली ॥1॥
 बैसलें तें रूप डोळां । वेळोवेळां आठवे ॥ध्रु.॥
 वेव्हाराची सरली मात । अखंडित अनुसंधान ॥2॥
 तुका ह्मणे वेध जाला । अंगा आला श्रीरंग ॥3॥

1511
 जैसें दावी तैसा राहे । तरि कां देव दुरी आहे ॥1॥
 दुःख पावायाचें मूळ । रहनी ठाव नाहीं ताळ ॥ध्रु.॥
 माळामुद्रांवरी। कैंचा सोंगें जोडे हरि ॥2॥
 तुका ह्मणे देखें । ऐसे परीचीं बहुतेकें ॥3॥

1512
 अवघा तो शकुन । हृदयीं देवाचे चरण ॥1॥
 येथें नसतां वियोग । लाभा उणें काय मग ॥ध्रु.॥
 संग हरिच्या नामाचा। शुचिर्भूत सदा वाचा ॥2॥
 तुका ह्मणे हरिच्या दासां । शुभकाळ अवघ्या दिशा ॥3॥

1513
 ब्रह्मरूपाचीं कर्में ब्रह्मरूप । विरहित संकल्प होती जाती ॥1॥
 ठेविलिया दिसे रंगाऐसी शिळा । उपाधि निराळा स्फटिक मणि ॥ध्रु.॥
 नानाभाषामतें आळविती बाळा । प्रबोध तो मूळा जननीठायीं ॥2॥
 तुका ह्मणे माझें नमन जाणतियां । लागतसें पायां वेळोवेळां ॥3॥

1514
 नाहीं सुगंधाची लागती लावणी । लावावी ते मनीं शुद्ध होतां ॥1॥
 वा†या हातीं माप चाले सज्जनाचें । कीतिऩ मुख त्याचें नारायण ॥ध्रु.॥
 प्रभा आणि रवि काय असे आन । उदयीं तंव जन सकळ साक्षी ॥2॥
 तुका ह्मणे बरा सत्याचा सायास । नवनीता नाश नाहीं पुन्हा ॥3॥

1515
 तीर्थाटणें एकें तपें हुंबरती । नाथिले धरिती अभिमान ॥1॥
 तैसे विष्णुदास नव्हती साबडे । एकाचिया पडे पायां एक ॥ध्रु.॥
 अक्षरें आणिती अंगासी जाणीव । इच्छा ते गौरव पूज्य व्हावें ॥2॥
 तुका ह्मणे विधिनिषधाचे डोहीं । पडिले त्यां नाहीं देव कधीं ॥3॥

1516
 पटे ढाळूं आह्मी विष्णुदास जगीं । लागों नेदूं अंगीं पापपुण्य ॥1॥
 निर्भर अंतरीं सदा सर्वकाळ । घेतला सकळ भार देवें ॥ध्रु.॥
 बिळवंत जेणें रचिलें सकळ । आह्मां त्याचें बळ अंकितांसी ॥2॥
 तुका ह्मणे आह्मी देखत चि नाहीं । देवाविण कांहीं दुसरें तें ॥3॥

1517
 कथेचा उलंघ तो अधमां अधम । नावडे ज्या नाम ओळखा तो ॥1॥
 कासया जीऊन जाला भूमी भार । अनउपकार माते कुंसी ॥ध्रु.॥
 निद्रेचा आदर जागरणीं वीट । त्याचे पोटीं कीट कुपथ्याचें ॥2॥
 तुका ह्मणे दोन्ही बुडविलीं कुळें । ज्याचें तोंड काळें कथेमाजी ॥3॥

1518
 सांडोनी दों अक्षरां । काय करूं हा पसारा ।
 विधिनिषेधाचा भारा । तेणें दातारा नातुडेसी ॥1॥
 ह्मणोनि बोबडा उत्तरीं । वाचें जपें निरंतरीं ।
 नाम तुझें हरी । भवसागरीं तारूं तें ॥ध्रु.॥
 सर्वमय ऐसें वेदांचें वचन । श्रुति गर्जती पुराणें ।
 नाहीं आणीक ध्यान । रे साधन मज चाड ॥2॥
 शेवटीं ब्रह्मार्पण । या चि मंत्राचें कारण ।
 काना मात्र वांयांविण । तुका ह्मणे बिंदुलीं ॥3॥

1519
 हरिनामाचें करूनि तारूं । भवसिंधुपार उतरलों ॥1॥
 फावलें फावलें आतां । पायीं संतां विनटलों ॥ध्रु.॥
 हरिनामाचा शस्त्र घोडा । संसार गाढा छेदिला ॥2॥
 हरिनामाचीं धनुष्यकांडें । विन्मुख तोंडें किळकाळ ॥3॥
 येणें चि बळें सरते आह्मी । हरिचे नामें लोकीं तिहीं ॥4॥
 तुका ह्मणे जालों साचे । श्रीविठ्ठलाचे डिंगर ॥5॥

1520
 नव्हें हें गुरुत्व मेघवृिष्ट वाणी । ऐकावी कानीं संतजनीं ॥1॥
 आरुष हा शब्द देवाचा प्रसाद । करविला वाद तैसा केला ॥ध्रु.॥
 देहपिंड दान दिला एकसरें । मुिळचें तें खरें टांकसाळ ॥2॥
 तुका ह्मणे झरा लागला नवनीत । सेविलिया हित पोट धाय ॥3॥

1521
 घटीं अलिप्त असे रवि । अिग्न काष्ठामाजी जेवी । तैसा नारायण जीवीं । जीवसाक्षीवर्तनें ॥1॥
 भोग ज्याचे तया अंगीं । भिन्न प्रारब्ध जगीं । विचित्र ये रंगीं । रंगें रंगला गोसावी ॥ध्रु.॥
 देह संकल्पासारिखें । एक एकांसी पारिखें । सुख आणि दुःखें । अंगी कर्में त्रिविध ॥2॥
 तुका ह्मणे कोडें । न कळे तयासी सांकडें । त्याचिया निवाडें । उगवे केलें विंदान ॥3॥

1522
 सद्गदित कंठ दाटो । येणें फुटो हृदय ॥1॥
 चिंतनाचा एक लाहो । तुमच्या अहो विठ्ठला ॥ध्रु.॥
 नेत्रीं जळ वाहो सदां । आनंदाचे रोमांच ॥2॥
 तुका ह्मणे कृपादान । इच्छी मन हे जोडी ॥3॥

1523
 जेथें देखें तेथें उभा । अवघ्या गगनाचा गाभा ॥1॥
 डोळां बैसलें बैसलें । ध्यान राहोनि संचलें ॥ध्रु.॥
 सरसावलें मन । केले सोज्वळ लोचन ॥2॥
 तुका ह्मणे सवें । आतां असिजेत देवें ॥3॥

1524
 तान्हे तान्ह प्याली । भूक भुकेने खादली ॥1॥
 जेथें तें च नाहीं जालें । झाडा घेतला विठ्ठलें ॥ध्रु.॥
 वास वासनेसी नाहीं । मन पांगुळलें पायीं ॥2॥
 शेष उरला तुका । जीवा जीवीं जाला चुका ॥3॥

1525
 पाणिपात्र दिगांबरा । हस्त करा सारिखे ॥1॥
 आवश्यक देव मनीं । चिंतनींच सादर ॥ध्रु.॥
 भिक्षा कामधेनुऐशी । अवकाशीं शयन ॥2॥
 पांघरोनि तुका दिशा ॥ केला वास अलक्षीं ॥3॥

1526
 विषयीं विसर पडिला निःशेष । अंगीं ब्रह्मरस ठसावला ॥1॥
 माझी मज झाली अनावर वाचा । छंद या नामाचा घेतलासे ॥ध्रु.॥
 लाभाचिया सोसें पुढें चाली मना । धनाचा कृपणा लोभ जैसा ॥2॥
 तुका ह्मणे गंगासागरसंगमीं । अवघ्या जाल्या ऊमिऩ एकमय ॥3॥

1527
 कृष्णरामनाम मांडीं पां वोळी । तेणें होइल होळी पापा धुनी ॥1॥
ऐसा मना छंद लावीं रे अभ्यास । जया नाहीं नास ब्रह्मरसा ॥ध्रु.॥
 जोडी तरी ऐसी करावी न सरे । पुढें आस नुरे मागुताली ॥2॥
 तुका ह्मणे ऐसें धरा कांहीं मनीं । यातायाती खाणीं चुकतील ॥3॥

1528
 परमार्थी तो न ह्मणावा आपुला । सलगी धाकुला हेळूं नये ॥1॥
 थोडा चि स्फुलिंग बहुत दावाग्नी । वाढतां इंधनीं वाढविला ॥ध्रु.॥
 पितियानें तैसा वंदावा कुमर । जयाचें अंतर देवें वसे ॥2॥
 तुका ह्मणे शिरीं वाहावें खापर । माजी असे सार नवनीत ॥3॥

1529
 ज्याचा ऐसा अनुभव । विश्व देव सत्यत्वें ॥1॥
 देव तया जवळी असे । पाप नासे दरुषणें ॥ध्रु.॥
 कामक्रोधा नाहीं चाली । भूतीं जाली समता ॥2॥
 तुका ह्मणे भेदाभेद । गेले वाद खंडोनि ॥3॥

1530
 सेवा ते आवडी उच्चारावें नाम । भेदाभेदकाम निवारूनि ॥1॥
 न लगे हालावें चालावें बाहेरी । अवघें चि घरीं बैसलिया ॥ध्रु.॥
 देवाचीं च नामें देवाचिये शिरीं । सर्व अळंकारीं समर्पावीं ॥2॥
 तुका ह्मणे आहे भावें चि संतोषी । वसे नामापाशीं आपुलिया ॥3॥

1531
 Yाानियांचे घरीं चोजवितां देव । तेथें अहंभाव पाठी लागे ॥1॥
 ह्मणोनियां ऐसे सांडिले उपाय । धरियेले पाय दृढ तुझे ॥ध्रु.॥
 वेदपारायण पंडित वाचक । न मिळती एक एकांमधीं ॥2॥
 पाहों गेलों भाव कैसी आत्मनिष्ठा । तेथें देखें चेष्टा विपरीत ॥3॥
 आपुलिया नाहीं निवाले जे अंगें । योगी करती रागें गुरगुरु ॥4॥
 तुका ह्मणे मज कोणांचा पांगिला । नको बा विठ्ठला करूं आतां ॥5॥

1532
 पंढरीची वाट पाहें निरंतर । निडळावरी कर ठेवूनियां ॥1॥
 जातियां निरोप पाठवीं माहेरा । कां मज सासुरा सांडियेलें ॥ध्रु.॥
 पैल कोण दिसे गरुडाचे वारिकें । विठ्ठलासारिकें चतुर्भुज ॥2॥
 तुका ह्मणे धीर नाहीं माझ्या जीवा । भेटसी केधवां पांडुरंगा ॥3॥

1533
 ऐसी जोडी करा राम कंठीं धरा । जेणें चुके फेरा गर्भवास ॥1॥
 नासिवंत आटी िप्रयापुत्रधन । बीज ज्याचा सीण तें चि फळ ॥ध्रु.॥
 नाव धड करा सहजरा नामांची । जे भवसिंधूची थडी पावे ॥2॥
 तुका ह्मणे काळा हाणा तोंडावरी । भाता भरा हरिरामबाणीं ॥3॥

1534
 पाहें मजकडे भरोनियां दृष्टी । बहुत हिंपुष्टी जालों माते ॥1॥
 करावेंसे वाटे जीवा स्तनपान । नव्हे हें वचन श्रुंघारिक ॥ध्रु.॥
 सत्यासाटीं माझी शब्दविवंचना । जोडिल्या वचनाचें तें नव्हे ॥2॥
 तुका ह्मणे माझी कळवऑयाची कींव । भागलासे जीव कर्तव्यानें ॥3॥

1535
 तुज ह्मणतील कृपेचा सागर । तरि कां केला धीर पांडुरंगा ॥1॥
 आझुनि कां नये तुज माझी दया । काय देवराया पाहातोसि ॥ध्रु.॥
 आळवितों जैसें पाडस कुरंगिणी । पीडिलिया वनीं तानभूक ॥2॥
 प्रेमरसपान्हा पाजीं माझे आइऩ । धांवें वो विठाइऩ वोरसोनि ॥3॥
 तुका ह्मणे माझें कोण हरी दुःख । तुजविण एक पांडुरंगा ॥4॥

1536
 भिH तों कठिण शुळावरील पोळी । निवडे तो बळी विरळा शूर ॥1॥
 जेथें पाहें तेथें देखीचा पर्वत । पायाविण भिंत तांतडीची ॥ध्रु.॥
 कामावलें तरि पाका ओज घडे । रुचि आणि जोडे श्लाघ्यता हे ॥2॥
 तुका ह्मणे मना पाहिजे अंकुश । नित्य नवा दिस जागृतीचा ॥3॥

1537
 पापी ह्मणों तरि आठवितों पाय । दोष बळी काय तयाहूनि ॥1॥
 ऐशा विचाराचे घालूनि कोंडणी । काय चक्रपाणी निजलेती ॥ध्रु.॥
 एकवेळ जेणें पुत्राच्या उद्देशें ॥ घेतल्याचें कैसें नेलें दुःख ॥2॥
 तुका ह्मणे अहो वैकुंठनायका । चिंता कां सेवका तुमचिया ॥3॥

1538
 उगविल्या गुंती । ऐशा मागें नेणों किती ॥1॥
 ख्यात केली अजामेळें । होतें निघालें दिवाळें ॥ध्रु.॥
 मोकलिला प्रायिश्चतीं । कोणी न धरिती हातीं ॥2॥
 तुका ह्मणे मुH वाट । वैकुंठीची घडघडाट ॥3॥

1539
 सरळीं हीं नामें उच्चारावीं सदा । हरि बा गोविंदा रामकृष्णा ॥1॥
 पुण्य पर्वकाळ तीथॉ ही सकळ । कथा सिंधुजळ न्हाऊं येती ॥ध्रु.॥
 अवघे चि लाभ बैसलिया घरा । येती भाव धरा एके ठायीं ॥2॥
 सेऑया मेंढएा गाइऩ सेवा घेती ह्मैसी । कामधेनु तैसी नव्हे एक ॥3॥
 तुका ह्मणे सुखें पाविजे अनंता । हें वर्म जाणतां सुलभ चि ॥4॥

1540
 पवित्र तो देह वाणी पुण्यवंत । जो वदे अच्युत सर्व काळ ॥1॥
 तयाच्या चिंतनें तरतील दोषी । जळतील रासी पातकाच्या ॥ध्रु.॥
 देव इच्छी रज चरणींची माती । धांवत चालती मागें मागें ॥2॥
 काय त्यां उरलें वेगळें आणीक । वैकुंठनायक जयां कंठीं ॥3॥
 तुका ह्मणे देवभHांचा संगम । तेथें ओघ नाम त्रिवेणीचा ॥4॥

1541
 पाप ताप दैन्य जाय उठाउठीं । जालिया भेटी हरिदासांची ॥1॥
 ऐसें बळ नाहीं आणिकांचे अंगीं । तपें तिथॉ जगीं दानें व्रतें ॥ध्रु.॥
 चरणींचे रज वंदी शूळपाणी । नाचती कीर्तनीं त्यांचे माथां ॥2॥
 भव तरावया उत्तम हे नाव । भिजों नेंदी पाव हात कांहीं ॥3॥
 तुका ह्मणे मन जालें समाधान । देखिले चरण वैष्णवांचे ॥4॥

1542
 येणें बोधें आह्मी असों सर्वकाळ । करूनि निर्मळ हरिकथा ॥1॥
 आह्मी भूमीवरी एक दइवांचे । निधान हें वाचे सांपडलें ॥ध्रु.॥
 तरतील कुळें दोन्ही उभयतां । गातां आइकतां सुखरूप ॥2॥
 न चळे हा मंत्र न ह्मणों यातीकुळ । न लगे काळ वेळ विचारावी ॥3॥
 तुका ह्मणे माझा विठ्ठल विसांवा । सांटवीन हांवा हृदयांत ॥4॥

1543
 बहुतां जन्मींचें संचित । सबळ होय जरि बहुत । तरि चि होय हरिभH । कृपावंत मानसीं ॥1॥
 ह्मणवी ह्मणियारा तयांचा । दास आपुल्या दासांचा । अनुसरले वाचा । काया मनें विठ्ठलीं ॥ध्रु.॥
 असे भूतदया मानसीं । अवघा देखे हृषीकेशी । जीवें न विसंबे तयासी । मागें मागें हिंडतसे ॥2॥
 तुका ह्मणे निविऩकार । शरणागतां वज्रपंजर । जे जे अनुसरले नर । तयां जन्म चुकलें ॥3॥

1544
 तारूं लागलें बंदरीं । चंद्रभागेचिये तिरीं ॥1॥
 लुटा लुटा संतजन । अमुप हें रासी धन ॥ध्रु.॥
 जाला हरिनामाचा तारा। सीड लागलें फरारा ॥2॥
 तुका जवळी हमाल । भार चालवी विठ्ठल ॥3॥

1545
 आळवीन स्वरें । कैशा मधुरा उत्तरें ॥1॥
 यें वो यें वो पांडुरंगे । प्रेमपान्हा मज दें गे ॥ध्रु.॥
 पसरूनि चोंची । वचन हें करुणेची ॥2॥
 तुका ह्मणे बळी । आह्मी लडिवाळें आळीं ॥3॥

1546
 सकिळकांचें समाधान । नव्हे देखिल्यावांचून ॥1॥
 रूप दाखवीं रे आतां । सहजरभुजांच्या मंडिता ॥ध्रु.॥
 शंखचक्रपद्मगदा। गरुडासहित ये गोविंदा ॥2॥
 तुका ह्मणे कान्हा । भूक लागली नयनां ॥3॥

1547
 पतितपावना । दिनानाथा नारायणा ॥1॥
 तुझें रूप माझे मनीं । राहो नाम जपो वाणी ॥ध्रु.॥
 ब्रह्मांडनायका । भHजनाच्या पाळका ॥2॥
 जीवांचिया जीवा । तुका ह्मणे देवदेवा ॥3॥

1548
 करीं हें चि काम । मना जपें राम राम ॥1॥
 लागो हा चि छंद । मना गोविंद गोविंद ॥2॥
 तुका ह्मणे मना । मज भीक द्यावी दीना ॥3॥

1549
 आपुलिया लाजा । धांवे भHांचिया काजा ॥1॥
 नाम धरिलें दिनानाथ । सत्य करावया व्रत ॥ध्रु.॥
 आघात निवारी। छाया पीतांबरें करी ॥2॥
 उभा कर कटीं । तुका ह्मणे याजसाटीं ॥3॥

1550
 साधावया भिHकाज । नाहीं लाज हा धरीत ॥1॥
 ऐसियासी शरण जावें । शHी जीवें न वंची ॥ध्रु.॥
 भीष्मपण केला खरा । धनुर्धरा रक्षीलें ॥2॥
 तुका ह्मणे साक्ष हातीं । तो म्यां चित्तीं धरियेला ॥3॥

1551
 धेनु चरे वनांतरीं । चित्त बाळकापें घरीं ॥1॥
 तैसें करीं वो माझे आइऩ । ठाव देऊनि राखें पायीं ॥ध्रु.॥
 न काढितां तळमळी । जिवनाबाहेर मासोळी ॥2॥
 तुका ह्मणे कुडी । जीवाप्राणांची आवडी ॥3॥

1552
 हरिजनाची कोणां न घडावी निंदा । साहात गोविंदा नाहीं त्याचें ॥1॥
 रूपा येऊनियां धरी अवतार । भHां अभयंकर खळां कष्ट ॥ध्रु.॥
 दुर्वास हा छळों आला आंबॠषी । सुदर्शन त्यासी जािळत फिरे ॥2॥
 द्रौपदीच्या क्षोभें कौरवांची शांति । होऊनि श्रीपति साहे केलें ॥3॥
 न साहे चि बब्रु पांडवां पारिखा । धुडाविला सखा बिळभद्र ॥4॥
 तुका ह्मणे अंगीं राखिली दुगपधि । अश्वत्थामा वधी पांडवपुत्रां ॥5॥

