ते तं भुक्त्वा स्वर्गलोकं विशालं क्षोणे पुण्ये मर्त्यलोकं विशन्ति ।
एवं त्रयीधर्ममनुप्रपन्न गतागतं कामकामा लभन्ते ॥२१॥
परी त्या पुण्याची । संपतां चि पुंजी । ओसरते तेजी । इंद्रत्वाची ॥६३४॥
मग त्याच भव्य । दिव्य -लोकांतूण । येती परतोन । मृत्यु -लोकीं ॥६३५॥
वेश्येचिया भोगीं । संपतां संपत्ति । उभें करी ना ती । दाराशीं हि ॥६३६॥
तैसें लज्जास्पद । होतसे जीवन । तयां पुण्यहीन । जाज्ञिकांचें ॥६३७॥
मज शाश्वताचें । नेणोनियां वर्म । झाले स्वर्ग -काम । पुण्य -कर्में ॥६३८॥
अमरता त्यांची । जावोनियां वायां । अंतीं पुन्हा तयां । मृत्यु -लोक ॥६३९॥
जैसें स्वप्नामाजीं । सांपडलें धन । जाय हारपून । जागृतींत ॥६४०॥
पार्था , वेदज्ञांचें । तैसें स्वर्ग -सुख । सर्वथा क्षणिक । जाणावें गा ॥६४१॥
वेदविद्येमाजीं । जाहला प्रवीण । परी माझें ज्ञान । नाहीं जरी ॥६४२॥
तरी जाण तैसा । व्यर्थ तो बापुडा । दाण्याविण कोंडा । पाखडिला ॥६४३॥
म्हणोनियां पार्था । धर्म हे वेदोक्त । मजविण होत । निरर्थक ॥६४४॥
जाणोनियां मातें । नेणशील कांहीं । तरी च तूं पाहीं । सुखी होसी ॥६४५॥
अनन्याश्चिन्तयन्तो मां ये जनाः पर्युपासते ।
तेषां नित्याभियुक्तानां योगक्षेमं वहाम्यहम् ॥२२॥
जयांनीं आपुलें । मजलागीम चित्त । केलें समर्पित । सर्वभावें ॥६४६॥
मातेचिया पोटीं । मूल तें गर्भस्थ । राहतसे स्वस्थ । जैशा रीती ॥६४७॥
तैसें मजविण । आणिक बरवें । दिसे ना स्वभावें । जयांलागीं ॥६४८॥
निरंतर माझें । करावें भजन । तरी च जीवन । सार्थ वाटे ॥६४९॥
ऐसे एकनिष्ठ । होवोनियां जीवें । मज सर्वभावें । चिंतोनियां ॥६५०॥
नित्य उपासिती । जे का मज देवा । तयांची तों सेवा । मी च करीं ॥६५१॥
मग मजमाजीं । तल्लीन ते होतां । वाहतसें चिंता । मी च त्यांची ॥६५२॥
पक्षिणीचा जीव । जैसा पिलांठायीं । पंख आले नाहीं । जयांलागीं ॥६४३॥
तैसें करीं मी च । तयांचें समस्त । जें जें माझे भक्त । अपेक्षिती ॥६५४॥
आपुली तहान - । भूक विसरोन । बाळातें जतन । करी माय ॥६५५॥
तैसे मनोभावें । अनन्य -शरण । तयांचें रक्षण । करीं मी च ॥६५६॥
जरी तयां माझ्या । सासुज्याची चाड । तरी ते हि लाड । पुरवितों ॥६५७॥
इच्छिती ते सेवा । तरी निरंतर । प्रेमाचा पदर । आड ठेवीं ॥६५८॥
जें जें भाविती तें । मी च तयां द्यावें । दिलें हि ठेवावें । संरक्षोनि ॥६५९॥
ऐसा योग -क्षेम । तयांचा आघवा । सर्वथह पहावा । लागे मज ॥६६०॥
कां जे सर्वभावें । मज निरंतर । मानिती आधार । एकासी च ॥६६१॥
येऽप्यन्यदेवताभक्ता यजन्ते श्रद्धयान्विताः ।
तेऽपि मामेव कौन्तेय यजन्त्यविधिपूर्वकम् ॥२३॥
सर्वव्यापकातें । मज नेणोनियां । नाना संप्रदायां । स्वीकारोनि ॥६६२॥
अग्नि -इंद्र -सूर्य - । सोमासी आहुति । देवोनि यजिती । जे जे कोणी ॥६६३॥