1553
 ज्यासी आवडी हरिनामांची । तो चि एक बहु शुचि ॥1॥
 जपतो हरिनामें बीज । तो चि वर्णांमाजी द्विज ॥2॥
 तुका ह्मणे वर्णा धर्म । अवघें आहे सम ब्रह्म ॥3॥

1554
 विठ्ठल हा चित्तीं । गोड लागे गातां गीतीं ॥1॥
 आह्मां विठ्ठल जीवन । टाळ चिपिळया धन ॥ध्रु.॥
 विठ्ठल हे वाणी। अमृत हे संजिवनी ॥2॥
 रंगला या रंगें । तुका विठ्ठल सर्वांगें ॥3॥

1555
 विठ्ठल विठ्ठल मंत्र सोपा । करी पापा निर्मूळ ॥1॥
 भाग्यवंता छंद मनीं । कोडें कानीं ऐकती ॥ध्रु.॥
 विठ्ठल हें दैवत भोळें। चाड काळें न धरावी ॥2॥
 तुका ह्मणे भलते याती । विठ्ठल चित्तीं ते शुद्ध ॥3॥

1556
 ह्मणे विठ्ठल ब्रह्म नव्हे । त्याचे बोल नाइकावे ॥1॥
 मग तो हो का कोणी एक । आदि करोनि ब्रह्मादिक ॥ध्रु.॥
 नाहीं विठ्ठल जया ठावा । तो ही डोळां न पाहावा ॥2॥
 तुका ह्मणे नाहीं। त्याची भीड मज कांहीं ॥3॥

1557
 एक पाहातसां एकांचीं दहनें । सावध त्या गुणें कां रे नव्हा ॥1॥
 मारा हाक देवा भय अटाहासें । जंव काळाऐसें जालें नाहीं ॥ध्रु.॥
 मरणांची तंव गांठोडी पदरीं । जिणें तो चि वरि माप भरी ॥2॥
 तुका ह्मणे धींग वाहाती मारग । अंगा आलें मग हालों नेदी ॥3॥

1558
 संतांसी तों नाहीं सन्मानाची चाड । परि पडे द्वाड अव्हेरितो ॥1॥
 ह्मणऊनि तया न वजावें ठाया । होतसे घात या दुर्बळाचा ॥ध्रु.॥
 भावहीना आड येतसे आशंका । उचितासी चुका घालावया ॥2॥
 तुका ह्मणे जया संकोच दर्शनें । तया ठाया जाणें अनुचित ॥3॥

1559
 संसारसंगें परमार्थ जोडे । ऐसें काय घडे जाणतेनो ॥1॥
 हेंडग्याच्या आळां अवघीं चिपाडें । काय तेथें गोडें निवडावीं ॥ध्रु.॥
 ढेकणाचे बाजे सुखाची कल्पना । मूर्खत्व वचना येऊं पाहे ॥2॥
 तुका ह्मणे मद्य सांडवी लंगोटी । सांगितला सेटीं विचार त्या ॥3॥

1560
 जातीचें तें चढे प्रेम । पक्षी स्मरे राम राम ॥1॥
 ते काय गुण लागती येरां । कागा पिंजरा शोभेना ॥ध्रु.॥
 शिकविलें तें सुजात सोसी । मग तयासी मोल चढे ॥2॥
 तुका ह्मणे वेषधारी ॥ हिजडएा नारी नव्हती ॥3॥

1561
 वसनें थिल्लरीं । बेडुक सागरा धिक्कारी ॥1॥
 नाहीं देखिला ना ठावा । तोंड पिटी करी हांवा ॥ध्रु.॥
 फुगातें काउळें । ह्मणे मी राजहंसा आगळें ॥2॥
 गजाहूनि खर । ह्मणे चांगला मी फार ॥3॥
 मुलाम्याचें नाणें । तुका ह्मणे नव्हे सोनें ॥4॥

1562
 मुH होता परी बळें जाला बद्ध । घेउनियां छंद माझें माझें ॥1॥
 पाप पुण्य अंगीं घेतलें जडून । वर्म नेणे कोण करिता तो ॥2॥
 तुका ह्मणे वांयां गेलें वांयां विण । जैसा मृगशीण मृगजळीं ॥3॥

1563
 पंढरीये माझें माहेर साजणी । ओविये कांडणीं गाऊं गीत ॥1॥
 राही रखुमाइऩ सत्यभामा माता । पांडुरंग पिता माहियेर ॥ध्रु.॥
 उद्धव अक्रूर व्यास आंबॠषि । भाइऩ नारदासी गौरवीन ॥2॥
 गरुड बंधु लडिवाळ पुंडलीक । यांचें कवतुक वाटे मज ॥3॥
 मज बहु गोत संत आणि महंत । नित्य आठवीत ओवियेसी ॥4॥
 निवृित्त Yाानदेव सोपान चांगया । जिवलगा माझिया नामदेवा ॥5॥
 नागोजन मित्रा नरहरि सोनारा । रोहिदास कबिरा सोइऩिरया ॥6॥
 परसो भागवता सुरदास सांवता । गाइऩन नेणतां सकळांसी ॥7॥
 चोखामेळा संत जिवाचे सोइरे । न पडे विसर यांचा घडी ॥8॥
 जीवींच्या जीवना एका जनादऩना । पाटका कान्हया मिराबाइऩ ॥9॥
 आणीक हे संत महानुभाव मुनि । सकळां चरणीं जीव माझा ॥10॥
 आनंदें ओविया गाइऩन मी त्यांसी । जाती पंढरीसी वारकरी ॥11॥
 तुका ह्मणे माझा बिळया बापमाय । हरुषें नांदों सये घराचारी ॥12॥

1564
 पोट लागलें पाठीशीं । हिंडवितें देशोदेशीं ॥1॥
 पोटाभेणें जिकडे जावें । तिकडे पोट येतें सवें ॥ध्रु.॥
 जप तप अनुष्ठान। पोटासाटीं जाले दीन ॥2॥
 पोटें सांडियेली चवी । नीचापुढें तें नाचवी ॥3॥
 पोट काशियानें भरे । तुका ह्मणे झुरझुरूं मरे ॥4॥

आरत्या ॥ 13 ॥
1565
 जगदेश जगदेश तुज ह्मणती । परि या जनामाजी असशील युिH ।
 पुण्यपापविरहित सकळां अधिपति । दृष्टा परि नळणी अलिप्त गति ॥1॥
 जय देव जय देव जय पंढरिनाथा । श्रीपंढरिनाथा । नुरे पाप विठ्ठल ह्मणतां सर्वथा ॥ध्रु.॥
 आगम निगम तुज नेणती कोणी । परि तूं भाव भिH जवळी च दोन्ही ।
 नेणतां विधियुH राते पूजेनी । न माये ब्रह्मांडीं संपुष्टशयनीं ॥2॥
 असुरां काळ भासे विक्राळ पुढें । पसरी मुखएक चावितो धुडें ।
 भHा शरणागता चाले तो पुढें । दावी वाट जाऊ नेदी वांकडें ॥3॥
 एकाएकीं बहु विस्तरला सुखें । खेळे त्याची लीळा तो चि कवतुकें।
 तेथें नरनारी कवण बाळकें । काय पापपुण्य कवण सुखदुःखें ॥4॥
सकळा वर्मां तूं चि जाणशी एक । बद्ध मोक्ष प्राप्त आणि सुखदुःख।
 जाणों ह्मणतां तुज टकलीं बहुतेकें । तुका ह्मणे शरण आलों मज राखें ॥5॥

1566
 दैत्यभारें पीडिली पृथुवी बाळा । ह्मणोनि तूज येणें जालें गोपाळा ।
 भिHप्रतिपाळक उत्सव सोहळा । मंगळें तुज गाती आबळ बाळा ॥1॥
 जय देव जय देव जय गरुडध्वजा । श्रीगरुडध्वजा। आरती ओवाळूं तुज भHीकाजा ॥ध्रु.॥
 गुण रूप नाम नाहीं जयासी। चिंतितां तैसा चि होसी तयांसी ।
 मत्स्य कूर्म वराह नरसिंह जालासी। असुरां काळ मुणि ठाके ध्यानासी ॥2॥
 सहजर रूपें नाम सांवळा ना गोरा । श्रुति नेती ह्मणती तुज विश्वंभरा।
 जीवनां जीवन तूं चि होसी दातारा । न कळे पार ब्रह्मादिकां सुरवरां ॥3॥
 संतां महंतां घरीं ह्मणवी ह्मणियारा । शंखचक्रगदाआयुधांचा भारा ।
 सुदर्शन घरटी फिरे अवश्वरा । सकुमार ना स्थूळ होसी गोजिरा ॥4॥
 भावेंविण तुझें न घडे पूजन । सकळ ही गंगा जाल्या तुजपासून ।
 उत्पित्त प्रळय तू चि करिसी पाळण । धरूनि राहिला तुका निश्चयीं चरण ॥5॥

1567
 काय तुझा महिमा वणूप मी किती । नामें मात्रे भवपाश तुटती ।
 पाहातां पाउले हे विष्णुमूर्ती । कोटिकुळां सहित जे उद्धरती ॥1॥
 जय देव जय देव जय पंढरिराया । श्रीपंढरिराया। करुनियां कुरवंडी । सांडीन काया ॥ध्रु.॥
 मंगळआरतीचा थोर महिमा । आणीक द्यावया नाहीं उपमा ।
 श्रीमुखासहित देखे जो कर्मा । पासुन सुटे जैसा रवि नासी तमा ॥2॥
 धन्य व्रतकाळ हे एकादशी । जागरण उपवास घडे जयांसी ।
 विष्णूचें पूजन एकाभावेंसी। नित्यमुH पूज्य तिहीं लोकांसी ॥3॥
 न वजे वांयां काळ जे तुज ध्याती । असे तुझा वास तयांच्या चित्तीं ।
 धालें सुखें सदा प्रेमें डुल्लती । तीथॉ मिळन वास तयांचा वाहाती ॥4॥
 देव भH तूं चि जालासी दोन्ही । वाढावया सुख भिH हे जनीं ।
 जड जीवां उद्धार होय लागोनि । शरण तुका वंदी पाउलें दोन्ही ॥5॥

1568
 कंसरायें गर्भ वधियेले सात । ह्मणोनि गोकुळासी आले अनंत ।
 घ्यावया अवतार जालें हें चि निमित्य । असुर संहारूनि तारावे भH ॥1॥
 जय देव जय देव जय विश्वरूपा । श्रीविश्वरूपा । ओवाळीन तुज देहदीपें बापा ॥ध्रु.॥
 स्थूळरूप होऊनि धरितसे सानें । जैसा भाव तैसा तयांकारणें ।
 दैत्यांसी भासला सिहीं गजान । काळासी महाकाळ यशोदेसी तान्हें ॥2॥
 अनंत वर्णी कोणा न कळे चि पार । सगुण कीं निर्गुण हा ही निर्धार ।
 पांगलीं साइऩ अठरा करितां वेव्हार । तो विळतसे गौिळयांचें खिल्लार ॥3॥
 तेहतिस कोटि तिहीं देवांसी श्रेष्ठ । पाउलें पाताळीं नेणती स्वर्ग मुगुट ।
 गििळलीं चौदा भूवनें तरि न भरे चि पोट । तो खाउन धाला गोपाळाचें उिच्छष्ट ॥4॥
 महिमा वणूप तरि पांगलिया श्रुति । सिणला शेष चिरल्या जिव्हा करितां स्तुती ।
 भावेंविण कांहीं न चले चि युिH । राखें शरण तुकयाबंधु करी विनंती ॥5॥

1569
 परमानंदा परमपुरुषोत्तमरामा । अच्युता अनंता हरि मेघश्यामा ।
 अविनाशा अलक्षा परता परब्रह्मा । अकळकळा कमळापती न कळे महिमा ॥1॥
 जय देव जय देव जया जी श्रीपती । मंगळशुभदायका करीन आरती ॥ध्रु.॥
 गोविंदा गोपाळा गोकुळरक्षणा। गिरिधरकर भवसागरतारक दधिमथना ।
 मधुसूदन मुनिजीवन धरणीश्रमहरणा । दीनवत्सळ सकळां मूळ जय जयनिधाना ॥2॥
 विश्वंभरा सर्वेश्वर जगदाधारा । चक्रधर करुणाकर पावन गजेंद्रा ।
 सुखसागर गुणआगर मुगुटमणी शूरा । कल्याणकैवल्यमूतिऩ मनोहरा ॥3॥
 गरुडासना शेषशयना नरहरी । नारायणा ध्याना सुरहरवरगौरी।
 नंदा नंदनवंदन त्रिभुवनांभीतरी । अनंतनामीं ठसा अवतारांवरी ॥4॥
 सगुणनिर्गुणसाक्ष श्रीमंत संतां । भगवाना भगवंता कालकृदांता।
 उत्पित्तपाळणपासुन संहारणसत्ता । शरण तुकयाबंधु तारीं रिति बहुतां ॥5॥

1570
 पंढरि पुण्यभूमी भीमा दिक्षणावाहिनी । तीर्थ हें चंद्रभागा महा पातकां धुनी ।
 उतरलें वैकुंठमहासुख मेदिनी ॥1॥
 जय देवा पांडुरंगा जय अनाथनाथा । आरती ओंवाळीन तुह्मां लIमीकांता ॥ध्रु.॥
 नित्य नवा सोहळा हो महावाद्यां गजर । सन्मुख गरुड पारीं उभा जोडुनि कर ।
 मंडितचतुर्भुजा कटीं मिरवती कर ॥2॥
 हरिनाम कीर्तन हो आनंद महाद्वारीं । नाचती प्रेमसुखें नर तेथिंच्या नारी ।
 जीवन्मुH लोक नित्य पाहाती हरी ॥3॥
 आषाढी कातिऩकी हो गरुडटकयां भार । गर्जती नाम घोष महावैष्णववीर ।
 पापासी रीग नाहीं असुर कांपती सुर ॥4॥
 हें सुख पुंडलिकें कसें आणिलें बापें । निर्गुण साकारले आह्मांलागिं हें सोपें ।
 ह्मणोनि चरण धरोनि तुका राहिला सुखें ॥5॥

1571
 अवतार गोकुळीं हो जन तारावयासी । लावण्यरूपडें हे तेजपुंजाळरासी ।
 उगवतां कोटि बिंबें रवि लोपले शशी । उत्साव सुरवरां मही थोर मानसीं ॥1॥
 जय देवा कृष्णनाथा जय रखुमाइऩकांता। आरती ओंवाळीन तुह्मां देवकीसुता । जय देवा कृष्णनाथा ॥ध्रु.॥
 वसुदेवदेवकीची बंद फोडुनी शाळ । होउनि विश्वजनिता तया पोटिंचा बाळ ।
 दैत्य हे त्रासियेले समूळ कंसासी काळ । राजया उग्रसेना केला मथुरापाळ ॥2॥
 राखतां गोधनें हो इंद्र कोपला वरि । मेघ जो कडाडिला शिळा वर्षतां धारीं ।
 राखिलें गोकुळ हें नखीं धरिला गिरी। निर्भय लोकपाळ अवतरले हरी ॥3॥
 कौतुक पाहावया माव ब्रह्म्यानें केली । वत्सें चोरोनियां सत्यलोकासि नेलीं ।
 गोपाळ गाइऩवत्सें दोहीं ठायीं राखीलीं । सुखाचा प्रेमसिंधु अनाथांची माउली ॥4॥
 तारिलें भHजना दैत्य निदाऩळूनि । पांडवां साहकारी आडल्यां निर्वाणी ।
 गुण मी काय वणूप मति केवढी वाणी । विनवितो दास तुका ठाव देइप चरणीं ॥5॥

1572
 सुंदर अंगकांती मुखें भाळ सुरेख । बाणली उटी अंगीं टिळा साजिरी रेख ।
 मस्तकीं मुगुट कानीं कुंडलां तेज फांके। आरH दंत हिरे कैसे शोभले निके ॥1॥
 जय देवा चुतर्भुजा जया लावण्यतेजा । आरती ओवाळीन भवतारिया हा वोजा । जय. ॥ध्रु.॥
 उदार जुंझार हा जया वाणिती श्रुति । परतल्या नेति ह्मणती तयां न कळे गति ।
 भाट हा चतुर्मुखें अनुवाद करिती । पांगलीं साही अठरा रूप न गति ॥2॥
 ऐकोनि रूप ऐसें तुजलागीं धुंडिती। बोडके नग्न एक निराहार इऩित ।
 साधनें योग नाना तपें दारुण किती। सांडिलें सुख दिली संसारा शांती ॥3॥
 भरूनि माजी लोकां तिहीं नांदसि एक। कामिनी मनमोहना रूप नाम अनेक ।
 नासति नाममात्रें भवपातकें शोक । पाउलें वंदिताती सिद्ध आणि साधक ॥4॥
 उपमा द्यावयासी दुजें काय हें तुज । तkवासि तkवसार मूळ जालासी बीज ।
 खेळसि बाळलीळा अवतार सहज । विनवितो दास तुका कर जोडोनि तुज ॥5॥

1573
 सकुमार मुखकमळ निजसारनिर्मळ । सावळी सुनीळ तनु भ्रमरांग कुरळ ।
 झळकति दिव्य तेजें दंत माज पातळ । मिरवलिं मयोरपत्रें मुगुट कुंडलें माळ ॥1॥
 जय देवा जगदीश्वरा । धन्य रखुमाइऩवरा । आरती करीन काया । ओंवािळन सुंदरा । जय. ॥ध्रु.॥
 गोजिरें ठाणमाण भुजा मंडित चारी । शोभति शंखचक्रगदापद्म मोहरी ।
 हृदयीं ब्रह्मपद बाणलें शृंगारीं । गर्जति चरणीं वांकी कंठ कोकिळास्वरीं ॥2॥
 घवघवित उटी अंगीं बावन चंदनांची । लल्हाट कस्तुरिचा कास पितांबरीची ।
 कटिसूत्र वरि साजिरें प्रभा वर मोतियांची। संगीत सकळ मुद्रा पाउलें कुंकुमाचीं ॥3॥
 सौभाग्यसुख सागर गुणलावण्यखाणी । लाघवी दीनवत्सळ विश्व लाविलें ध्यानीं ।
 आश्चर्य देव करिती ॠषि राहिले मुनि । धन्य ते प्रसवली ऐसिया नंदपत्नी ॥4॥
 वणिऩतां ध्यान महिमा श्रुति राहिल्या नेति । रविकोटि चंद्र तारा प्रकाशा न तुळती ।
 उदार सुर गंभीर पूर्ण आनंदमूतिऩ । तुकयाबंधु ह्मणे स्तवूं मी काय किती ॥5॥

1574
 महा जी महादेवा महाकाळमदऩना । मांडियेलें उग्रतप महादीप्त दारुणा ।
 परिधान व्याघ्रांबर चिदाभस्मलेपना । स्मशान क्रीडास्थळ तुह्मा जी त्रिनयना ॥1॥
 जय देवा हरेश्वरा जय पार्वतीवरा। आरती ओंवािळन कैवल्यदातारा । जय. ॥ध्रु.॥
 रुद्र हें नाम तुह्मां उग्र संहारासी । शंकर शिव भोळा उदार सर्वस्वीं ।
 उदक बेलपत्र टाळी वाहिल्या देसी । आपुलें पद दासां ठाव देइप कैलासीं ॥2॥
 त्रैलोक्यव्यापका हो जन आणि विजन । विराटस्वरूप हें तुझें साजिरें ध्यान ।
 करितो वेद स्तुती कीर्ती मुखें आपण । जाणतां नेणवे हो तुमचें महिमान ॥3॥
 बोलतां नाम महिमा असे आश्चर्य जगीं । उपदेश केल्यानंतरें पापें पळती वेगीं ।
 हरहर वाणी गर्जे प्रेम संचरे अंगीं । राहिलि दृष्टी चरणीं रंग मीनला रंगीं ॥4॥
 पुजूनि लिंग उभा तुका जोडोनी हात। करिती विYाापना परिसावी हे मात ।
 अखंड राहूं द्यावें माझें चरणीं चित्त । घातले साष्टांग मागे मस्तकीं हात ॥5॥

1575
 अवतारनामभेद गणा आदि अगाद । जयासि पार नाहीं पुढें खुंटला वाद ।
 एक चि दंत शोभे मुख विक्राळ दोंद । ब्रह्मांडामाजि दावी अनंत हे छंद ॥1॥
 जय जया गणपती ओंवािळत आरती । साजि†या सरळ भुजा फरशकमळ शोभती ॥ध्रु.॥
 हे मही ठेंगणी हो तुज नृत्यनायका । भोंवरि फेर देतां असुर मदिले एकां ।
 घातले तोडरीं हो भHजनपाळका । सहस्र नाम तुज भुिHमुिHदायका ॥2॥
 सुंदर शोभला हो रूपें लोपलीं तेजें । उपमा काय देऊं असे आणिक दुजें ।
 रविशशितारागणें जयामाजी सहजें । उदरी सामावलीं जया ब्रह्मांडबीजें ॥3॥
 वणिऩता शेष लीळा तया भागलीं मुखें । पांगुळले वेद चारी कैसे राहिले सुखें ।
 अवतार जन्मला हो लिंगनाभी या मुखें । अमूर्त मूतिऩमंत होय भHीच्या सुखें ॥4॥
 विश्व हें रूप तुझें हस्त पाद मुखडें । ऐसा चि भाव देइप तया नाचतां पुढें ।
 धूप दीप पंचारति ओंवािळन निवाडें । राखें या शरणागता तुका खेळतां लाडें ॥5॥

1576
 कनकाच्या परियेळीं उजळूनि आरती । रत्नदीपशोभा कैशा पाजळल्या ज्योती ॥1॥
 ओंवाळूं गे माये सबाहए साजिरा । राहिरखुमाइऩसत्यभामेच्या वरा ।ध्रु.॥
 मंडितचतुर्भुज दिव्य कानीं कुंडलें। श्रीमुखाची शोभा पाहातां तेज फांकलें ॥2॥
 वैजयंती माळ गळां शोभे श्रीमंत । शंखचक्रगदापद्म आयुधें शोभत ॥3॥
 सांवळा सकुमार जैसा कदऩळीगाभा । चरणीचीं नेपुरें वांकी गर्जती नभा ॥4॥
 ओंवािळतां मन हें उभें ठाकलें ठायीं । समदृिष्ट समाधि तुकया लागली पायीं ॥5॥

1577
 भHीचिया पोटीं बोध कांकडा ज्योती । पंचप्राण जीवें भावें ओंवाळूं आरती ॥1॥
 ओंवाळू आरती माझ्या पंढरीनाथा। दोन्ही कर जोडोनि चरणीं ठेवीन माथा ॥ध्रु.॥
 काय महिमा वणूप आतां सांगणें तें किती । कोटि ब्रह्महत्या मुख पाहतां जाती ॥2॥
 राही रखुमाइऩ दोही दों बाही । मयूर पिच्छचामरें ढािळति ठायीं ठायीं ॥3॥
 तुका ह्मणे दीप घेऊनि उन्मनति शोभा । विटेवरी उभा दिसे लावण्यगाभा ॥4॥
॥13॥

1578
 धन्य दिवस आजि दरुषण संतांचें । नांदे तया घरीं दैवत पंढरीचें ॥1॥
 धन्य पुण्य रूप कैसा जालें संसार । देव आणि भH दुजा नाहीं विचार ॥ध्रु.॥
 धन्य पूर्व पुण्य वोडवलें निरुतें । संतांचें दर्शन जालें भाग्यें बहुतें ॥2॥
 तुका ह्मणे धन्य आह्मां जोडली जोडी । संतांचे चरण आतां जीवें न सोडीं ॥3॥

1579
 गाऊं वाणूं तुज विठो तुझा करूं अनुवाद । जिकडे पाहें तिकडे सर्वमय गोविंद ॥1॥
 आनंद रे विठोबा जाला माझे मनीं। देखिले लोचनीं विटेसहित पाउले ॥ध्रु.॥
 न करीं तपसाधनें रे मुHीचे सायास । हा चि जन्मोजन्मी गोड भHीचा रस ॥2॥
 तुका ह्मणे आह्मां प्रेमा उणें तें काइऩ । पंढरीचा राणा सांटविला हृदयीं ॥3॥

1580
 मागणें तें एक तुजप्रति आहे । देशी तरि पाहें पांडुरंगा ॥1॥
 या संतांसी निरवीं हें मज देइप । आणिक दुजें काहीं न मगें तुज ॥2॥
 तुका ह्मणे आतां उदार होइप । मज ठेवीं पायीं संतांचिया ॥3॥

स्वामींनीं काया ब्रह्म केली ते अभंग ॥ 24 ॥
1581
 शोधितां चि नये । ह्मणोनि वोळगतों पाये ॥1॥
 आतां दिसों नये जना । ऐसें करा नारायणा ॥ध्रु.॥
 परतोनि मन । गेलें ठायीं चि मुरोन ॥2॥
 विसरला तुका । बोलों चालों जाला मुका ॥3॥

1582
 रज्जुसर्पाकार । भासयेलें जगडंबर ॥1॥
 ह्मणोनि आठवती पाय । घेतों आलाय बलाय ॥ध्रु.॥
 द्रुश द्रुमाकार लाणी। केलों सर्व सासी धणी ॥2॥
 तुकीं तुकला तुका । विश्वीं भरोनि उरला लोकां ॥3॥

1583
 ह्मणवितों दास । परि मी असें उदास ॥1॥
 हा चि निश्चय माझा । परि मी निश्चयाहुनि दुजा ॥ध्रु.॥
 सरतें कर्तुत्व माझ्यानें । परि मी त्याही हून भिन्न ॥2॥
 तुका तुकासी तुकला । तुका तुकाहुनि निराळा ॥1॥

1584
 घोंटवीन लाळ ब्रह्मYाान्या हातीं । मुHां आत्मिस्थती सांडवीन ॥1॥
 ब्रह्मभूत होते काया च कीर्तनीं । भाग्य तरी ॠणी देवा ऐसा ॥ध्रु.॥
 तीर्थ भ्रमकासी आणीन आळस । कडु स्वर्गवास करिन भोग ॥2॥
 सांडवीन तपोनिधा अभिमान । यYा आणि दान लाजवीन ॥3॥
 भिHभाग्यप्रेमा साधीन पुरुषार्थ । ब्रह्मींचा जो अर्थ निजठेवा ॥4॥
 धन्य ह्मणवीन येहे लोकीं लोकां । भाग्य आह्मीं तुका देखियेला ॥5॥

1585
 संसाराचे अंगीं अवघीं च वेसनें । आह्मी या कीर्तनें शुद्ध जालों ॥1॥
 आतां हें सोंवळें जालें त्रिभुवन । विषम धोऊन सांडियेलें ॥ध्रु.॥
 ब्रह्मपुरीं वास करणें अखंड । न देखिजे तोंड विटाळाचें ॥2॥
 तुका ह्मणे आह्मां एकांताचा वास । ब्रह्मीं ब्रह्मरस सेवूं सदा ॥3॥

1586
 तुह्मी सनकादिक संत । ह्मणवितां कृपावंत ॥1॥
 एवढा करा उपकार । देवा सांगा नमस्कार ॥ध्रु.॥
 भाकूनि करुणा । विनवा वैकुंठींचा राणा ॥2॥
 तुका ह्मणे मज आठवा । मुळ लवकरी पाठवा ॥3॥

1587
 आपुल्या माहेरा जाइऩन मी आतां । निरोप या संतां हातीं आला ॥1॥
 सुख दुःख माझें ऐकिलें कानीं । कळवळा मनीं करुणेचा ॥ध्रु.॥
 करुनी सिद्ध मूळ साउलें भातुकें । येती दिसें एकें न्यावयासी ॥2॥
 त्या चि पंथें माझें लागलेंसे चित्त । वाट पाहें नित्य माहेराची ॥3॥
 तुका ह्मणे आतां येतील न्यावया । अंगें आपुलिया मायबाप ॥4॥

1588
 चिन्हें उमटताती अंगीं । शकुना जोगीं उत्तम ॥1॥
 आठवला बापमाय । येइल काय मूळ नेणों ॥ध्रु.॥
 उत्कंठित जालें मन । ते चि खुण तेथींचि ॥2॥
 तुका ह्मणे काम वारीं । आळस घरीं करमेना ॥3॥

1589
 आरोनियां पाहे वाट । कटकट सोसेना ॥1॥
 आलियांस पुसें मात । तेथें चित्त लागलें ॥ध्रु.॥
 दळीं कांडीं लोकांऐसें । परि मी नसें ते ठायीं ॥2॥
 तुका ह्मणे येथें पिसें । तेथें तैसें असेल ॥3॥

1590
 येथीलिया अनुभवें । कळों जीवें हें येतसे ॥1॥
 दोहीं ठायीं एक जीव । माझी कींव त्या अंगीं ॥ध्रु.॥
 भूक भुके चि खाउनि धाय । नाहीं हाय अन्नाची ॥2॥
 तुका ह्मणे सुख जालें । अंतर धालें त्यागुणें ॥3॥

1591
 पैल आले हरि । शंख चक्र शोभे करीं ॥1॥
 गरुड येतो फडत्कारें । ना भी ना भी ह्मणे त्वरे ॥ध्रु.॥
 मुगुटकुंडलांच्या दीिप्त । तेजें लोपला गभिस्त ॥2॥
 मेघश्यामवर्ण हरि । मूतिऩ डोळस साजिरी ॥3॥
 चुतर्भुज वैजयंती । गळां माळ हे रुळती ॥4॥
 पीतांबर झळके कैसा । उजळल्या दाही दिशा ॥5॥
 तुका जालासे संतुष्ट । घरा आलें वैकुंठपीठ ॥6॥

1592
 शंखचक्रगदापद्म । पैल आला पुरुषोत्तम ॥1॥
 ना भी ना भी भHराया । वेगीं पावलों सखया ॥ध्रु.॥
 दुरूनि येतां दिसे दृष्टी। धाकें दोष पळती सृष्टी ॥2॥
 तुका देखोनि एकला । वैकुंठींहूनि हरि आला ॥3॥

1593
 पैल दिसतील भार । दिंडी पताका अपार ॥1॥
 आला पंढरीचा राणा । दिसतील त्याच्या खुणा ।
 सुख वाटे मना । डोळे बाहएा स्फुरती ॥ध्रु.॥
 उठिले गजर नामाचे । दळभार वैष्णवांचे ॥2॥
 तुका करी रिता ठाव । त्यांसी बैसावया वाव ॥3॥

1594
 चला जाऊं रे सामोरे । पुढें भेटों विठ्ठल धुरे ॥1॥
 तुका आनंदला मनीं । कैसा जातो लोटांगणीं ।
 फेडावया धणी । प्रेमसुखाची आजि ॥ध्रु.॥
 पुढें आले कृपावंत । मायबाप साधुसंत ॥2॥
 आळंगिला बाहीं । ठेविला विठोबाचे पायीं ॥3॥

1595
 पाहुणे घरासी । आजि आले हृषीकेशी ॥1॥
 काय करूं उपचार । कोंप मोडकी जर्जर ।
 कण्या दरदर । पाण्यामाजी रांधिल्या ॥ध्रु.॥
 घरीं मोडकिया बाजा । वरि वाकळांच्या शेजा ॥2॥
 मुखशुिद्ध तुळसी दळ । तुका ह्मणे मी दुर्बळ ॥3॥

1596
 संतीं केला अंगीकार । त्यासी अभिमान थोर ॥1॥
 कांहीं ठेविलें चरणीं । घेतीं तें चि पुरवूनि ।
 तुका पायवणी । घेऊनियां निराळा ॥ध्रु.॥
 नसतां कांहीं संचित । भेटी जाली अवचित ॥2॥
 देव मिळोनियां भH । तुका केलासे सनाथ ॥3॥

1597
 अवघियांच्या आलों मुळें । एका वेळे न्यावया ॥1॥
 सिद्ध व्हावें सिद्ध व्हावें । आधीं ठावें करितों ॥ध्रु.॥
 जोंवरि ते घटिका दुरी । आहे उरी तो काळ ॥2॥
 मंगळाचे वेळे उभे । असों शोभे सावध ॥3॥
 अवघियांचा योग घडे । तरी जोडे श्लाघ्यता ॥4॥
 तुका ह्मणे पाहें वाट । बहु आट करूनि ॥5॥

1598
 सकळ ही माझी बोळवण करा । परतोनि घरा जावें तुह्मीं ॥1॥
 कर्मधर्में तुह्मां असावें कल्याण । घ्या माझें वचन आशीर्वाद ॥ध्रु.॥
 वाढवूनि दिलों एकाचिये हातीं । सकळ नििंश्चती जाली तेथें ॥2॥
 आतां मज जाणें प्राणेश्वरासवें । माझिया भावें अनुसरलों ॥3॥
 वाढवितां लोभ होइऩल उसीर । अवघींच िस्थर करा ठायीं ॥4॥
 धर्म अर्थ काम जाला एके ठायीं । मेळविला जिंहीं हाता हात ॥5॥
 तुका ह्मणे आतां जाली हे चि भेटी । उरल्या त्या गोष्टी बोलावया ॥6॥

1599
 बोलिलों तें आतां पाळावें वचन । ऐसें पुण्य कोण माझे गांठी ॥1॥
 जातों आतां आYाा घेऊनियां स्वामी । काळक्षेप आह्मी करूं कोठें ॥ध्रु.॥
 न घडे यावरि न धरवे धीर । पीडतां राष्टध देखोनि जग ॥2॥
 तुका ह्मणे तुह्मी दिसे मोकलिलें । काय आतां आलें जीवित्वाचें ॥3॥

1600
 करावें तें काम । उगाच वाढवावा श्रम ॥1॥
 अवघें एकमय । राज्य बोलों चालों नये ॥ध्रु.॥
 दुजयाची सत्ता । न चलेसी जाली आतां ॥2॥
 आतां नाहीं तुका । पुन्हा हारपला लोकां ॥3॥

1601
 आह्मी जातों तुह्मी कृपा असों द्यावी । सकळा सांगावी विनंती माझी ॥1॥
 वाडवेळ जाला उभा पांडुरंग । वैकुंठा श्रीरंग बोलावितो ॥2॥
 अंतकाळीं विठो आह्मांसी पावला । कुडीसहित जाला गुप्त तुका ॥3॥

1602
 तुका उतरला तुकीं । नवल जालें तिहीं लोकीं ॥1॥
 नित्य करितों कीर्तन । हें चि माझें अनुष्ठान ॥ध्रु.॥
 तुका बैसला विमानीं । संत पाहाती लोचनीं ॥2॥
 देव भावाचा भुकेला । तुका वैकुंठासी नेला ॥3॥

1603
 न देखिजे ऐसें केलें । या विठ्ठलें दुःखासी ॥1॥
 कृपेचिये सिंव्हासनीं । अधिष्ठानीं बैसविलें ॥ध्रु.॥
 वाजता तो नलगे वारा क्षीरसागरा शयनीं ॥2॥
 तुका ह्मणें अवघें ठायीं । मज पायीं राखिलें ॥3॥

 

1604
 वाराणसीपयपत असों सुखरूप । सांगावा निरोप संतांसी हा ॥1॥
 येथूनियां आह्मां जाणें निजधामा । सवें असे आह्मां गरुड हा ॥2॥
        कृपा असों द्यावी मज दीनावरी । जातोंसों माहेरी तुका ह्मणे ॥3॥ ॥24॥
   
  शखे 1571 एकाहत्तरीं विरोधनामसंवत्सरीं फालगुनवद्य
  द्वितीया सोमवासरीं प्रथमप्रहरीं तुकोबा गुप्त जाले ॥1॥
   

1605
 जाती पंढरीस । ह्मणे जाइपन तयांस ॥1॥
 तया आहे संवसार । ऐसें बोले तो माहार ॥ध्रु.॥
 असो नसो भाव । जो हा देखे पंढरिराव ॥2॥
 चंद्रभागे न्हाती । तुका ह्मणे भलते याती ॥3॥

1606
 धरियेलीं सोंगें । येणें अवघीं पांडुरंगें ॥1॥
 तें हें ब्रह्म विटेवरी । उभें चंद्रभागे तिरीं ॥ध्रु.॥
 अंतर व्यापी बाहे । धांडोिळतां कोठें नोहे ॥2॥
 योगयागतपें । ज्याकारणें दानजपें ॥3॥
 दिले नेदी जति । भोग सकळ ज्या होती ॥4॥
 अवघी लीळा पाहे । तुका ह्मणे दासां साहे ॥5॥

1607
 ज्याचे गर्जतां पवाडे । किळकाळ पायां पडे ॥1॥
 तो हा पंढरीचा राणा । पुसा सा चौं अठरा जणां ॥ध्रु.॥
 चिंतितां जयासी । भुिHमुिH कामारी दासी ॥2॥
 वैकुंठासी जावें । तुका ह्मणे ज्याच्या नांवें ॥3॥

1608
 ज्याचे गर्जतां पवाडे । श्रुतिशास्त्रां मौन्य पडे ॥1॥
 तेथें माझी वाचा किती । पुरे करावया स्तुती ॥ध्रु.॥
 सिणलें सहजर तोंडें । शेषाफणी ऐसें धेंडें ॥2॥
 तुका ह्मणे मही । पत्र सिंधु न पुरे शाही ॥3॥

1609
 देव राखे तया मारील कोण । न मोडे कांटा हिंडतां वन ॥1॥
 न जळे न बुडे नव्हे कांहीं । विष तें ही अमृत पाहीं ॥ध्रु.॥
 न चुके वाट न पडे फंदीं । नव्हे कधीं कधीं यमबाधा ॥2॥
 तुका ह्मणे नारायण । येता गोऑया वारी वाण ॥3॥

1610
 कोठे गुंतलासी द्वारकेच्या राया । वेळ कां सखया लावियेला ॥1॥
 दिनानाथ ब्रीद सांभाळीं आपुले । नको पाहों केलें पापपुण्य ॥ध्रु.॥
 पतितपावन ब्रीदें चराचर । पातकी अपार उद्धरिले ॥2॥
 तुकयाबंधु ह्मणे द्रौपदीचा धांवा । केला तैसा मला पावें आतां ॥3॥

1611
 कोठें गुंतलासी कोणांच्या धांवया । आली देवराया निद्रा तुज ॥1॥
 कोठें गुंतलासी भिHप्रेमसुखें । न सुटेती मुखें गोपिकांचीं ॥ध्रु.॥
 काय पडिलें तुज कोणाचें संकट । दुरी पंथ वाट न चालवे ॥2॥
 काय माझे तुज गुण दोष दिसती । ह्मणोनि श्रीपती कोपलासी ॥3॥
 काय जालें सांग माझिया कपाळा । उरला जीव डोळां तुका ह्मणे ॥4॥

1612
 परस्त्रीतें ह्मणतां माता । चित्त लाजवितें चित्ता ॥1॥
 काय बोलोनियां तोंडें । मनामाजी कानकोंडें ॥ध्रु.॥
 धर्मधारिष्टगोष्टी सांगे । उष्टएा हाते नुडवी काग ॥2॥
 जें जें कर्म वसे अंगीं । तें तें आठवे प्रसंगीं ॥3॥
 बोले तैसा चाले । तुका ह्मणे तो अमोल ॥4॥

1613
 असत्य वचन होतां सर्व जोडी । जरी लग्नघडी परउपकार ॥1॥
 जाइऩल पतना यासि संदेह नाहीं । साक्ष आहे कांहीं सांगतों ते ॥ध्रु.॥
 वदविलें मुखें नारायणें धर्मा । अंगुष्ठ त्या कर्मासाटीं गेला ॥2॥
 तुका ह्मणे आतां सांभळा रे पुढें । अंतरिंचे कुडें देइल दुःख ॥3॥