तयांचे हि पावे । सर्व तें मातें च । सर्वांठायीं मी च । म्हणोनियां ॥६६४॥
परी भक्तीची ती । नव्हे उजू रीत । असे विपरीत । भाव त्यांचा ॥६६५॥
पाहें वृक्षालागीं । शाखा पानें साचीं । एका चि बीजाचीं । जरी होती ॥६६६॥
तरी करी मूळ । जळाचें सेवन । घालावें जाणोन । तेथें चि तें ॥६६७॥
ना तरी एका चि । देहाचीं दहा हि । जरी होती पाहीं । इंद्रियें हीं ॥६६८॥
आणि तयांनीं जे । सेवावे विषय । भोक्ता जरी होय । एक त्यांचा ॥६६९॥
तरी करोनियां । पक्वान्नें बरवीं । कैसीं तीं भरावीं । कानामाजीं ? ॥६७०॥
पुष्पें सुगंधित । आणोनियां चांग । लावावीं का सांग । लोचनासी ? ॥६७१॥
तेथें रस जो तो । मुखें चि सेवावा । परिमळ घ्यावा । नासिकेनें ॥६७२॥
तैसा सर्वांठायीं । मीच च हें जाणोन । करावें यजन । माजें पार्था ॥६७३॥
नेणोनियां मातें । करिती भजन । तरी तो गा शीण । वाउगा च ॥६७४॥
ज्ञान हें चि जाण । कर्माचे लोचन । असावें संपूर्ण । निर्दोष तें ॥६८५॥
अहं हि सर्वयज्ञानां भोक्ता च प्रभुरेव च ।
न तु मामभिजानन्ति तत्त्वेनातश्च्यवन्ति ते ॥२४॥
सकल हि यज्ञ - । सामुग्रीचा भोक्त । मजविण पार्था । कोण आहे ? ॥६७६॥
सर्व हि यज्ञांचा । मी च आदि अंत । नेणोनि हें भ्रांत । पूजी देवां ॥६७७॥
जैसें गंगा -जळ । अर्पिति गंगेस । देव -पितरांस । उद्देशोनि ॥६७८॥
तैसें माझें मज । अर्पिती तें सर्व । परी भिन्न भाव । ठेवोनियां ॥६७९॥
भिन्नभाव चित्तीं । म्हणोनि किरीटी । तयांलागीं प्राप्ति । नाहीं माझी ॥६८०॥
मग जेथें जेथें । बाळतिती आस्था । तें तें चि सर्वथा । पावती ते ॥६८१॥
यान्ति देवव्रता देवान्पितृन्यान्ति पितृव्रताः ।
भूतानि यान्ति भूतेज्या यान्ति मद्याजिनोऽपि माम् ॥२५॥
काया -वाचा -मनें । उपासिती जे का । देवां इंद्रादिकां । भक्तिभावें ॥६८२॥
तयांलागीं होय । अर्जुना देहान्तीं । देवत्वाची प्राप्ती स्वर्गलोकीं ॥६८३॥
किंवा श्राद्धादिक । पितरांचीं व्रतें । आचरिती येथें । मनोभावें ॥६८४॥
तयांचॆं जीवन । संपतांक्षणींच । पावती ते साच । पितृलोक ॥६८५॥
जारण -मारण । इत्यादि अघोर । प्रयोग साचार । आचरोनि ॥६८६॥
क्षुद्रदेवतादि । भूतपिशाच्चांतें । मानोनि दैवतें । पूजिती जे ॥६८७॥
तयांलागीं होय । भूतत्वाची प्राप्ति । सोडोनियां जाती । देह जेव्हां ॥६८८॥
ऐशापरी जैसा । जयांचा संकल्प । कर्में फलद्रूप । तैसीं तयां ॥६८९॥
मग मी च कानीं । ऐकिला जयांनीं । देखिला नयनीं । मी च एक ॥६९०॥
भाविला जयांनीं । मी च एक मनीं । नाम -संकीर्तनीं । रंगोनियां ॥६९१॥
वंदिला सर्वांगीं । सर्वांठायीं एक । दान -पुण्यादिक । मत्प्रीत्यर्थ ॥६९२॥
जेणें ज्ञानें होय । माझें चि दर्शन । तें चि अध्ययन । केलें ज्यांनीं ॥६९३॥