1614
 जळों त्याचें तोंड । ऐसी कां ते व्याली रांड ॥1॥
 सदा भोवयासी गांठी । क्रोध धडधडीत पोटीं ॥ध्रु.॥
 फोडिली गोंवरी। ऐसी दिसे तोंडावरी ॥2॥
 तुका ह्मणे नाहीं । चित्ता समाधान कांहीं ॥3॥

1615
 तोंडें खाये फार । पादे बोचा करी मार ॥1॥
 एक ऐसे ते शाहाणे । आपुले अधीन तें नेणें ॥ध्रु.॥
 कुले घालूनि उघडे। रागें पाहे लोकांकडे ॥2॥
 खेळे जुतकर्म । मग बोंबली जुलूम ॥3॥
 निजतां आला मोहो । वीतां ह्मणे मेला गोहो ॥4॥
 तुका ह्मणे त्यांनीं। मनुष्यपणा केली हानी ॥5॥

1616
 पतिव्रता नेणे आणिकांची स्तुती । सर्वभावें पति ध्यानीं मनीं ॥1॥
 तैसें माझें मन एकविध जालें । नावडे विठ्ठलेंविण दुजें ॥ध्रु.॥
 सूर्यविकासिनी नेघे चंद्रकळा । गाय ते कोकिळा वसंतेंसी ॥2॥
 तुका ह्मणे बाळ मातेपुढें नाचे । बोल आणिकांचे नावडती ॥3॥

1617
 पंडित ह्मणतां थोर सुख । परि तो पाहातां अवघा मूर्ख ॥1॥
 काय करावें घोकिलें । वेदपठण वांयां गेलें ॥ध्रु.॥
 वेदीं सांगितलें तें न करी । सम ब्रह्म नेणे दुराचारी ॥2॥
 तुका देखे जीवीं शिव । हा तेथींचा अनुभव ॥3॥

1618
 पंडित तो चि एक भला । नित्य भजे जो विठ्ठला ॥1॥
 अवघें सम ब्रह्म पाहे । सर्वां भूतीं विठ्ठल आहे ॥ध्रु.॥
 रिता नाहीं कोणी ठाव । सर्वां भूतीं वासुदेव ॥2॥
 तुका ह्मणे तो चि दास। त्यां देखिल्या जाती दोष ॥3॥

1619
 ऐका पंडितजन । तुमचे वंदितों चरण ॥1॥
 नका करूं नरस्तुति । माझी परिसा हे विनंती ॥ध्रु.॥
 अन्न आच्छादन । हें तों प्रारब्धा अधीन ॥2॥
तुका ह्मणे वाणी । सुखें वेचा नारायणीं ॥3॥

1620
 विठ्ठल टाळ विठ्ठल दिंडी । विठ्ठल तोंडीं उच्चारा ॥1॥
 विठ्ठल अवघ्या भांडवला । विठ्ठल बोला विठ्ठल ॥ध्रु.॥
 विठ्ठल नाद विठ्ठल भेद । विठ्ठल छंद विठ्ठल ॥2॥
 विठ्ठल सुखा विठ्ठल दुःखा। तुकया मुखा विठ्ठल ॥3॥

1621
 काय तुझें वेचे मज भेटी देतां । वचन बोलतां एक दोन ॥1॥
 काय तुझें रूप घेतों मी चोरोनि । त्या भेणें लपोनि राहिलासी ॥ध्रु.॥
 काय तुझें आह्मां करावें वैकुंठ । भेवों नको भेट आतां मज ॥2॥
 तुका ह्मणे तुझी नलगे दसोडी । परि आहे आवडी दर्शनाची ॥3॥

1622
 संतनिंदा ज्याचे घरीं । नव्हे घर ते यमपुरी ॥1॥
 त्याच्या पापा नाहीं जोडा । संगें जना होय पीडा ॥ध्रु.॥
 संतनिंदा आवडे ज्यासी । तो जिता चि नर्कवासी ॥2॥
 तुका ह्मणे तो नष्ट। जाणा गाढव तो स्पष्ट ॥3॥

1623
 आलें देवाचिया मना । तेथें कोणाचें चालेना ॥1॥
 हरिश्चंद्र ताराराणी । वाहे डोंबा घरीं पाणी ॥ध्रु.॥
 पांडवांचा साहाकारी। राज्यावरोनि केले दुरी ॥2॥
 तुका ह्मणे उगेचि राहा । होइऩल तें सहज पाहा ॥3॥

1624
 निजल्यानें गातां उभा नारायण । बैसल्या कीर्तन करितां डोले ॥1॥
 उभा राहोनियां मुखीं नाम वदे । नाचे नाना छंदें गोविंद हा ॥ध्रु.॥
 मारगीं चालतां मुखीं नाम वाणी । उभा चक्रपाणी मागें पुढें ॥2॥
 तुका ह्मणे यासी कीर्तनाची गोडी । प्रेमे घाली उडी नामासाटीं ॥3॥

1625
 काम क्रोध आह्मी वाहिले विठ्ठलीं । आवडी धरिली पायांसवें ॥1॥
 आतां कोण पाहे मागें परतोनि । गेले हारपोनि देहभाव ॥ध्रु.॥
 रििद्धसिद्धी सुखें हाणितल्या लाता । तेथें या प्राकृता कोण मानी ॥2॥
 तुका ह्मणे आम्ही विठोबाचे दास । करूनि ठेलों ग्रास ब्रह्मांडाचा ॥3॥

1626
 उठाउठीं अभिमान । जाय ऐसें स्थळ कोण ॥1॥
 तें या पंढरीस घडे । खळां पाझर रोकडे ॥ध्रु.॥
 अश्रूचिया धारा । कोठें रोमांच शरीरा ॥2॥
 तुका ह्मणे काला । कोठें अभेद देखिला ॥3॥

1627
 पंढरी पंढरी । ह्मणतां पापाची बोहोरी ॥1॥
 धन्य धन्य जगीं ठाव । होतो नामाचा उत्साव ॥ध्रु.॥
 रििद्धसिद्धी लोटांगणीं। प्रेमसुखाचिया खाणी ॥2॥
 अधिक अक्षरानें एका । भूवैकुंठ ह्मणे तुका ॥3॥

1628
 भार घालीं देवा । न लगे देश डोइऩ घ्यावा ॥1॥
 देह प्रारब्धा अधीन । सोसें अधिक वाढे सीण ॥ध्रु.॥
 व्यवसाय निमित्त। फळ देतसे संचित ॥2॥
 तुका ह्मणे फिरे । भोंवडीनें दम जिरे ॥3॥

1629
 भोग भोगावरी द्यावा । संचिताचा करुनी ठेवा ॥1॥
 शांती धरणें जिवासाटीं । दशा उत्तम गोमटी ॥ध्रु.॥
 देह लेखावें असार । सत्य परउपकार ॥2॥
 तुका ह्मणे हे मिरासी । बुडी द्यावी ब्रह्मरसी ॥3॥

1630
 येथें बोलोनियां काय । व्हावा गुरू तरि जाय ॥1॥
 मज न साहे वांकडें । ये विठ्ठलकथेपुढें ॥ध्रु.॥
 ऐकोनि मरसी कथा। जंव आहेसि तुं जीता ॥2॥
 हुरमतीची चाड । तेणें न करावी बडबड ॥3॥
 पुसेल कोणी त्यास । जा रे करीं उपदेश ॥4॥
 आह्मी विठ्ठलाचे वीर । फोडूं किळकाळाचें शीर ॥5॥
 घेऊं पुढती जन्म । वाणूं कीर्त मुखें नाम ॥6॥
 तुका ह्मणे मुHी । नाहीं आस चि ये चित्ती ॥7॥

1631
 आनुहातीं गुंतला नेणे बाहए रंग । वृित्त येतां मग बळ लागे ॥1॥
 मदें माते तया नाहीं देहभाव । आपुले आवेव आवरितां ॥ध्रु.॥
 आणिकांची वाणी वेद तेणें मुखें । उपचारदुःखें नाठवती ॥2॥
 तें सुख बोलतां आश्चर्य या जना । विपरीत मना भासतसे ॥3॥
 तुका ह्मणे बाहए रंग तो विठ्ठल । अंतर निवालें ब्रह्मरसें ॥4॥

1632
 ब्रह्मरसगोडी तयांसी फावली । वासना निमाली सकळ ज्यांची ॥1॥
 नाहीं त्या विटाळ अखंड सोंवळीं । उपाधीवेगळीं जाणिवेच्या ॥ध्रु.॥
 मन हें निश्चळ जालें एके ठायीं । तयां उणें काइऩ निजसुखा ॥2॥
 तीं चि पुण्यवंतें परउपकारी । प्रबोधी त्या नारीनरलोकां ॥3॥
 तुका ह्मणे त्यांचे पायीं पायपोस । होऊनियां वास करिन तेथें ॥ 4॥

1633
 जैसें तैसें राहे देवाचें हें देणें । यत्न करितां तेणें काय नव्हे ॥1॥
 दासां कृपासिंधु नुपेक्षी सर्वथा । अंतरींची व्यथा कळे त्यासी ॥ध्रु.॥
 मागों नेणे परी माय जाणे वर्म । बाळा नेदी श्रम पावों कांहीं ॥2॥
 तुका ह्मणे मज अनुभव अंगें । वचन वाउगें मानेना हें ॥3॥

1634
 आह्मां हरिच्या दासां कांहीं । भय नाहीं त्रैलोकीं ॥1॥
 देव उभा मागें-पुढें । उगवी कोडें संकट ॥ध्रु.॥
 जैसा केला तैसा होय। धांवे सोय धरोनि ॥2॥
 तुका ह्मणे असों सुखें । गाऊं मुखें विठोबा ॥3॥

1635
 परद्रव्यपरनारीचा अभिळास । तेथूनि हारास सर्वभाग्या ॥1॥
 घटिका दिवस मास वरुषें लागेतीन । बांधलें पतन गांठोडीस ॥ध्रु.॥
 पुढें घात त्याचा रोकडा शकुन । पुढें करी गुण निश्चयेंसी ॥2॥
 तुका ह्मणे एकां तडतांथवड । काळ लागे नाड परी खरा ॥3॥

1636
 समर्थाचें केलें । कोणां जाइऩल मोडिलें ॥1॥
 वांयां करावी ते उरे । खटपटें सोस पुरे ॥ध्रु.॥
 ठेविला जो ठेवा । आपुलाला तैसा खावा ॥2॥
 ज्याचें त्याचें हातीं । भुके तयाची फजिती ॥3॥
 तुका ह्मणे कोटी । बाळे जाले शूळ पोटी ॥4॥

1637
 हे माझी मिराशी । ठाव तुझ्या पायांपाशीं ॥1॥
 याचा धरीन अभिमान । करीन आपुलें जतन ॥ध्रु.॥
 देऊनियां जीव। बळी साधिला हा ठाव ॥2॥
 तुका ह्मणे देवा । जुन्हाट हे माझी सेवा ॥3॥

1638
 नेणे गति काय कवण अधोगति । मानिली नििंश्चती तुझ्या पायीं ॥1॥
 कर्म धर्म कोण नेणें हा उपाव । तुझ्या पायीं भाव ठेवियेला ॥ध्रु.॥
 नेणें निरसं पाप पुण्य नेणें काय । ह्मणऊनि पाय धरिले तुझे ॥2॥
 वेडा मी अविचार न कळे विचार । तुज माझा भार पांडुरंगा ॥3॥
 तुका ह्मणे तुज करितां नव्हे काय । माझा तो उपाय कवण तेथें ॥4॥

1639
 तुझा ह्मणऊनि जालों उतराइऩ । त्याचें वर्म काइऩ तें मी नेणें ॥1॥
 हातीं धरोनियां दावीं मज वाट । पुढें कोण नीट तें चि देवा ॥ध्रु.॥
 देवभHपण करावें जतन । दोहीं पक्षीं जाण तूं चि बळी ॥2॥
 अभिमानें तुज लागली हे लाज । शरणागतां काज करावया ॥3॥
 तुका ह्मणे बहु नेणता मी फार । ह्मणऊनि विचार जाणविला ॥4॥

1640
 मारगीं चालतां पाउलापाउलीं । चिंतावी माउली पांडुरंग ॥1॥
 सर्व सुख लागे घेउनिया पाठी । आवडींचा कंठीं रस ओती ॥ध्रु.॥
 पीतांबरें छाया करी लोभापर । पाहे तें उत्तर आवडीचें ॥2॥
 तुका ह्मणे हें चि करावें जीवन । वाचे नारायण तान भूक ॥3॥

1641
 जालों आतां दास । माझे तोडोनियां पाश ॥1॥
 ठाव द्यावा पायांपाशीं । मी तो पातकांची राशी ॥ध्रु.॥
 सकळ ही गोवा । माझा उगवूनि देवा ॥2॥
 तुका ह्मणे भय । करा जवळी तें नये ॥3॥

1642
 अंतरींचें जाणां । तरि कां येऊं दिलें मना ॥1॥
 तुमची करावी म्यां सेवा । आतां अव्हेरितां देवा ॥ध्रु.॥
 नव्हती मोडामोडी । केली मागें ते चि घडी ॥2॥
 तुका ह्मणे दिला वाव । पायीं लागों दिला भाव ॥3॥

1643
 पवित्र होइऩन चरित्रउच्चारें । रूपाच्या आधारें गोजिरिया ॥1॥
 आपुरती बुिद्ध पुण्य नाहीं गांठी । पायीं घालीं मिठी पाहें डोळां ॥ध्रु.॥
 गाइऩन ओविया शिष्टांच्या आधारें । सारीन विचारें आयुष्या या ॥2॥
 तुका ह्मणे तुझें नाम नारायणा । ठेवीन मी मना आपुलिया ॥3॥

1644
 काय ऐसा जन्म जावा वांयांविण । कांहीं तरी ॠण असो माथां ॥1॥
 कोणे तरी काळें होइऩल आठव । नाहीं जरी भाव भार खरा ॥ध्रु.॥
 शता एकातरी जन्माच्या शेवटीं । कृपाळुवा पोटीं होइल दया ॥2॥
 तुका ह्मणे नाहीं फांकों तरी देत । सर्वांचें उचित सांपडलें ॥3॥

1645
 नाहीं कोणी दिस जात वांयांविण । साध्य नाहीं सीण लटिका चि ॥1॥
 एकाचिये माथां असावें निमित्त । नसो नाहीं हित कपाळीं तें ॥ध्रु.॥
 कांहीं एक तरी बोलायाचा जागा । नेदिती वाउगा उभा ठाकों ॥2॥
 तुका ह्मणे वर्में कळों येती कांहीं । ओळखी जे नाहीं होइऩल ते ॥3॥

1646
 काय करील तें नव्हे विश्वंभर । सेवका दारिद्र लाज नाहीं ॥1॥
 मजपासूनि हें पडिलें अंतर । काय तो अव्हेर करूं जाणे ॥ध्रु.॥
 नामाच्या चिंतनें नासी गर्भवास । नेदी करूं आस आणिकांची ॥2॥
 तुका ह्मणे नेणों किती वांयां गेले । तयां उद्धरिलें पांडुरंगें ॥3॥

1647
 संध्या करितोसी केशवाच्या नांवें । आरंभीं तें ठावें नाहीं कैसें ॥1॥
 किती या सांगावें करूनि फजित । खळ नेणे हित जवळीं तें ॥ध्रु.॥
 माजल्या न कळे उचित तें काय । नेघावें तें खाय घ्यावें सांडी ॥2॥
 तुका ह्मणे घेती भिंती सवें डोकें । वावसी तें एकें अंधारलीं ॥3॥

1648
 दुधाचे घागरी मद्याचा हा बुंद । पडिलिया शुद्ध नव्हे मग ॥1॥
 तैसे खळां मुखें न करावें श्रवण । अहंकारें मन विटाळलें ॥ध्रु.॥
 काय करावीं तें बत्तीस लक्षणें । नाक नाहीं तेणें वांयां गेलीं ॥2॥
 तुका ह्मणे अन्न जिरों नेदी माशी । आपुलिया जैशी सवें श्वगॉ ॥3॥

1649
 सांगावें तें बरें असतें हें पोटीं । दुःख देते खोटी बुिद्ध मग ॥1॥
 आपला आपण करावा वेव्हार । जिंकोनि अंतर मन ग्वाही ॥ध्रु.॥
 नाहीं मागें येत बोलिलें वचन । पावावा तो सीण बरा मग ॥2॥
 तुका ह्मणे बहु भ्यालों खटपटे । आतां देवा खोटे शब्द पुरे ॥3॥

वाराणसीस यात्रा चालली तेव्हां स्वामींनीं भागीरथीस पत्र धाडिलें - ते अभंग ॥ 4 ॥
1650
 परिसें वो माते माझी विनवणी । मस्तक चरणीं ठेवीतसें ॥1॥
 भागीरथी महादोष निवारणी । सकळां स्वामिणी तीर्थांचिये ॥ध्रु.॥
 जीतां भुिH मोक्ष मरणें तुझ्या तिरीं । अहिक्यपरत्री सुखरूप ॥2॥
 तुका विष्णुदास संतांचें पोसनें । वागपुष्प तेणें पाठविलें ॥3॥

1651
 तुह्मी विश्वनाथ । दीनरंक मी अनाथ ॥1॥
 कृपा कराल ते थोडी । पायां पडिलों बराडी ॥ध्रु.॥
 काय उणें तुह्मांपाशीं। मी तों अल्पें चि संतोषी ॥2॥
 तुका ह्मणे देवा । कांहीं भातुकें पाठवा ॥3॥

1652
 पिंड पदावरी । दिला आपुलिये करीं ॥1॥
 माझें जालें गयावर्जन । फिटलें पितरांचें ॠण ॥ध्रु.॥
 केलें कर्मांतर । बोंब मारिली हरिहर ॥2॥
 तुका ह्मणे माझें । भार उतरलें ओझें ॥3॥ ॥3॥

1653
 मथुरेच्या राया । माझें दंडवत पायां ॥1॥
 तुमचे कृपेचें पोसनें । माझा समाचार घेणें ॥ध्रु.॥
 नाम धरिलें कंठीं । असें आर्तभूत पोटीं ॥2॥
 जीवींचें ते जाणा । तुका ह्मणे नारायणा ॥3॥

1654
 जाय तिकडे लागे पाठीं । नाहीं तुटी आठवाची ॥1॥
 हरूनियां नेलें चित्त । माझें थीत भांडवल ॥ध्रु.॥
 दावूनियां रूप डोळां। मन चाळा लावियेलें ॥2॥
 आणीक तोंडा पडिली मिठी । कान गोठी नाइकती ॥3॥
 बोलिल्याचा आठव न घडे । वाणी ओढे ते सोइऩ ॥4॥
 तुका ह्मणे प्रेमधगी । भरली अंगीं अखंड ॥5॥

1655
 नको ऐसें जालें अन्न । भूक तान ते गेली ॥1॥
 गोविंदाची आवडी जीवा । करीन सेवा धणीवरी ॥ध्रु.॥
 राहिलें तें राहो काम । सकळ धर्म देहीचे ॥2॥
 देह घरिला त्याचें फळ । आणीक काळ धन्य हा ॥3॥
 जाऊं नेदीं करितां सोस । क्षेमा दोष करवीन ॥4॥
 तुका ह्मणे या च पाठी । आता साटी जीवाची ॥5॥

1656
 वाट पाहें हरि कां नये आझूनि । निष्ठ‍ कां मनीं धरियेलें ॥1॥
 काय करूं धीर होत नाहीं जीवा । काय आड ठेवा उभा ठेला ॥ध्रु.॥
 नाहीं माझा धांवा पडियेला कानीं । कोठें चक्रपाणी गुंतलेती ॥2॥
 नाही आलें कळों अंतरा अंतर । कृपावंत फार ऐकतो ॥3॥
 बहुता दिसांचें राहिलें भातुकें । नाहीं कवतुकें कृवािळलें ॥4॥
 तुका ह्मणे देइप एकवेळा भेटी । शीतळ हें पोटीं होइल मग ॥5॥

1657
 नाहीं दिलें कधीं कठिण उत्तर । तरी कां अंतर पडियेलें ॥1॥
 ह्मणऊनि आतां वियोग न साहे । लांचावलें देहे संघष्टणें ॥ध्रु.॥
 वेळोवेळां वाचे आठवितों नाम । अधिक चि प्रेम चढे घेतां ॥2॥
 तुका ह्मणे पांडुरंगे जननिये । घेऊनि कडिये बुझाविलें ॥3॥

1658
 आतां न करीं सोस । सेवीन हा ब्रह्मरस ॥1॥
 सुखें सेवीन अमृत । ब्रह्मपदींचें नििश्चत ॥ध्रु.॥
 तुमचा निज ठेवा । आह्मी पाडियेला ठावा ॥2॥
 तुका ह्मणे देवरांया । आतां लपालेती वांयां ॥3॥

1659
 जेथें जेथें जासी । तेथें मज चि तूं पासी ॥1॥
 ऐसा पसरीन भाव । रिता नाहीं कोणी ठाव ॥ध्रु.॥
 चित्त जडलें पायीं । पाळती हें ठायीं ठायीं ॥2॥
 तुका ह्मणे पोटीं । देव घालुनि सांगें गोष्टी ॥3॥

1660
 सांपडला हातीं । तरी जाली हे नििंश्चती ॥1॥
 नाहीं धांवा घेत मन । इंिद्रयांचें समाधान ॥ध्रु.॥
 सांडियेला हेवा । अवघा संचिताचा ठेवा ॥2॥
 तुका ह्मणे काम । निरसुनियां घेतों नाम ॥3॥

1661
 मुिHपांग नाहीं विष्णुचिया दासां । संसार तो कैसा न देखती ॥1॥
 बैसला गोविंद जडोनियां चित्ती । आदि ते चि अंतीं अवसान ॥ध्रु.॥
 भोग नारायणा देऊनि निराळीं । ओविया मंगळीं तो चि गाती ॥2॥
 बळ बुिद्ध त्यांची उपकारासाटीं । अमृत तें पोटी सांटवलें ॥3॥
 दयावेंत तरी देवा च सारिखीं । आपुलीं पारखीं नोळखती ॥4॥
 तुका ह्मणे त्यांचा जीव तो चि देव । वैकुंठ तो ठाव वसती तो ॥5॥

1662
 सेवीन उिच्छष्ट लोळेन अंगणीं । वैष्णवां चरणीं होइन जोडा ॥1॥
 ऐसें जन्म आतां मज देइप देवा । आवडी हे जीवा सर्व काळ ॥ध्रु.॥
 त्यांचे चरणरज येती अंगावरी । वंदीत ते शिरीं जाइन मागें ॥2॥
 तुका ह्मणे येथें राहिलासे भाव । सकळ ही वाव जाणोनियां ॥3॥

1663
 क्षेम देयाला हो । स्फुरताती दंड बाहो ॥1॥
 आतां झडझडां चालें । देइप उचलूं पाउलें ॥ध्रु.॥
 सांडीं हंसगती । बहु उत्कंठा हे चित्तीं ॥2॥
 तुका ह्मणे आइऩ । श्रीरंगे विठाबाइऩ ॥3॥

1664
 जेणें वेळ लागे । ऐसें सांडीं पांडुरंगे ॥1॥
 कंठ कंठा मिळों देइप । माझा वोरस तूं घेइप ॥ध्रु.॥
 नको पीतांबर । सांवरूं हे अळंकार ॥2॥
 टाकीं वो भातुकें । लौकिकाचें कवतुकें ॥3॥
 हातां पायां नको । कांहीं वेगळालें राखों ॥4॥
 तुका ह्मणे यावरी । मग सुखें अळंकारीं ॥5॥

1665
 कृपेचा ओलावा । दिसे वेगळा चि देवा ॥1॥
 मी हें इच्छीतसें साचें । न लगे फुकटशाइऩ काचें ॥ध्रु.॥
 जेणें जाय कळसा। पाया उत्तम तो तैसा ॥2॥
 तुका ह्मणे घरीं । तुझ्या अवघिया परी ॥3॥

1666
 दावूनियां कोणां कांहीं । ते चि वाहीं चाळविलीं ॥1॥
 तैसें नको करूं देवा । शुद्धभावा माझिया ॥ध्रु.॥
 रििद्धसिद्धी ऐसे आड । येती नाड नागवूं ॥2॥
 उदकाऐसे दावुनि ओढी । उर फोडी झळइऩ ॥3॥
 दर्पणींचें दिलें धन । दिसे पण चरफडी ॥4॥
 तुका ह्मणे पायांसाटीं । करीं आटी कळों द्या ॥5॥

1667
 काय माता विसरे बाळा । कळवळा प्रीतीचा ॥1॥
 आवडीनें गळां मिठी । घाली उठी बैसवी ॥ध्रु.॥
 लावूं धांवे मुख स्तना । नये मना निराळें ॥2॥
 भावंडाचें भातें दावी । आपुलें लावी त्यास जी ॥3॥
 माझें थोडें त्याचें फार । उत्तर हें वाढवी ॥4॥
 तुका ह्मणे नारायणा । तुह्मी जाणां बुझावूं ॥5॥

1668
 तरीं आह्मी तुझी धरियेली कास । नाहीं कोणी दास वांयां गेला ॥1॥
 आगा पंढरीच्या उभ्या विटेवरी । येइप लवकरी धांवें नेटे ॥ध्रु.॥
 पालवितों तुज उभी करोनि बाहे । कृपावंता पाहे मजकडे ॥2॥
 तुका ह्मणे तुज बहु कान डोळे । कां हे माझे वेळे ऐसी परी ॥3॥

1669
 करावा कांटाळा नव्हे हें उचित । आधीं च कां प्रीत लावियेली ॥1॥
 जाणतसां तुह्मीं रूपाचें लाघव । आपुलें तें जीव घेतें ऐसा ॥ध्रु.॥
 काय ह्मणऊनि आलेती आकारा । आह्मां उजगरा करावया ॥2॥
 तुका ह्मणे भीड होती आजिवरी । आतां देवा उरी कोण ठेवी ॥3॥

1670
 धरूनि पालव असुडीन करें । मग काय बरें दिसे लोकीं ॥1॥
 काय तें विचारा ठायींचें आपणां । जो हा नारायणा अवकाश ॥ध्रु.॥
 अंतर पायांसी तो वरी या गोष्टी । पडिलिया मिठी हालों नेदीं ॥2॥
 रुसलेती तरी होइऩल बुझावणी । तांतडी करूनि साधावें हें ॥3॥
 सांपडलिया आधीं कारणासी ठाव । येथें करूं भाव दृढ आतां ॥4॥
 तुका ह्मणे तुझे ठाउके बोभाट । मग खटपट चुकली ते ॥5॥

1671
 निष्ठ‍ा उत्तरीं न धरावा राग । आहे लागभाग ठायींचा चि ॥1॥
 तूं माझा जनिता तूं माझा जनिता । रखुमाइऩच्या कांता पांडुरंगा ॥ध्रु.॥
 मुळींच्या ठेवण्यां आहे अधिकार । दुरावोनि दूर गेलों होतों ॥2॥
 पोटींच्या आठवा पडिला विसर । काहीं आला भार माथां तेणें ॥3॥
 राखिला हा होता बहु चौघां चार । साक्षीने वेव्हार निवडिला ॥4॥
 तुका ह्मणे कांहीं बोलणें न लगे । आतां पांडुरंगे तूं मी ऐसें ॥5॥

1672
 सांगतां गोष्टी लागती गोडा । हा तो रोकडा अनुभव ॥1॥
 सुख जालें सुख जालें । नये बोले बोलतां ॥ध्रु.॥
 अंतर तें नये दिसों । आतां सोस कासया ॥2॥
 तुका ह्मणे जतन करूं । हें चि धरूं जीवेंसी ॥3॥

1673
 मजशीं पुरे न पडे वादें । सुख दोहींच्या संवादें ॥1॥
 तूं चि आगळा काशानें । शिर काय पायांविणे ॥ध्रु.॥
 वाहों तुझा भार । दुःख साहोनि अपार ॥2॥
 तुका ह्मणे नाहीं भेद । देवा करूं नये वाद ॥3॥

1674
 तुज नाहीं शिH । काम घेसी आह्मां हातीं ॥1॥
 ऐसें अनुभवें पाहीं । उरलें बोलिजेसें नाहीं ॥ध्रु.॥
 लपोनियां आड । आह्मां तुझा कैवाड ॥2॥
 तुका ह्मणे तुजसाठी । आह्मां संवसारें तुटी ॥3॥

1675
 तुझाठायीं ओस । दोन्ही पुण्य आणि दोष ॥1॥
 झडलें उरलें किती । आह्मी धरियेलें चित्तीं ॥ध्रु.॥
 कळलासी नष्टा। यातिक्रियाकर्मभ्रष्टा ॥2॥
 तुका ह्मणे बोला । नाहीं ताळा गा विठ्ठला ॥3॥

1676
 भांडावें तों हित । ठायी पडा तें उचित ॥1॥
 नये खंडों देऊं वाद । आह्मां भांडवलभेद ॥ध्रु.॥
 शब्दासारसें भेटी । नये पडों देऊं तुटी ॥2॥
 तुका ह्मणे आळस । तो चि कारणांचा नास ॥3॥

1677
 नव्हों गांढे आळसी । जो तूं आह्मांपुढें जासी ॥1॥
 अरे दिलें आह्मां हातीं । वर्म वेवादाचें संतीं ॥ध्रु.॥
 धरोनियां वाट। जालों शिरोमणि थोंट ॥2॥
 तुका ह्मणे देवा । वाद करीन खरी सेवा ॥3॥

1678
 तुझा विसर नको माझिया जीवा । क्षण एक केशवा मायबापा ॥1॥
 जाओ राहो देह आतां ये चि घडी । कायसी आवडी याची मज ॥ध्रु.॥
 कुश्चीळ इंिद्रयें आपुलिया गुणें । यांचिया पाळणें कोण हित ॥2॥
 पुत्र पत्नी बंधु सोयरीं खाणोरीं । यांचा कोण धरी संग आतां ॥3॥
 पिंड हा उसना आणिला पांचांचा । सेकीं लागे ज्याचा त्यासी देणें ॥4॥
 तुका ह्मणे नाहीं आणिक सोइरें । तुजविण दुसरें पांडुरंगा ॥5॥

1679
 ऐसें सत्य माझें येइऩल अंतरा । तरि मज करा कृपा देवा ॥1॥
 वचनांसारिखें तळमळी चित्त । बाहेरि तो आंत होइल भाव ॥ध्रु.॥
 तरि मज ठाव द्यावा पायांपाशीं । सत्यत्वें जाणसी दास खरा ॥2॥
 तुका ह्मणे सत्य निकट सेवकें । तरि च भातुकें प्रेम द्यावें ॥3॥

1680
 आदि वर्तमान जाणसी भविष्य । मागें पुढें नीस संचिताचा ॥1॥
 आतां काय देऊं पायांपें परिहार । जाणां तो विचार करा देवा ॥ध्रु.॥
 आपुलें तें येथें काय चाले केलें । जोडावे ते भले हात पुढें ॥2॥
 तुका ह्मणे फिके बोल माझे वारा । कराल दातारा होइऩल तें ॥3॥

1681
 सुखें न मनी अवगुण । दुःख भोगी त्याचें कोण ॥1॥
 हें कां ठायींचें न कळे । राती करा झांकुनि डोळे ॥ध्रु.॥
 चालोनि आड वाटे । पायीं मोडविले कांटे ॥2॥
 तुका ह्मणे कोणा। बोल ठेवितो शाहाणा ॥3॥

1682
 आह्मी न देखों अवगुणां । पापी पवित्र शाहाणा ॥1॥
 अवघीं रूपें तुझीं देवा । वंदूं भावें करूं सेवा ॥ध्रु.॥
 मज मुHी सवें चाड । नेणें पाषाण धातु वाड ॥2॥
 तुका ह्मणे घोटीं। विष अमृत तुजसाटीं ॥3॥

1683
 मज नाहीं तुझ्या Yाानाची ते चाड । घेतां वाटे गोड नाम तुझें ॥1॥
 नेणतें लेंकरूं आवडीचें तान्हें । बोलतों वचनें आवडीनें ॥ध्रु.॥
 भHी नेणें कांहीं वैराग्य तें नाहीं । घातला विठाइऩ भार तुज ॥2॥
 तुका ह्मणे नाचें निर्लज्ज होऊनि । नाहीं माझे मनीं दुजा भाव ॥3॥

1684
 काय माझी संत पाहाती जाणीव । सर्व माझा भावत्यांचे पायीं ॥1॥
 कारण सरतें करा पांडुरंगीं । भूषणाची जगीं काय चाड ॥ध्रु.॥
 बोबडा उत्तरीं ह्मणें हरिहरि । आणीक भीकारी नेणें दुजें॥2॥
 तुका ह्मणे तुह्मी विठ्ठलाचे दास । करितों मी आस उिच्छष्टाची॥3॥

1685
 जीवाचें जीवन अमृताची तनु । ब्रह्मांड भूषणु नारायण ॥1॥
 सुखाचा सांगात अंतकासी अंत । निजांचा निवांत नारायण ॥ध्रु.॥
 गोडाचें ही गोड हर्षाचें ही कोड । प्रीतीचा ही लाड नारायण ॥2॥
 भावाचा निज भाव नांवांचा हा नांव । अवघा पंढरिराव अवतरलासे ॥3॥
 तुका ह्मणे जें हें साराचें हें सार । माझा अंगीकार तेणें केला ॥4॥

1686
 आतां मी सर्वथा नव्हें गा दुर्बळ । यातिहीनकुळ दैन्यवाणा ॥1॥
 माय रखुमाइऩ पांडुरंग पिता । शुद्ध उभयतां पक्ष दोन्ही ॥ध्रु.॥
 बापुडा मी नव्हें दुर्बळ ठेंगणा । पांगिला हा कोणा आणिकांसी ॥2॥
 दृष्ट नव्हों आह्मी अभागी अनाथ । आमुचा समर्थ कैवारी हा ॥3॥
 संवसार आह्मां सरला सकळ । लपोनियां काळ ठेला धाकें ॥4॥
 तुका ह्मणे जालों निर्भर मानसीं । जोडलिया रासी सुखाचिया ॥5॥

1687
 केलें नाहीं मनीं तया घडे त्याग । उबगें उद्वेग नाहीं चित्तीं ॥1॥
 देव चि हा जाणे अंतरींचा भाव । मिथ्या तो उपाव बाहए रंग ॥ध्रु.॥
 त्यागिल्याचें ध्यान राहिलें अंतरीं । अवघी ते परी विटंबना ॥2॥
 तुका ह्मणे आपआपण्यां विचारा । कोण हा दुसरा सांगे तुह्मां ॥3॥

1688
 हित व्हावें तरी दंभ दुरी ठेवा । चित्त शुद्ध सेवा देवाची हे ॥1॥
 आवडी विठ्ठल गाइऩजे एकांतीं । अलभ्य ते येती लाभ घरा ॥ध्रु.॥
 आणीकां अंतरीं निदावी वसति । करावी हे शांती वासनेची ॥2॥
 तुका ह्मणे बाण हा चि निर्वाणींचा । वाउगी हे वाचा वेचूं नये ॥3॥

1689
 हो कां नर अथवा नारी । ज्यांचा आवडता हरि ॥1॥
 ते मज विठोबासमान । नमूं आवडी ते जन ॥ध्रु.॥
 ज्याचें अंतर निर्मळ । त्याचें सबाहए कोमळ ॥2॥
 तुका ह्मणे भावें । जिव्हें प्रेम वोसंडावें ॥3॥

1690
 हरिची हरिकथा नावडे जया । अधम ह्मणतां तया वेळ लागे ।
 मनुष्यदेहीं तया नाट लागलें । अघोर साधिलें कुंभपाक ॥1॥
 कासया जन्मा आला तो पाषाण । जंत कां होऊन पडिला नाहीं।
 उपजे मरोनि वेळोवेळां भांड । परिलाज लंड न धरी कांहीं ॥ध्रु.॥
 ऐसियाची माता कासया प्रसवली । वर नाहीं घातली मुखावरी।
 देवधर्मांविण तो हा चांडाळ नर । न साहे भूमि भार क्षणभरी ॥2॥
 राम ह्मणतां तुझें काय वेचेल । कां हित आपुलें न विचारिसी ।
 जन्मोजन्मींचा होइऩल नरकीं । तुका ह्मणे चुकी जरी यासी ॥3॥

1691
 उपेिक्षला येणें कोणी शरणागत । ऐसी नाहीं मात आइऩिकली ॥1॥
 आतां काय ब्रीद सांडील आपुलें । ठायींचें धरिलें जाणोनियां ॥ध्रु.॥
 माझ्या दोषासाटीं होइल पाठमोरा । ऐसा कोण पुरा भोग बळी ॥2॥
 तुका ह्मणे रूप आमुच्या कैवारें । धरिलें गोजिरें चतुर्भुज ॥3॥

1692
 आवडीसारिखें संपादिलें सोंग । अनंत हें मग जालें नाम ॥1॥
 कळे ऐशा वाटा रचिल्या सुलभा । दुर्गम या नभाचा ही साक्षी ॥ध्रु.॥
 हातें जेवी एक मुखीं मागे घांस । माउली जयास तैसी बाळा ॥2॥
 तुका ह्मणे माझें ध्यान विटेंवरी । तैसी च गोजिरी दिसे मूतिऩ ॥3॥

1693
 धन्य मी मानीन आपुलें संचित । राहिलीसे प्रीत तुझे नामीं ॥1॥
 धन्य जालों आतां यासि संदेह नाहीं । न पडों या वाहीं काळा हातीं ॥ध्रु.॥
 ब्रह्मरस करूं भोजन पंगती । संतांचे संगती सर्वकाळ ॥2॥
 तुका ह्मणे पोट धालें चि न धाये । खादलें चि खायें आवडीनें ॥3॥

1694
 आवडी न पुरे सेवितां न सरे । पडियेली धुरेसवें गांठी ॥1॥
 न पुरे हा जन्म हें सुख सांटितां । पुढती ही आतां हें चि मागों ॥ध्रु.॥
 मारगाची चिंता पालखी बैसतां । नाहीं उसंतितां कोसपेणी ॥2॥
 तुका ह्मणे माझी विठ्ठल माउली । जाणे ते लागली भूक तान ॥3॥

1695
 नाहीं त्रिभुवनीं सुख या समान । ह्मणऊनि मन िस्थरावलें ॥1॥
 धरियेलीं जीवीं पाउलें कोमळीं । केली एकावळी नाममाळा ॥ध्रु.॥
 शीतळ होऊनियां पावलों विश्रांती । न साहे पुढती घाली चित्ता ॥2॥
 तुका ह्मणे जाले सकळ सोहळे । पुरविले डोहळे पांडुरंगें ॥3॥

1696
 मायबापापुढें लाटिकें लेंकरूं । तैसे बोल करूं कवतुकें ॥1॥
 कृपावंता घालीं प्रेमपान्हारस । वोळली वोरसे पांडुरंग ॥ध्रु.॥
 नाहीं धीर खुंटी जवळी हुंबरे । ठायीं च पाखर कविळते ॥2॥
 तुका ह्मणे मज होऊं नेदी सीण । कळों नेदी भिन्न आहे ऐसें ॥3॥

1697
 आठवों नेंदी आवडी आणीक । भरूनियां लोक तिन्ही राहे ॥1॥
 मन धांवे तेथें तिचें चि दुभतें । संपूर्ण आइतें सर्वकाळ ॥ध्रु.॥
 न लगे वोळावीं इंिद्रयें धांवतां । ठाव नाहीं रिता उरों दिला ॥2॥
 तुका ह्मणे समपाउलाचा खुंट । केला बळकट हालों नेदी ॥3॥