माझ्या चि स्वरूपीं । ठेवोनियां प्रीति । पावले जे तृप्ति । अंतर्बाह्य ॥६९४॥
सर्व हि जीवन । माझ्या कारणीं च । लाविती जे साच । मनोभावें ॥६९५॥
हरि -दास्य हें चि । आम्हांसी भूषण । ऐसें जे मीपण । मिरविती ॥६९६॥
जयांलागीं एक । लोभ तो माझा च । म्हणोनि जे साच । लोभी होती ॥६९७॥
कामना माझी च । म्हणोनि सकाम । जाहले सप्रेम । माझ्या प्रेमें ॥६९८॥
पावोनि मद्रूप । भुलोनियां गेले । जाणों विसरले । लोकांलागीं ॥६९९॥
जाणती मातें च । जयांची गा शास्त्रें । जयांचिया मंत्रें । लाभें मी च ॥७००॥
ऐशापरी ज्यांचे । सर्व हि व्यापार । होती निरंतर । माझ्यासाठीं ॥७०१॥
मरणापूर्वीं च । मद्रूप ते साच । तयां गति मी च । देहान्तीं हि ॥७०२॥
म्हणोनियां माझें । करिती यजन । तयां ऐक्य पूर्ण । मद्रूपीं च ॥७०३॥
तयांनीं तो केलें । आत्म -समर्पण । निमित्त करोन । पूजनाचें ॥७०४॥
धनंजया आत्म - । समर्पणावीण । नाकळें मी जाण । कोणातें हि ॥७०५॥
आम्ही ब्रह्मज्ञानी । ऐसें म्हणे कोणी । तरी तो अज्ञानी । हें चि साच ॥७०६॥
झालें मज ज्ञान । ऐसा अभिमान । धरी तरी न्य़ून । तें चि तया ॥७०७॥
पाहूं जाती माझें । परमात्मरूप । यज्ञ -दान -तप । आचरोनि ॥७०८॥
तरी तया नाहीं । काडीचें हि मोल । कर्माचा तो डौल । फोल त्यांचा ॥७०९॥
ज्ञान -बळें थोर । कोण वेदाहून । तो हि राहे मौन । धरोनियां ॥७१०॥
शेषाहून श्रेष्ठ । बोलका नाहीं ना । तो हि अंथरुणा - । तळीं दडे ॥७११॥
छंद जो घेवोनि । सनकादि मुनि । राहिला होवोनि । वेडे पिसे ॥७१२॥
थोराहून थोर । शंभु जो साचार । करितं विचार । तापसांचा ॥७१३॥
तो हि अभिमान । सांडोनि समस्त । पाहें पद -तीर्थ । माथां वाहे ॥७१४॥
पद्मजेसमान । सर्वथा संपन्न । सांग दुजी कोण । असे पार्था ॥७१५॥
जियेचिया घरीं । श्रियेऐशा दासी । सादर । सेवेसी । निरंतर ॥७१६॥
खेळतां तयांनीं । केलीं घरकुलें । तयां नांव दिलें । इंद्र -पुरी ॥७१७॥
तरी इन्द्रादिक । सर्व हि तयांचीं । न होती का साचीं । बाहुलीं च ? ॥७१८॥
मग तयांसी तो । नावडोन खेळ । मोडिती सकळ । घराचार ॥७१९॥
तेव्हां महेन्द्राचे । दीन हीन रंक । न होती का एक । क्षणामाजीं ? ॥७२०॥
ज्या ज्या वृक्षाकडे । फेकिती त्या द्दष्टि । ते ते सर्व होती । कल्प -वृक्ष ॥७२१॥
सामर्थ्यसंपन्न । ऐशापरी दासी । घरीं जियेपाशीं । वावरती ॥७२२॥
इंदिरा जी ऐसी । मुख्य मालकीण । ती हि अभिमान । सांडोनियां ॥७२३॥
लीनपणें पायां - । पाशीं च बैसोन । सर्वस्व अर्पून । करी सेवा ॥७२४॥
म्हणोनि सांडावें । दूर थोरपण । तेविं अभिमान । पांडित्याचा ॥७२५॥
आणि जगीं व्हावें । लीनाहून लीन । तरी सन्निधान । लाभे माझें ॥७२६॥
उघडितां नेत्र । भास्करें सहज । चंद्र हि निस्तेज । होय जेथें ॥७२७॥