1698
 उत्तम घालावें आमुचिये मुखीं । निवारावें दुःखी होऊनि तें ॥1॥
 न बैसे न वजे जवळूनि दुरी । मागें पुढें वारी घातपात ॥ध्रु.॥
 नाहीं शंका असो भलतिये ठायीं । मावळलें पाहीं द्वैताद्वैत ॥2॥
 तुका ह्मणे भार घेतला विठ्ठलें । अंतरीं भरलें बाहए रूप ॥3॥

1699
 आह्मां अळंकार मुद्रांचे शृंगार । तुळसीचे हार वाहों कंठीं ॥1॥
 लाडिके डिंगर पंढरिरायाचे । निरंतर वाचे नामघोष ॥ध्रु.॥
 आह्मां आणिकांची चाड चि नाहीं । सर्व सुखें पायीं विठोबाच्या ॥2॥
 तुका ह्मणे आह्मी नेघों या मुHी । एकविण चित्तीं दुजें नाहीं ॥3॥

1700
 चला पंढरीसी जाऊं । रखुमादेवीवरा पाहूं ॥1॥
 डोळे निवतील कान । मना तेथें समाधान ॥ध्रु.॥
 संतां महंतां होतील भेटी । आनंदें नाचों वाळवंटीं ॥2॥
 तें तीर्थांचे माहेर । सर्वसुखाचें भांडार ॥3॥
 जन्म नाहीं रे आणीक । तुका ह्मणे माझी भाक ॥4॥

1701
 पैल घरीं जाली चोरी । देहा करीं बोंब ॥1॥
 हाबा हाबा करिसी काये । फिराऊनि नेटएां वायें ॥ध्रु.॥
 सांडुनियां शुद्धी। निजलासी गेली बुद्धी ॥2॥
 चोरीं तुझा काढला बुर । वेगळें भावा घातलें दूर ॥3॥
 भलतियासी देसी वाव । लाहेसि तूं एवढा ठाव ॥4॥
 तुका ह्मणे अझुनि तरी । उरलें तें जतन करीं ॥5॥

1702
 किती वेळा खादला दगा । अझून कां जागसी ना ॥1॥
 लाज नाहीं हिंडतां गांवें । दुःख नवें नित्य नित्य ॥ध्रु.॥
 सवें चोरा हातीं फांसे । देखतां कैसे न देखसी ॥2॥
 तुका ह्मणे सांडिती वाट । तळपट करावया ॥3॥

1703
 मुदलामध्यें पडे तोटा । ऐसा खोटा उदीम ॥1॥
 आणिकांची कां लाज नाहीं । आळसा जिहीं तजिलें ॥ध्रु.॥
 एके सांते सरिखीं वित्तें । हानि हित वेगळालीं ॥2॥
 तुका ह्मणे हित धरा । नव्हे पुरा गांवढाळ ॥3॥

1704
 निरोप सांगतां । न धरीं भय न करीं चिंता ॥1॥
 असो ज्याचें त्याचे त्याचे माथां । आपण करावी ते कथा ॥ध्रु.॥
 उतरावा भार । किंवा न व्हावें सादर ॥2॥
 तुका ह्मणे धाक । तया इह ना परलोक ॥3॥

1705
 शूरत्वासी मोल । नये कामा फिके बोल ॥1॥
 केला न संडी कैवाड । जीवेंसाटीं तों हे होड ॥ध्रु.॥
 धीर तो कारण । साहए होतो नारायण ॥2॥
 तुका ह्मणे हरि । दासां रिक्षतो निर्धारीं ॥3॥

1706
 हरिच्या दासां भये । ऐसें बोलों तें ही नये ॥1॥
 राहोनियां आड । उभा देव पुरवी कोड ॥ध्रु.॥
 हरिच्या दासां चिंता। अघटित हे वार्ता ॥2॥
 खावे ल्यावें द्यावें । तुका ह्मणे पुरवावें ॥3॥

1707
 दासां सर्व काळ । तेथें सुखाचे कल्लोळ ॥1॥
 जेथें वसती हरिदास । पुण्य पिके पापा नास ॥ध्रु.॥
 फिरे सुदर्शन । घेऊनियां नारायण ॥2॥
 तुका ह्मणे घरीं । होय ह्मणियारा कामारी ॥3॥

1708
 आमचा स्वदेश । भुवनत्रयामध्यें वास ॥1॥
 मायबापाचीं लाडकीं । कळों आलें हें लौकिकीं ॥ध्रु.॥
 नाहीं निपराद । कोणां आह्मांमध्यें भेद ॥2॥
 तुका ह्मणे मान । अवघें आमचें हें धन ॥3॥

1709
 काय ढोरापुढें घालूनि मिष्टान्न । खरा विलेपन चंदनाचें ॥1॥
 नको नको देवा खळाची संगति । रस ज्या पंगती नाहीं कथे ॥ध्रु.॥
 काय सेज बाज माकडा विलास । अळंकारा नास करुनी टाकी ॥2॥
 तुका ह्मणे काय पाजूनि नवनीत । सर्पा विष थीत अमृताचें ॥3॥

1710
 आनंदें एकांतीं प्रेमें वोसंडत । घेऊं अगणित प्रेमसुख ॥1॥
 गोप्य धन वारा लागों यास । पाहों नेदूं वास दुर्जनासी ॥ध्रु.॥
 झणी दृिष्ट लागे आवडीच्या रसा । सेवूं जिरे तैसा आपणासी ॥2॥
 तुका ह्मणे हें बहु सकुमार । न साहावे भार वचनाचा ॥3॥

1711
 मोक्षपदें तुच्छ केलीं याकारणें । आह्मां जन्म घेणें युगायुगीं ॥1॥
 विटे ऐसें सुख नव्हे भिHरस । पुडतीपुडती आस सेवावें हें ॥ध्रु.॥
 देवा हातीं रूप धरविला आकार । नेदूं निराकार होऊं त्यासी ॥2॥
 तुका ह्मणे चित्त निवांत राहिलें । ध्याइप तीं पाउलें विटेवरि ॥3॥

1712
 नको बोलों भांडा । खीळ घालुन बैस तोंडा ॥1॥
 ऐक विठोबाचे गुण । करीं सादर श्रवण ॥ध्रु.॥
 प्रेमसुखा आड । काय वाजातें चाभाड ॥2॥
 तुका ह्मणे हिता । कां रे नागवसी थीता ॥3॥

1713
 अति जालें उत्तम वेश्येचें लावण्य । परि ते सवासीण न ह्मणावी ॥1॥
 उचित अनुचित केले ठाया ठाव । गुणां मोल वाव थोरपण ॥ध्रु.॥
 शूरत्वावांचूनि शूरांमाजी ठाव । नाहीं आयुर्भाव आणिलिया ॥2॥
 तुका ह्मणे सोंग पोटाचे उपाय । कारण कमाइऩिवण नाहीं ॥3॥

1714
 शूरां साजती हतियारें । गांढएां हासतील पोरें ॥1॥
 काय केली विटंबण । मोतीं नासिकावांचून ॥ध्रु.॥
 पतिव्रते रूप साजे। सिंदळ काजळ लेतां लाजे ॥2॥
दासी पत्नी सुता । नव्हे सरी एक पिता ॥3॥
 मान बुिद्धवंतां । थोर न मनिती पिता ॥4॥
 तुका ह्मणे तरी । आंत शुद्ध दंडे वरी ॥5॥

1715
 काय केलें जळचरीं । ढीवर त्यांच्या घातावरी ॥1॥
 हा तों ठायींचा विचार । आहे यातिवैराकार ॥ध्रु.॥
 श्वापदातें वधी । निरपराधें पारधी ॥2॥
 तुका ह्मणे खळ । संतां पीडिती चांडाळ ॥3॥

1716
 वाइटानें भलें । हीनें दाविलें चांगलें ॥1॥
 एकाविण एका । कैचें मोल होतें फुका ॥ध्रु.॥
 विषें दाविलें अमृत । कडू गोड घातें हित ॥2॥
 कािळमेनें ज्योती । दिवस कळों आला राती ॥3॥
 उंच निंच गारा । हिरा परिस मोहरा ॥4॥
 तुका ह्मणे भले । ऐसे नष्टांनीं कळले ॥5॥

1717
 असो खळ ऐसे फार । आह्मां त्यांचे उपकार ॥1॥
 करिती पातकांची धुनी । मोल न घेतां साबनीं ॥ध्रु.॥
 फुकाचे मजुर। ओझें वागविती भार ॥2॥
 पार उतरुन ह्मणे तुका । आह्मां आपण जाती नरका ॥3॥

1718
 संत पंढरीस जाती । निरोप धाडीं तया हातीं ॥1॥
 माझा न पडावा विसर । तुका विनवितो किंकर ॥ध्रु.॥
 केरसुणी महाद्वारीं । ते मी असें निरंतरीं ॥2॥
 तुमचे पायीं पाइतन । मोचे माझे तन मन ॥3॥
 तांबुलाची पिकधरणी । ते मी असें मुख पसरूनि ॥4॥
 तुमची इष्टा पंढरीराया । ते सारसुबी माझी काया ॥5॥
 लागती पादुका । ते मी तळील मृित्तका ॥6॥
 तुका ह्मणे पंढरिनाथा। दुजें न धरावें सर्वथा ॥7॥

1719
 इच्छेचें पाहिलें । डोळीं अंतीं मोकलिलें ॥1॥
 यांचा विश्वास तो काइऩ । ऐसें विचारूनि पाहीं ॥ध्रु.॥
 सुगंध अभ्यंगें पािळतां । केश फिरले जाणतां ॥2॥
 पिंड पािळतां ओसरे । अवघी घेऊनि मागें सरे ॥3॥
 करितां उपचार । कोणां नाहीं उपकार ॥4॥
 अल्प जीवन करीं । तुका ह्मणे साधीं हरी ॥5॥

1720
 यYानिमित्त तें शरिरासी बंधन । कां रे तृष्णा वांयांविण वाढविली ॥1॥
 नव्हे ते भिH परलोकसाधन । विषयांनीं बंधन केलें तुज ॥ध्रु.॥
 आशा धरूनि फळाची । तीथाअ व्रतीं मुिH कैंचि ॥2॥
 तुका ह्मणे सिणसी वांया । शरण न वजतां पंढरिराया ॥3॥

1721
संध्या कर्म ध्यान जप तप अनुष्ठान । अवघें घडे नाम उच्चारितां ।
न वेचे मोल कांहीं लागती न सायास । तरी कां आळस करिसी झणी ॥1॥
   ऐसें हे सार कां नेघेसी फुकाचें । काय तुझें वेचे मोल तया ॥ध्रु.॥
पुत्रस्नेहें शोक करी अजामेळ । तंव तो कृपाळ जवळी उभा ।
 अनाथांच्या नाथें घातला विमानीं । नेला उचलूनि परलोका ॥2॥
 अंतकाळीं गणिका पिक्षयाच्या छंदें । राम राम उच्चारिलें ।
 तंव त्या दिनानाथा कृपा आली । त्यानें तयेसी वैकुंठा नेलें ॥3॥
 अवचिता नाम आलिया हे गती । चिंतितां चित्तीं जवळी असे ।
 तुका ह्मणे भावें स्मरा राम राम । कोण जाणे तये दशे ॥4॥

1722
दुष्टाचें चित्त न भिन्ने अंतरीं । जरी जन्मवरी उपदेशिला।
 पालथे घागरी घातलें जीवन । न धरी च जाण तें ही त्याला ॥1॥
 जन्मा येउनि तेणें पतन चि साधिलें । तमोगुणें व्यापिलें जया नरा।
 जळो जळो हें त्याचें ज्यालेपण । कासया हे आलें संवसारा ॥ध्रु.॥
 पाषाण जीवनीं असतां कल्पवरी । पाहातां अंतरीं कोरडा तो।
 कुचर मुग नये चि पाका । पाहातां सारिखा होता तैसा ॥2॥
 तुका ह्मणे असे उपाय सकळां । न चले या खळा प्रेत्न कांहीं ।
 ह्मणऊनि संग न करितां भला । धरितां अबोला सर्व हित ॥3॥

1723
कासियानें पूजा करूं केशीराजा । हा चि संदेह माझा फेडीं आतां ॥1॥
 उदकें न्हाणूं तरी स्वरूप तुझें । तेथें काय माझें वेचे देवा ॥ध्रु.॥
 गंधाचा सुगंध पुष्पाचा परिमळ । तेथें मी दुर्बळ काय करूं ॥2॥
 फळदाता तूंच तांबोल अक्षता । तरी काय आतां वाहों तुज ॥3॥
 वाहूं दिक्षणा जरी धातु नारायण । ब्रह्म तें चि अन्न दुजें काइऩ ॥4॥
 गातां तूं ओंकार टाळी नादेश्वर । नाचावया थार नाहीं कोठें ॥5॥
 तुका ह्मणें मज अवघें तुझें नाम । धूप दीप रामकृष्णहरि ॥6॥

1724
गातां आइकतां कांटाळा जो करी । वास त्या अघोरीं कुंभपाकीं ॥1॥
 रागें यमधर्म जाचविती तया । तु दिलें कासया मुख कान ॥ध्रु.॥
 विषयांच्या सुखें अखंड जगासी । न वजे एकादशी जागरणा ॥2॥
 वेचूनियां द्रव्य सेवी मद्यपान । नाहीं दिलें अन्न अतीतासी ॥3॥
 तीर्थाटण नाहीं केले उपकार । पािळलें शरीर पुष्ट लोभें ॥4॥
 तुका ह्मणे मग केला साहे दंड । नाइकती लंड सांगितलें ॥5॥

1725
तुझें ह्मणवितां काय नास जाला । ऐकें बा विठ्ठला कीर्ती तुझी ॥1॥
 परी तुज नाहीं आमचे उपकार । नामरूपा थार केलियाचे ॥ध्रु.॥
 समूळीं संसार केला देशधडी । सांडिली आवडी ममतेची ॥2॥
 लोभ दंभ काम क्रोध अहंकार । यांसी नाहीं थार ऐसें केलें ॥3॥
 मृित्तका पाषाण तैसें केलें धन । आपले ते कोण पर नेणों ॥4॥
 तुका ह्मणे जालों देहासी उदार । आणीक विचार काय तेथें ॥5॥

1726
जाऊनियां तीर्था काय तुवां केलें । चर्म प्रक्षािळलें वरीं वरीं ॥1॥
 अंतरींचें शुद्ध कासयानें जालें । भूषण तों केलें आपणया ॥ध्रु.॥
 इंद्रावण फळ घोिळलें साकरा । भीतरील थारा मोडे चि ना ॥2॥
 तुका ह्मणे नाहीं शांति क्षमा दया । तोंवरी कासया काुंफ्दां तुह्मी ॥3॥

1727
बैसोनि निवांत शुद्ध करीं चित्त । तया सुखा अंतपार नाहीं ॥1॥
 येऊनि अंतरीं राहील गोपाळ । सायासाचें फळ बैसलिया ॥ध्रु.॥
 राम कृष्ण हरि मुकुंद मुरारि । मंत्र हा उच्चारीं वेळोवेळां ॥2॥
 तुका ह्मणे ऐसें देइऩन मी दिव्य । जरी होइल भाव एकविध ॥3॥

1728
धन्य पुंडलिका बहु बरें केलें । निधान आणिलें पंढरिये ॥1॥
 न पवीजे केल्या तपांचिया रासी । तें जनलोकांसी दाखविलें ॥ध्रु.॥
 सवाौत्तम तीर्थ क्षेत्र आणि देव । शास्त्रांनी हा भाव निवडिला ॥2॥
 विष्णुपद गया रामधाम काशी । अवघीं पायांपाशीं विठोबाच्या ॥3॥
 तुका ह्मणे मोक्ष देखिल्या कळस । तात्काळ या नास अहंकाराचा ॥4॥

1729
धन्य ते पंढरी धन्य भीमातीर । आणियेलें सार पुंडलिकें ॥1॥
 धन्य तो हि लोक अवघा दैवांचा । सुकाळ प्रेमाचा घरोघरीं ॥ध्रु.॥
 धन्य ते ही भूमी धन्य तरुवर । धन्य ते सुरवर तीर्थरूप ॥2॥
 धन्य त्या नरनारी मुखीं नाम ध्यान । आनंदें भवन गर्जतसे ॥3॥
 धन्य पशु पक्षी कीटक पाषाण । अवघा नारायण अवतरला ॥4॥
 तुका ह्मणे धन्य संसारातें आलीं । हरिरंगीं रंगलीं सर्वभावें ॥5॥

1730
मायबाप करिती चिंता । पोर नाइके सांगतां ॥1॥
 नको जाऊं देउळासी । नेतो बागुल लोकांसी ॥ध्रु.॥
 कर्णद्वारें पुराणिक। भुलवी शब्दें लावी भीक ॥2॥
 वैष्णवां संगती । हातीं पडलीं नेणों किती ॥3॥
 आह्मां कैंचा मग । करिसी उघडियांचा संग ॥4॥
 तुका ह्मणे जाणें नरका । त्यांचा उपदेश आइका ॥5॥

1731
मन माझें चपळ न राहे निश्चळ । घडी एकी पळ िस्थर नाहीं ॥1॥
 आतां तूं उदास नव्हें नारायणा । धांवें मज दीना गांजियेलें ॥ध्रु.॥
 धांव घालीं पुढें इंिद्रयांचे ओढी । केलें तडातडी चित्त माझें ॥2॥
 तुका ह्मणे माझा न चले सायास । राहिलों हे आस धरुनी तुझी ॥3॥

1732
मागतियाचे दोनि च कर । अमित भांडार दातियाचें ॥1॥
 काय करूं आतां कासयांत भरूं । हा मज विचारु पडियेला ॥ध्रु.॥
 एकें सांटवणें प्रेमें वोसंडलीं । जिव्हा हे भागली करितां माप ॥2॥
 तुका ह्मणे आतां आहे तेथें असो । अंखुनियां बैसों पायांपाशीं ॥3॥

1733
जिचें पीडे बाळ । प्राण तयेचा विकळ ॥1॥
 ऐसा मातेचा स्वभाव । सूत्र दोरी एक जीव ॥ध्रु.॥
 सुखाची विश्रांती । उमटे मातेचिये चित्तीं ॥2॥
 तुका ह्मणे संत । तुह्मी बहु कृपावंत ॥3॥

1734
यावें माहेरास । हे च सर्वकाळ आस ॥1॥
 घ्यावी उिच्छष्टाची धणी । तीर्थ इच्छी पायवणी ॥ध्रु.॥
 भोग उभा आड । आहे तोंवरी च नाड ॥2॥
 तुका ह्मणे देवें । माझें सिद्धी पाववावें ॥3॥

1735
लेंकराचें हित । वाहे माउलीचें चित्त ॥1॥
 ऐसी कळवऑयाची जाती । करी लाभेंविण प्रीती ॥ध्रु.॥
 पोटीं भार वाहे। त्याचें सर्वस्व ही साहे ॥2॥
 तुका ह्मणे माझें । तैसे तुह्मां संतां ओझें ॥3॥

1736
आह्मां गांजी जन । तरि कां मेला नारायण ॥1॥
 जालों पोरटीं निढळें । नाहीं ठाव बुड आळें ॥ध्रु.॥
 आह्मीं जना भ्यावें। तरि कां न लाजिजे देवें ॥2॥
 तुका ह्मणे देश । जाला देवाविण ओस ॥3॥

1737
तुह्मी पाय संतीं । माझे ठेवियेले चित्तीं ॥1॥
 आतां बाधूं न सके काळ । जालीं विषम शीतळ ॥ध्रु.॥
 भय नाहीं मनीं । देव वसे घरीं रानीं ॥2॥
 तुका ह्मणे भये । आतां स्वप्नीं ही नये ॥3॥

1738
काळाचे ही काळ । आह्मी विठोबाचे लडिवाळ ॥1॥
 करूं सत्ता सर्वां ठायी । वसों निकटवासें पायीं ॥ध्रु.॥
 ऐसी कोणाची वैखरी । वदे आमुचे समोरी ॥2॥
 तुका ह्मणे बाण । हातीं हरिनाम तीक्षण ॥3॥

1739
जन्मा येऊन उदार जाला । उद्धार केला वंशाचा । मेळवूनि धन मेळवी माती । सदा विपत्ती भोगीतसे ॥1॥
 नाम घेतां न मिळे अन्न । नव्हे कारण देखिलिया । धर्म करितां ऐके कानीं । बांधे निजोनि डोकियासी ॥ध्रु.॥
 घरा व्याही पाहुणा आला । ह्मणे त्याला बरें नाहीं । तुमचे गावीं वैद्य आहे । बैसोनि काय प्रयोजन ॥2॥
 उजवूं किती होतिल पोरें । मरतां बरें ह्मणे यांसी । ह्मणऊनि देवा नवस करी । दावी घरींहुनि बोनें ॥3॥
 पर्वकाळीं भट घरासी आला । बोंब घाला ह्मणे पोरां । तुमचा उणा होइऩल वांटा । काळ पिठासी आला ॥4॥
 दाढी करितां अडका गेला । घरांत आला बाइलेपें । ह्मणे आतां उगवीं मोडी । डोइऩ बोडीं आपुली ॥5॥
 तीर्थ स्वप्नीं नेणें गंगा । पूजन लिंगा गांविंचिया । आडकुनि दार बैसे दारीं। आल्या घर ह्मणे ओस ॥6॥
 तुका ह्मणे ऐसे आहेत गा हरी। या ही तारीं जीवांसी । माझ्या भय वाटे चित्तीं । नरका जाती ह्मणोनि ॥7॥

1740
जाणे वर्तमान । परि तें न वारे त्याच्याने ॥1॥
तो ही कारणांचा दास । देव ह्मणवितां पावे नास ॥ध्रु.॥
वेची अनुष्ठान। सिद्धी कराया प्रसन्न ॥2॥
तुका ह्मणे त्याचें । मुदल गेलें हाटवेचें ॥3॥

1741
घातला दुकान । पढीये तैसा आहे वान ॥1॥
 आह्मी भांडारी देवाचे । द्यावें घ्यावें माप वाचे ॥ध्रु.॥
 उगवूं जाणों मोडी । जाली नव्हे त्याची जोडी ॥2॥
 तुका ह्मणे पुडी । मोल तैसी खरी कुडी ॥3॥

1742
सादाविलें एका । सरें अवघियां लोकां ॥1॥
 आतां आवडीचे हातीं । भेद नाहीं ये पंगती ॥ध्रु.॥
 मोकळी च पोतीं । नाहीं पुसायाची गुंती ॥2॥
 तुका ह्मणे बरा । आहे ढसाळ वेव्हारा ॥3॥

1743
तडामोडी करा । परि उत्तम तें भरा ॥1॥
 जेणें खंडे एके खेपे । जाय तेथें लाभें वोपे ॥ध्रु.॥
 दाविल्या सारिखें । मागें नसावें पारिखें ॥2॥
 मागें पुढें ॠण । तुका ह्मणे फिटे हीण ॥3॥

1744
नसावें ओशाळ । मग मानिती सकळ ॥1॥
 जाय तेथें पावे मान । चाले बोलिलें वचन ॥ध्रु.॥
 राहों नेदी बाकी । दान ज्याचें त्यासी टाकी ॥2॥
 होवा वाटे जना । तुका ह्मणे साटीं गुणां ॥3॥

अनघडसिद्धाच्या शब्देंकरून रामेश्वरभटाच्या शरीरीं दाह जाला तो ज्यानें शमला तो अभंग ॥ 1 ॥
1745
चित्त शुद्ध तरी शत्रु मित्र होती । व्याघ्र हे न खाती सर्प तया ॥1॥
 विष तें अमृत अघातें हित । अकर्तव्य नीत होय त्यासी ॥ध्रु.॥
 दुःख तें देइऩल सर्व सुख फळ । होतील शीतळ अिग्नज्वाळा ॥2॥
 आवडेल जीवां जीवाचे परी । सकळां अंतरीं एक भाव ॥3॥
 तुका ह्मणे कृपा केली नारायणें । जाणियेते येणें अनुभवें ॥4॥

1746
लाज वाटे मज मानिती हे लोक । हें तों नाहीं एक माझे अंगी ॥1॥
 मजुनि झिजलों मापाचिया परी । जाळावी हे थोरी लाभाविण ॥ध्रु.॥
 कोमळ कंटक तीक्षण अगरीं । पोचट ते वरी अंगकांति ॥2॥
 चित्रींचे लेप शृंगारिलें निकें । जीवेंविण फिकें रूप त्याचें ॥3॥
 तुका ह्मणे दिसें वांयां गेलों देवा । अनुभव ठावा नाहीं तेणें ॥4॥

1747
बोलविसी माझें मुख । परी या जना वाटे दुःख ॥1॥
 जया जयाची आवडी । तया लागीं तें चरफडी ॥ध्रु.॥
 कठीण देतां काढा । जल्पे रोगी मेळवी दाढा ॥2॥
 खाऊं नये तें चि मागे । निवारितां रडों लागे ॥3॥
 वैद्या भीड काय । अतित्याइऩ जीवें जाय ॥4॥
 नये भिडा सांगों आन । पथ्य औषधाकारण ॥5॥
 धन माया पुत्र दारा । हे तों आवडी नरका थारा ॥6॥
 तुका ह्मणे यांत । आवडे ते करा मात ॥7॥

1748
पतिव्रते आनंद मनीं । सिंदळ खोंचे व्यभिचारवचनीं ॥1॥
 जळो वर्म लागो आगी । शुद्धपण भलें जगीं ॥ध्रु.॥
 सुख पुराणीं आचारशीळा । दुःख वाटे अनर्गळा ॥2॥
 शूरा उल्हास अंगीं । गांढएा मरण ते प्रसंगीं ॥3॥
 शुद्ध सोनें उजळे अगी । हीन काळें धांवे रंगीं ॥4॥
 तुका ह्मणे तो चि हिरा । घनघायें निवडे पुरा ॥5॥

1749
चालिती आड वाटा । आणिकां द्राविती जे नीटा ॥1॥
 न मनीं तयांचे उपकार । नाहीं जोडा तो गंव्हार ॥ध्रु.॥
 विष सेवूनि वारी मागें । प्राण जातां जेणें संगें ॥2॥
 बुडतां हाक मारी । ठाव नाहीं आणिकां वारी ॥3॥
 तुका ह्मणे न करीं हिंका । गुण घेऊन अवगुण टाका ॥4॥

1750
कुळींचे दैवत ज्याचें पंढरीनाथ । होइऩन दासीसुत त्याचे घरीं ॥1॥
 शुद्ध यातिकुळवर्णा चाड नाहीं । करीं भलते ठायीं दास तुझा ॥ध्रु.॥
 पंढरीस कोणी जाती वारेकरी । होइऩन त्यांचे घरीं पशुयाति ॥2॥
 विठ्ठलचिंतन दिवसरात्रीं ध्यान । होइऩन पायतन त्याचे पायीं ॥3॥
 तुळसीवृंदावन जयाचे अंगणीं । होइन केरसुणी त्याचे घरीं ॥4॥
 तुका ह्मणे हा चि भाव माझ्या चित्तीं । नाहीं आणिकां गती चाड मज ॥5॥

1751
अवघिया चाडा कुंटित करूनि । लावीं आपुली च गोडी । आशा मनसा तृष्णा कल्पना ।
करूनियां देशधडी । मीतूंपणापासाव गुंतलों । मिथ्या संकल्प तो माझा तोडीं ।
तुझिये चरणीं माझे दोन्ही पक्ष । अवघी करुनि दाखवीं पिंडी रे रे ॥1॥
 माझें साच काय केलें मृगजळ । वर्णा याती कुळ अभिमान । कुमारी भातुकें खेळती कवतुकें । काय त्यांचें साचपण ॥ध्रु.॥
 वेगळाल्या भावें चित्ता तडातोडी । केलों देशधडी मायाजाळें । गोत वित्त माय बाप बहिणी सुत ।
 बंधुवर्ग माझीं बाळें । एका एक न धरी संबंध पुरलिया । पातलिया जवळी काळें ।
जाणोनियां त्याग सर्वस्वें केला। सांभाळीं आपुलें जाळें ॥2॥
 एकां जवळी धरी आणिकां अंतरीं । तीं काय सोयरीं नव्हतीं माझीं । एकांचे पाळण एकांसी भांडण ।
चाड कवणिये काजीं । अधिक असे उणें कवण कवण्या गुणें । हे माव न कळे चि तुझी ।
ह्मणोनि चिंतनीं राहिलों श्रीपती। तुका ह्मणे भाक माझी ॥3॥

1752
आणिकां छळावया जालासी शाहाणा । स्वहिता घातले खानें । आडिके पैके करूनि सायास ।
कृपणें सांचलें धन। न जिरे क्षीर श्वानासी भिक्षतां । याती तयाचा गुण ।
तारुण्यदशे अधम मातला । दवडी हात पाय कान ॥1॥
 काय जालें यांस वांयां कां ठकले । हातीं सांपडलें टाकीतसे ।
 घेउनि स्फटिकमणी टाकी चिंतामणी । नागवले आपुले इच्छे ॥ध्रु.॥
 सिद्धीं सेविलें सेविती अधम । पात्रासारिखे फळ । सिंपिला मोतीं जन्मलें स्वाती ।
 वरुषलें सर्वत्र जळ । कापुस पट नये चि कारणा । तयास पातला काळ ।
तें चि भुजंगें धरिलें कंठीं । मा विष जालें त्याची गरळ ॥2॥
 भक्षूनि मिष्टान्न घृतसाकर । सहित सोलुनि केळें । घालुनियां घसां अंगोिळया।
 हाते वांत करू बळें । कुंथावयाची आवडी बोंबा । उन्हवणी रडवी बाळें ।
तुका ह्मणे जे जैसें करिती । ते पवती तैसीं च फळें ॥3॥

1753
चंदनाचे गांवीं सर्पांच्या वसति । भोगिते ते होती द्वीपांतरीं ॥1॥
 एका ओझें एका लाभ घडे देवा । संचिताचा ठेवा वेगळाला ॥ध्रु.॥
 क्षीराची वसति अशुद्ध सेवावें । जवळी तें जावें भोगें दुरी ॥2॥
 तुका ह्मणे ऐसी बुिद्ध ज्याची जड । त्याहुनि दगड बरे देवा ॥3॥

1754
तुज दिलें आतां करीं यत्न याचा । जीवाभाव-वाचाकायामन ॥1॥
 भागलों दातारा सीण जाला भारी । आतां मज तारीं शरणागता ॥ध्रु.॥
 नेणतां सोसिली तयाची आटणी । नव्हतां ही कोणी कांहीं माझीं ॥2॥
 वर्म नेणें दिशा हिंडती मोकट । इंिद्रयें सुनाट दाही दिशा ॥3॥
 वेरझारीफेरा सिणलों सायासीं । आतां हृषीकेशी अंगिकारीं ॥4॥
 तुका ह्मणे मन इंिद्रयांचे सोइऩ । धांवे यासी काइऩ करूं आतां ॥5॥

1755
स्वयें पाक करी । संशय तो चि धरी । संदेहसागरीं। आणीक परी बुडती ॥1॥
 जाणे विरळा एक । जालें तेथींचे हें सुख। देखिले बहुतेक । पुसतां वाट चुकले ॥ध्रु.॥
 तो चि जाणे सोंवळें । शोधी विकल्पाचीं मुळें । नाचती पाल्हाळें । जे विटाळें कोंडिले ॥2॥
 तो चि साधी संधी । सावध त्रिकाळ जो बुद्धी । संदेहाचा संधी। वेठी आणि करियेले ॥3॥
 अखंड ते ध्यान । समबुिद्ध समाधान । सोंग वांयांविण । ते झांकून बैसती ॥4॥
 करणें जयासाटीं । जो नातुडे कवणे आटी । तुका ह्मणे साटी । चित्तवित्तेंवांचूनि ॥5॥

1756
माझिया संचिता । दृढ देखोनि बिळवंता । पळसी पंढरिनाथा । भेणे आतां तयाच्या ॥1॥
 तरि मज कळलासी । नव्हतां भेटी जाणीवेसी । एक संपादिसी । मान करिसी लोकांत ॥ध्रु.॥
 तरि हें प्रारब्ध जी गाढें । कांहीं न चले तयापुढें । काय तुज म्यां कोंडें । रें सांकडें घालावें ॥2॥
 भोगधीपति क्रियमाण । तें तुज नांगवे अजून। तरि का वांयांविण । तुज म्यां सीण करावा ॥3॥
 तुज नव्हतां माझें कांहीं । परि मी न संडीं भिHसोइऩ । हो कां भलत्या ठायीं । कुळीं जन्म भलतैसा ॥4॥
 तूं भितोसि माझिया दोषा । कांहीं मागणें ते आशा । तुका ह्मणे ऐसा । कांहीं न धरीं संकोच ॥5॥

1757
लोकमान देहसुख । संपित्तउपभोग अनेक । विटंबना दुःख । तुझिये भेटीवांचूनि ॥1॥
 तरी मज ये भेट ये भेट । काय ठाकलासी नीट । थोर पुण्यें वीट । तुज दैवें चि लाधली ॥ध्रु.॥
 काय ब्रह्मYाान करूं कोरडें । रितें मावेचें मापाडें । भेटीविण कुडें । तुझिये अवघें मज वाटे ॥2॥ आत्मिस्थतीचा विचार । काय करूं हा उद्धार। न देखतां धीर । चतुर्भुज मज नाहीं ।3॥
रिद्धीसिद्धी काय करूं । अथवा अगम्य विचारू । भेटीविण भारु । तुझिये वाटे मज यांचा ॥4॥
तुजवांचूनि कांहीं व्हावें । ऐसें नको माझिया जीवें। तुका ह्मणे द्यावें । दरुषण पायांचें ॥5॥

1758
तुझा ह्मणवून तुज नेणें । ऐसें काय माझें जिणें॥1॥
तरि मज कवणाचा आधार । करोनियां राहों धीर ॥ध्रु.॥
काय शब्दीं चि ऐकिला । भेटी नव्हतां गा विठ्ठला ॥2॥
तुका ह्मणे आतां । अभय देइप पंढरिनाथा ॥3॥

1759
उद्धवअक्रूरासी । आणीक व्यासआंबॠषी । रुक्मांगदाप्रल्हादासी । दाविलें तें दाखवीं ॥1॥
तरि मी पाहेन पाहेन। तुझे श्रीमुखचरण । उताविळ मन । तयाकारणें तेथें ॥ध्रु.॥
जनकश्रुतदेवा करीं । कैसा शोभलासी हरी । विदुराच्या घरीं । कण्या धरी कवतुकें ॥2॥
पांडवा अकांतीं । तेथें पावसी स्मरती । घातलें द्रौपदी । यागीं बिरडें चोळीचें ॥3॥
करी गोपीचें कवतुक । गाइऩगोपाळांसी सुख । दावीं तें चि मुख । दृष्टी माझ्या आपुलें ॥4॥
तरि तूं अनाथाचा दाता । मागतियां शरणागतां । तुका ह्मणें आतां। कोड पुरवीं हें माझें ॥5॥

1760
मागता भिकारी जालों तुझे द्वारीं । देइप मज हरी कृपादान ॥1॥

प्रेम प्रीति नाम उचित करावें । भावें संचरावें हृदयामाजी ॥ध्रु.॥
सर्वभावें शरण आलों पांडुरंगा । कृपाळु तूं जगामाजी एक ॥2॥
तापत्रयें माझी तापविली काया । शीतळ व्हावया पाय तुझे ॥3॥
संबंधीं जनवाद पीडलों परोपरी । अंतरलों दुरी तुजसी तेणें ॥4॥
तुका ह्मणे आतां तुझा शरणागता । करावें सनाथ मायबापा ॥5॥

1761
भाव नाहीं काय मुद्रा वाणी । बैसे बगळा निश्चळ ध्यानीं ॥1॥
न मनी नाम न मनी त्यासी । वाचाळ शब्द पिटी भासी ॥ध्रु.॥
नाहीं चाड देवाची कांहीं । छळणें टोंके तस्करघाइऩ ॥2॥
तुका ह्मणे त्याचा संग । नको शब्द स्पर्शअंग ॥3॥

1762
दिनदिन शंका वाटे । आयुष्य नेणवतां गाढें ॥1॥
कैसीं भुललीं बापुडीं । दंबविषयांचे सांकडीं ॥ध्रु.॥
विसरला मरण। त्याची नाहीं आठवण ॥2॥
देखत देखत पाहीं । तुका ह्मणे आठव नाहीं ॥3॥

1763
माझें मज आतां न देखें निरसतां । ह्मणऊन आधार केला । संसाराची आस सांडुनि लौकिक ।
जीव भाव तुज दिला । नव्हतीं माझीं कोणी मी कवणांचा । अर्थ मोहो सांडवला ।
 तारीं मारीं करीं भलतें दातारा । होऊन तुझा आतां ठेलों रे ॥1॥
असो माझें कोडें तुज हे सांकडें । मी असेन निवाडें सुखरूप ।
 बाळकासी चिंता काय पोटवेथा । जया शिरीं मायबाप ॥ध्रु.॥
पापपुण्यें श्रुति आटिल्या। शास्त्रांस न लगे चि ठाव ।
विधिनिषिधें गोविलीं पुराणें वेदांसी तो अहंभाव ।
ओंकाराचें मूळ व्यापिलें माया । तेथें न धरे च भाव ।
ह्मणऊन काबाड सांडिलें उपसतां । धरिलें तुझें चि नांव ॥2॥
तनमनइंिद्रयें ठेवूनि राहिलों । सर्व आशा तुझे पायीं । तप तीर्थ दान करवूं कवणा ।
हातीं अधीन तें मज काइऩ । आहिक्यें परत्रें चाड नाहीं सर्वथा । जन्म सदा मज देहीं ।
मायामोहपाश करीं विष तैसें । तुका ह्मणे माझ्याठायीं ॥3॥

1764
तुझें नाम गोड नाम गोड । पुरे कोड सकळ ही ॥1॥
रसना येरां रसां विटे । घेतां घोट अधिक हें ॥ध्रु.॥
आणिकां रसें मरण गांठी । येणें तुटी संसारें ॥2॥
तुका ह्मणे आहार जाला। हा विठ्ठला आह्मांसी ॥3॥

1765
धालों सुखें ढेकर देऊं । उमटे जेवूं तोंवरी ॥1॥
क्रीडा करूं निरांजनीं । न पुरे धणी हरिसवें ॥ध्रु.॥
अवघे खेळों अवघ्यामधीं । डाइप न पडों ऐसी बुिद्ध ॥2॥
तुका ह्मणे वांचवीत। आह्मां सत्ता समर्थ ॥3॥

1766
एकल्या नव्हे खेळ चांग । धरिला संग ह्मणऊनि॥1॥
उमटे तेव्हां कळे नाद । भेदाभेद निवडेना ॥ध्रु.॥
दुसरा परी एक ऐसा । वजे रिसा निकुरें ही ॥2॥
तुका ह्मणे कळत्यां कळे । येर खेळे खेळ ह्मुण ॥3॥

1767
बोलविले जेणें । तो चि याचें गुहए जाणे ॥1॥
मी तों काबाडाचा धनी । जेवूं मागावें थिंकोनि ॥ध्रु.॥
मजुराच्या हातें । माप जालें गेलें रितें ॥2॥
जाला पुरविता । पांडुरंग माझा पिता॥3॥
मायबापासवें । बाळें कौतुकें खेळावें ॥4॥
जैसा करिती धंदा । तैसा पडोनियां छंदा ॥5॥
त्याच्या साच गाइऩ ह्मैसी । येणें खेळावें मातीशीं ॥6॥
तुका ह्मणे बोल । माझा बोलतो विठ्ठल ॥7॥