तेथें काजव्यानें । मिरवावें किती । आपुली ती दीप्ति । दाखवोनि ॥७२८॥
तैसें तप जेथें । पुरें ना शंभूचें । ऐश्वर्य लक्ष्मीचें । उणें वाटे ॥७२९॥
तेथें हें प्राकृत । हेंदरें मानव । परमात्मभाव । केविं जाणे ? ॥७३०॥
ह्या चि लागीं पार्था । वैभवाचा गर्व । सांडोनियां सर्व । लीनपणें ॥७३१॥
सकळ गुणांचें । उतरावें लोण । समूळ सांडोन । देह -भाव ॥७३२॥
पत्रं पुष्णं फलं तोयं यो मे भक्त्या प्रयच्छति ।
तदहं भक्त्युपह्र्तमश्नामि प्रयतान्मनः ॥२६॥
मग कोणतें हि । मिळेल जें फळ । नीरस । असो कैसें ॥७३३॥
तें चि अर्पावया । भक्तिभावें भलें । मजपुढें केलें । भक्त -राजें ॥७३४॥
तरी तें घेवोनि । न फेडितां देंठ । सेवितों यथेष्ट । आवडीनें ॥७३५॥
ना तरी अनन्य - । भक्तिचिया नांवें । जरी मज द्यावें । फूल एक ॥७३६॥
तरी तो सुगंध । न हुंगितां साच । तें हि मी मुखीं च । घालीतसें ॥७३७॥
फुलें तीं राहोत । परी पान एक । शुष्क वा साजूक । असो कैसें ॥७३८॥
तरी सर्वभावें । भरलें देखोन । सुखें स्वीकारोन । खाऊं लागें ॥७३९॥
अगा भुकेल्यातें । लाभावें अमृत । मग तेणें तृप्त । व्हावें जैसें ॥७४०॥
अमृतासमान । भक्ताचें तें पान । देई समाधान । तैसें मज ॥७४१॥
ना तरी प्रसंगें । न जोडे पाला हि । सांकडें तों नाहीं । उदकाचें ॥७४२॥
उदकातें काय । द्यावें लागे मोल । तें तरी मिळेल । हवें तेथें ॥७४३॥
तें चि घेवोनियां । मजलागीं भलें । जेणें समर्पिलें । सर्वभावें ॥७४४॥
भव्य जें वैकुंठ । तयाहून थोरें । बांधिलीं मंदिरें । तेणें मज ॥७४५॥
कौस्तुभापासोन । निर्मळ । आगळीं । लेणीं लेवविलीं । मज तेणें ॥७४६॥
क्षीराब्धिसमान । रम्य शय्या -स्थानें । निर्मिलीं गा तेणें । असंख्यात ॥७४७॥
कर्पूर चंदन । आणि कृष्णागरु । ह्यांचा मह -मेरु । सुगंधित ॥७४८॥
समर्पोनि मज । तेणें दीपमाळ । लाविली उज्ज्वळ । आदित्यांची ॥७४९॥
तेणें मज क्ल्प - । वृक्षांचीं उद्यानें । अर्पिलीं गो -धनें । सुरभींचीं ॥७५०॥
गरुडासारिखीं । वाहनें अपार । वाहिलीं साचार । तेणें मज ॥७५१॥
दिव्यामृताहून । रसाळ जीं देख । पक्वान्नें अनेक । वाढिलीं गा ॥७५२॥
समर्पिला भक्तें । उदकाचा लेश । तरी ऐसा तोष । होय मज ॥७५३॥
काय सांगावें हें । सुदाम्याचे पोहे । भक्षिले तें आहे । तुज ठावें ॥७५४॥
न म्हणें हा सान । न म्हणें हा थोर । जाणें मी साचार । भक्ति एक ॥७५५॥
असे भक्ति -भाव । जयांचें अंतरीं । तेथें वास करीं । निरंतर ॥७५६॥
जाण पार्था , जळ । पत्र पुष्प फळ । मिष हें केवळ । भजावया ॥७५७॥
अनन्य -भक्ताचें । भक्ति -तत्त्व शुद्ध । तेथें चि संबंध । आमुचा गा ॥७५८॥
म्हणोनियां पार्था । ऐक सावधान । करीं गा स्वाधीन । बुद्धि एक ॥७५९॥
मनोमंदिरांत । सहजें साचार । न पडो विसर । माझा तुज ॥७६०॥