1768
कां हो तुह्मी माझी वदविली वाणी । नेदा हे निवडूनि पांडुरंगा ॥1॥
आणीक म्यां कोणां पुसावा विचार । मुळीं संवसार दुराविला ॥ध्रु.॥
स्वामिसेवा ह्मुण घेतली पदरीं । सांगितलें करीं कारण तें ॥2॥
तुका ह्मणें नाहीं शिकविलें जेणें । तो याच्या वचनें उगा राहे ॥3॥

1769
सेवकासी आYाा स्वामीची प्रमाण । जोंवरी हा प्राण जाय त्याचा ॥1॥
आणिकांचा धाक न धरावा मनीं । निरोपावचनीं टळों नये ॥ध्रु.॥
समय सांभाळूनि आगळें उत्तर । द्यावें भेदी वज्र तपायरी ॥2॥
तुका ह्मणे तरी ह्मणवावें सेवक । खादलें तें हाक अन्न होय ॥3॥

1770
नये पुसों आYाा केली एकसरें । आह्मांसी दुसरें आतां नाहीं ॥1॥
ज्याचें तो बिळवंत सर्व निवारिता । आह्मां काय चिंता करणें लागें ॥ध्रु.॥
बुद्धीचा जनिता विश्वाचा व्यापक । काय नाहीं एक अंगीं तया ॥2॥
तुका ह्मणे मज होइऩल वारिता । तरी काय सत्ता नाहीं हातीं ॥3॥

1771
बिळवंत आह्मी समर्थाचे दास । घातली या कास किळकाळासी ॥1॥
तेथें मानसाचा कोण आला पाड । उलंघोनि जड गेलों आधीं ॥ध्रु.॥
संसाराचे बळी साधिलें निधान । मारिले दुर्जन षडवर्ग ॥2॥
तुका ह्मणे एक उरला धरिता ठाव । येर केले वाव तृणवत ॥3॥

1772
एका गावें आह्मीं विठोबाचे नाम । आणिकांपें काम नाहीं आतां ॥1॥
मोडूनियां वाटा सूक्षम सगर । केला राज्यभार चाले ऐसा ॥ध्रु.॥
लावूनि मृदांग टाळश्रुतिघोष । सेवूं ब्रह्मरस आवडीनें ॥2॥
तुका ह्मणे महापातकी पतित । ऐसियांचे हित हेळामात्रें ॥3॥

1773
वाचाचापल्ये बहु जालों कुशळ । नाहीं बीजमूळ हाता आलें ॥1॥
ह्मणोनि पंढरिराया दुखी होतें मन । अंतरींचे कोण जाणे माझें ॥ध्रु.॥
पूज्य जालों अंगा आला अभिमान । पुढील कारण खोळंबलें ॥2॥
तुका ह्मणे खूण न कळे चि निरुती। सांपडलों हातीं अहंकाराचे ॥3॥

1774
आतां काढाकाढी करीं बा पंढरिराया । नाहीं तरी वांयां गेलों दास ॥1॥
जाणतां बैसलों दगडाचे नावे । तिचा धर्म घ्यावे प्राण हा चि ॥ध्रु.॥
मनाचा स्वभाव इंिद्रयांचे ओढी । पतनाचे जोडी वरी हांव ॥2॥
तुका ह्मणे जाली अंधऑयाची परी । आतां मज हरी वाट दावीं ॥3॥

1775
सज्जन तो शब्द सत्य जो मानी । छळी दुर्जन आणिकांसी ॥1॥
एक गुण तो केला दोंठायीं । ज्याचा त्यास पाहीं जैसा तैसा ॥ध्रु.॥
भाविक शब्द बोले वाणीचा । लटिका वाचा वाचाळ तो ॥2॥
परउपकार घडे तो भला । नाठएाळ तया दया नाहीं ॥3॥
जाणीवंत तो पायरी जाणे । अधम तो नेणे खुंट जैसा॥4॥
हित तें अनहित केलें कैसें । तुका ह्मणे पिसें लागलें यास ॥5॥

1776
तुझें नाम मुखीं न घेतां आवडी । जिव्हा ते चि घडी झडो माझी ॥1॥
हें मज देइप हें मज देइप । आणिक दुजें कांहीं न मगें तुज ॥ध्रु.॥
बहिर कान तुझी कीर्ती नाइकतां । पाय न देखतां जात डोळे ॥3॥
मना तुझें ध्यान नाहीं नित्य काळ । धिग तें चांडाळ जळो जळो ॥3॥
हातपाय तेणें पंथ न चलतां । जावे ते अनंता गळोनियां ॥4॥
तुजविण जिणें नाहीं मज चाड । तुका ह्मणे गोड नाम तुझें ॥5॥

1777.
ह्मणसी होऊनी नििंश्चता । हरूनियां अवघी चिंता । मग जाऊं एकांता
 भजन करूं । संसारसंभ्रमें आशा लागे पाठी । तेणें जीवा साटी होइऩल तुझ्या ॥1॥
सेकीं नाडसील नाडसील । विषयसंगें अवघा नाडसील । मागुता पडसील भवडोहीं ॥ध्रु.॥
शरीर सकळ मायेचा बांधा । यासी नाहीं कधीं अराणूक । करिती तडातोडी
 आंत बाहएात्कारीं । ऐसे जाती चारी दिवस वेगीं ॥2॥
मोलाची घडी जाते वांयांविण । न मिळे मोल धन देतां कोडी ।
 जागा होइप करीं हिताचा उपाय । तुका ह्मणे हाय करिसी मग ॥3॥

1778
कनवाळू कृपाळू भHांलागीं मोही । गजेंद्राचा धांवा तुवां केला विठाइऩ ॥1॥
पांडुरंगे ये वो पांडुरंगे । जीवाचे जिवलगे ये वो पांडुरंगे ॥ध्रु.॥
भHांच्या कैवारें कष्टलीस विठ्ठले । आंबॠषीकारणें जन्म दाहा घेतले ॥2॥
प्रल्हादाकारणें स्तंभीं अवतार केला । विदारूनि दैत्य प्रेमपान्हा पाजिला ॥3॥
उपमन्याकारणें कैसी धांवसी लवलाहीं । पाजी प्रेमपान्हा क्षीरसागराठायीं ॥4॥
कौरवीं पांचाळी सभेमाजी आणिली । वस्त्रहरणीं वस्त्रें कैसी जाली माउली ॥5॥
दुर्वास पातला धर्मा छळावया वनीं । धांवसी लवलाहीं शाखादेठ घेऊनि ॥6॥
कृपाळू माउली भुिHमुिHभांडार । करीं माझा अंगीकार तुका ह्मणे विठ्ठले ॥7॥

1779
कवणा पाषाणासी धरूनि भाव । कवणावरी पाव ठेवूं आतां ।
 ह्मणऊनि नििश्चत राहिलों मनीं । तूं चि सर्वां खाणी देखोनियां ॥1॥
कवणाचें कारण न लगे कांहीं । सर्वांठायीं तूं एक।
 कायावाचामन ठेविलें तुझ्या पायीं । आता उरलें काइऩ न दिसे देवा ॥ध्रु.॥
जळें जळ काय धोविलें एक । कवण तें पातक हरलें तेथें ।
 पापपुण्य हे वासना सकळ । ते तुज समूळ समपिऩली ॥2॥
पितरस्वरूपी तूं चि जनादऩन। सव्य तें कवण अपसव्य ।
 तुका ह्मणे जीत पिंड तुह्मां हातीं। देऊनि नििंश्चती मानियेली ॥3॥

1780
सिणलों दातारा करितां वेरझारा । आतां सोडवीं संसारापासोनियां ॥1॥
न सुटे चि बाकी नव्हे झाडापाडा । घातलोंसें खोडा हाडांचिया ॥ध्रु.॥
मायबापें माझीं जीवाचीं सांगाती । तीं देतील हातीं काळाचिया ॥2॥
पडताळूनि सुरी बैसली सेजारीं । यमफासा करीं घेऊनिया ॥3॥
पाठी पोटीं एकें लागलीं सरसीं । नेती नरकापाशीं ओढूनियां ॥4॥
जन साहेभूत असे या सकळां । मी एक निराळा परदेशी ॥5॥
कोणा काकुलती नाहीं कोणे परी । तुजविण हरी कृपाळुवा ॥6॥
तुका ह्मणे मज तुझाची भरवसा । ह्मणऊनि आशा मोकलिली ॥7॥

1781
देवाचा भH तो देवासी गोड । आणिकांसी चाड नाहीं त्याची ।
 कवणाचा सोइरा नव्हे च सांगाती । अवघियां हातीं अंतरला ॥1॥
निष्काम वेडें ह्मणतील बापुडे । अवघियां सांकडें जाला कैसा ।
 माझें ऐसें तया न ह्मणत कोणी । असे रानीं वनीं भलते ठायीं ॥ध्रु.॥
प्रातःस्नान करी विभूतिचर्चन । दखोनिया जन निंदा करी ।
 कंठीं तुळसीमाळा बैसोनि निराळा । ह्मणती या चांडाळा काय जालें ॥2॥
गातां शंका नाहीं बैसे भलते ठायीं । शिव्या देती आइऩ बाप भाऊ ।
 घरी बाइल ह्मणे कोठें व्याली रांड । बरें होतें शंड मरता तरी ॥3॥
जन्मोनि जाला अवघियां वेगळा । ह्मणोनि गोपाळा दुर्लभ तो ।
 तुका ह्मणे जो संसारा रुसला । तेणें चि टाकिला सिद्धपंथ ॥4॥

1782
कस्तुरी भिनली जये मृित्तके । तयेसी आणिके कैसी सरी ॥1॥
लोखंडाचे अंगीं लागला परिस । तया आणिकास कैसी सरी ॥2॥
तुका ह्मणे मी न वजें यातीवरी । पूज्यमान करीं वैष्णवांसी ॥ ।3॥

1783
अनुहात ध्वनि वाहे सकळां पिंडीं । राम नाहीं तोंडीं कैसा तरे ॥1॥
सकळां जीवांमाजी देव आहे खरा । देखिल्या दुसरा विण न तरे ॥ध्रु.॥
Yाान सकळांमाजी आहे हें साच । भHीविण तें च ब्रह्म नव्हे ॥2॥
काय मुद्रा कळल्या कराव्या सांगतां । दीप न लगतां उन्मनीचा ॥3॥
तुका ह्मणे नका पिंडाचें पाळण । स्थापू नारायण आतुडेना ॥4॥

1784
नेणें अर्थ कांहीं नव्हती माझे बोल । विनवितों कोपाल संत झणी ॥1॥
नव्हती माझे बोल बोले पांडुरंग । असे अंगसंगें व्यापूनिया ॥ध्रु.॥
मज मूढा शिH कैंचा हा विचार । निगमादिकां पार बोलावया ॥2॥
राम कृष्ण हरी मुकुंदा मुरारि । बोबडा उत्तरीं हें चि ध्यान ॥3॥
तुका ह्मणे गुरुकृपेचा आधार । पांडुरंगें भार घेतला माझा ॥4॥

1785
देवासी लागे सकळांसी पोसावें । आह्मां न लगे खावें काय चिंता ॥1॥
देवा विचारावें लागे पापपुण्य । आह्मासी हे जन अवघें भलें ॥ध्रु.॥
देवासी उत्पित्त लागला संहार । आह्मां नाहीं फार थोडें काहीं ॥2॥
देवासी काम लागला धंदा । आह्मासी ते सदा रिकामीक ॥3॥
तुका ह्मणे आह्मी भले देवाहून । विचारितां गुण सर्वभावें ॥4॥

1786
घेइऩन मी जन्म याजसाठीं देवा । तुझी चरणसेवा साधावया ॥1॥
हरिनामकीर्तन संतांचे पूजन । घालूं लोटांगण महाद्वारीं ॥ध्रु.॥
आनंदें निर्भर असों भलते ठायीं । सुखदुःख नाहीं चाड आह्मां ॥2॥
आणीक सायास न करीं न धरीं आस । होइऩन उदास सर्व भावें ॥3॥
मोक्ष आह्मां घरीं कामारी ते दासी । होय सांगों तैसी तुका ह्मणे ॥4॥

1787
देवा तुज मज पण । पाहों आगळा तो कोण ॥1॥
तरी साच मी पतित । तूं च खोटा दिनानाथ ।
 ग्वाही साधुसंत जन। करूनि अंगीं लावीन ॥ध्रु.॥
आह्मी धरिले भेदाभेद । तुज नव्हे त्याचा छेद ॥2॥
न चले तुझे कांहीं त्यास । आह्मी बळकाविले दोष ॥3॥
दिशा भरल्या माझ्या मनें । लपालासी त्याच्या भेणें ॥4॥
तुका ह्मणे चित्त । करी तुझी माझी नीत ॥5॥

1788
लापनिकशब्दें नातुडे हा देव । मनिंचे गुहए भाव शुद्ध बोला ॥1॥
अंतरिंचा भेद जाणे परमानंद । जयासी संवाद करणें लागे ॥2॥
तुका ह्मणे जरी आपुलें स्वहित । तरी करीं चित्त शुद्धभावें ॥3॥

1789
नव्हे ब्रह्मYाान बोलतां सिद्ध । जंव हा आत्मबोध नाहीं चित्तीं ॥1॥
काय करिसी वांयां लटिका चि पाल्हाळ । श्रम तो केवळ जाणिवेचा ॥ध्रु.॥
मी च देव ऐसें सांगसी या लोकां । विषयांच्या सुखा टोंकोनियां ॥2॥
अमृताची गोडी पुढिलां सांगसी। आपण उपवासी मरोनिया ॥3॥
तुका ह्मणे जरि राहील तळमळ । ब्रह्म तें केवळ सदोदित ॥4॥

1790
गंगाजळा पाहीं पाठी पोट नाहीं । अवगुण तो कांहीं अमृतासी ॥1॥
रवि दीप कािळमा काय जाणे हिरा । आणिका तिमिरा नासे तेणे ॥ध्रु.॥
कर्पूरकांडणी काय कोंडा कणी । सिंधू मिळवणीं काय चाले ॥2॥
परिस चिंतामणि आणिकांचा गुणी । पालटे लागोनि नव्हे तैसा ॥3॥
तुका ह्मणे तैसे जाणा संतजन । सर्वत्र संपूर्ण गगन जैसें ॥4॥

1791
परिस काय धातु । फेडितो निभ्रांतु लोहपांगु ॥1॥
काय तयाहूनि जालासी बापुडें । फेडितां सांकडें माझे एक ॥ध्रु.॥
कल्तपरु कोड पुरवितो रोकडा । चिंतामणि खडा चिंतिलें तें ॥2॥
चंदनांच्या वासें वसतां चंदन । होती काष्ठ आन वृक्षयाती ॥3॥
काय त्याचें उणें जालें त्यासी देतां । विचारीं अनंता तुका ह्मणे॥4॥

1792
तोडुनि पुष्पवटिका फळवृक्षयाति । बाभळा राखती करूनि सार ॥1॥
कोण हित तेणें देखिलें आपुलें । आणीक पाहिलें सुख काइऩ ॥ध्रु.॥
धान्यें बीजें जेणें जािळलीं सकळें । पेरितो काळें जिरें बीज ॥2॥
मोडोनिया वाटा पुढिलांची सोय । आडरानें जाय घेउनि लोकां ॥3॥
विषाचें अमृत ठेवूनियां नाम । करितो अधम ब्रह्महत्या ॥4॥
तुका ह्मणे त्यास नाइके सांगतां । तया हाल करितां पाप नाहीं ॥5॥

1793
संसाराच्या भेणें । पळों न लाहेसें केलें ॥1॥
जेथें तेथें आपण आहे । आह्मीं करावें तें काये ॥ध्रु.॥
एकांतींसी ठाव । तिहीं लोकीं नाहीं वाव ॥2॥
गांवा जातों ऐसें । न लगे ह्मणावें तें कैसें ॥3॥
स्वप्नाचे परी । जागा पाहे तंव घरीं ॥4॥
तुका ह्मणे काये । तुझे घेतले म्यां आहे ॥5॥

1794
आण काय सादर । विशीं आह्मां कां निष्ठ‍ ॥1॥
केलें भH तैसें देइप । तुझें प्रेम माझ्याठायीं ॥ध्रु.॥
काय पंगतीस कोंडा । एकांतासी साकरमांडा ॥2॥
काय एकपण । पोतां घालूनि गांठी खूण ॥3॥
काय घ्यावें ऐसें । त्या आपण अनारिसें ॥4॥
तुका ह्मणे मधीं । आतां तोडूं भेद बुद्धी ॥5॥

1795
चित्त तुझ्या पायीं । ठेवुनि जालों उतराइऩ ॥1॥
परि तूं खोटा केशीराजा । अंतपार न कळे तुझा ॥ध्रु.॥
आह्मी सर्वस्वें उदार । तुज देऊनियां धीर ॥2॥
इंिद्रयांची होळी । संवसार दिला बळी ॥3॥
न पडे विसर । तुझा आह्मां निरंतर ॥4॥
प्रेम एकासाटी। तुका ह्मणे न वेचे गांठी ॥5॥

1796
आह्मी पतित ह्मणोनि तुज आलों शरण । करितों चिंतन दिवस रात्रीं ।
 नाहीं तरी मज काय होती चाड । धरावया भीड तुज चित्तीं ॥1॥
आह्मां न तारावें तुह्मी काय करावें । सांगीजोजी भावें नारायणा ॥ध्रु.॥
अन्याय एकाचा अंगीकार करणें। तया हातीं देणें लाज ते चि ।
 काय ते शूरत्व मिरवूनि बोलणें । जनामाजी दावणें बळरया ॥2॥
पोहएा अन्नछत्र घालूनियां घरीं । दंडितो बाहेरी आलियासी ।
 नव्हे कीर्त कांहीं न माने लोकां । काय विटंबणा तैसी ॥3॥
प्रत्यक्षासी काय द्यावें हें प्रमाण । पाहातां दर्पण साक्ष काइऩ ।
 तुका ह्मणे तरी आह्मां का न कळे । तरलों किंवा आह्मी नाहीं ॥4॥

1797
काग बग रिठा मारिले बाळपणीं । अवघी दैत्यखाणी बुडविली ॥1॥
तो मज दावा तो मज दावा । नंदनंदन जीवा आवडे तो ॥ध्रु.॥
गोवर्धन गिरी उचलिला करीं । गोकुळ भीतरी राखियेलें ॥2॥
बघुनि भौमासुरा आणिल्या गोपांगना । राज्य उग्रसेना मथुरेचें ॥3॥
पांडव जोहरीं राखिले कुसरी । विवराभीतरीं चालविले॥4॥
तुका ह्मणे हा भHांचा कृपाळ । दुष्टजना काळ नारायण ॥5॥

1798
तुजविण देवा । कोणा ह्मणे माझी जिव्हा ॥1॥
तरि हे हो कां शतखंड । पडो झडोनियां रांड ॥ध्रु.॥
कांहीं इच्छेसाटीं । करिल वळवळ करंटी ॥2॥
तुका ह्मणे कर । कटीं तयाचा विसर॥3॥

1799
आह्मां सर्वभावें हें चि काम । न विसंभावें तुझें नाम॥1॥
न लगे करावी हे चिंता । तरणें करणें काय आतां॥ध्रु.॥
आसनीं भोजनीं शयनीं । दुजें नाहीं ध्यानीं मनीं ॥2॥
तुका ह्मणे कृपानिधी । माझी तोडिली उपाधी ॥3॥

1800
नव्हें कांहीं कवणाचा । भाव जाणवला साचा ॥1॥
ह्मणोनि तुझ्या पायीं । जीव ठेविला निश्चयीं ॥ध्रु.॥
शरीर जायाचें कोंपट । याची काय खटपट ॥2॥
तुका ह्मणे वांयांविण । देवा कळों आला सीण ॥3॥