यत्करोषि यदश्नासि यज्जुहोषि ददसि यत् ।
यत्तपस्यसि कौन्तेय तत्कुरुष्व मदर्पणम् ॥२७॥
करिसी जे कांहीं । व्यापार उद्योग । भोगिसी जे भोग । बहुविध ॥७६१॥
पाहोनियां पात्र । करिसी जें दान । ना तरी यजन । नाना रीती ॥७६२॥
तपोव्रतादिक । करिसी साधनें । वांटिसी वेतनें । सेवकांसी ॥७६३॥
ऐसें जें जें कर्म । होईल स्वभावेम । भावें समर्पावें । तें तें मज ॥७६४॥
परी कर्तृत्वाची । नको आठवण । ऐसें तें धुवोन । द्यावें मज ॥७६५॥
शुभाशुभफलैरेवं मोक्ष्यसे कर्मबन्धनैः ।
संन्यासयोगयुक्तात्मा विमुक्तो मामुपैष्यसि ॥२८॥
दग्घ बीजें जैसीं । पेरिलीं भूमींत । तरी नाहीं येत । अंकुरोनि ॥७६६॥
तैसें शुभाशुभ - । कर्म -फळ तया । न बाघे माझिया । भक्तालागीं ॥७६७॥
द्यावयासी फळ । सुखदुःखरूपें । उरेल स्वरूपें । जरी कर्म ॥७६८॥
तरी भोगावय । तें चि सुखदुःख । जीवा देह एक । घ्यावा लागे ॥७६९॥
परी सर्व कर्में । होतां दमर्पण । संपलें जनन - । मरण हि ॥७७०॥
जन्म - मृत्यूंतूण । भक्त होतां मुक्त । सुखदुःखातीत । स्वभावें चि ॥७७१॥
म्हणोनि लागे ना । जेणें दीर्घ काळ । स्व -रूप निर्मळ । जाणावया ॥७७२॥
ऐसी संन्यासाची । सुगम ही खूण । दिली दाखवून । तुजलागीं ॥७७३॥
देह -बंधनांत । नको पडूं आतां । नको बुडूं पार्था । सुख -दुःखीं ॥७७४॥
नित्य निरंतर । जो मी सुखरूप । तेथें चि तदूप । सुखें होईं ॥७७५॥
समोऽहं सर्वभृतेषु न मे द्वेष्योअऽस्ति न प्रियः ।
ये भजन्ति तु मां भक्त्या मयि ते तेषु चाप्यहम् ॥२९॥
सदा सर्वां भूतीं । सारिखा मी देव । आपपरभाव । नाहीं तेथें ॥७७६॥
जाणोनियां माझें । ऐसें चि स्वरूप । उपटोनि रोप । अहंतेचें ॥७७७॥
मग काया -वाचा - । मनोभावें मातें । सेविती जे येथें । कर्मद्वारा ॥७७८॥
देहधारी तरी । होती देहातीत । राहती ते भक्त । माझ्याठायीं ॥७७९॥
आणि मी हि राहें । धनंजया जाण । ह्रदयीं संपूर्ण । तयांचिया ॥७८०॥
बीजीं वटा -वृक्ष । सामावोनि राहे । बीजकण आहे । वटीं जैसा ॥७८१॥
तैसें तयां आम्हां । पाहें परस्पर । बाहेरी अंतर । नांवाचें चि ॥७८२॥
परी अंतरंग । वस्तूचा विचार । करितां साचार । मद्रूप ते ॥७८३॥
घालोनियां गळां । आणिकांचें लेणें । जैसें मिरवणें । वरिवरी ॥७८४॥
तैसें तयांचें तें । शरीर -धारण । ते तों उदासीन । सर्वथैव ॥७८५॥
सुगंध निघोनि । जाय वार्यासंगें । बासें फूल मागें । उरे देठीं ॥७८६॥
तैसा आयुष्याच्या । मुठीमाजीं देख । देह मात्र एक । उरे त्यांचा ॥७८७॥
परी भक्ति -बळें । अहंता सकळ । बैसली केवळ । माझ्या ठायीं ॥७८८॥
अपि चेत्सुदुराचारो भजते मामनन्यभाक् ।
साधुरेव स मन्तव्यः सम्यग्व्यवसितो हि सः ॥३०॥
ऐशा प्रेमभावें । भजेल जो मातें । मागुतीं तयातें । जन्म नाहीं ॥७८९॥
मग कोण पुसे । त्याचे जाति -वर्ण । कोण आचरण । पाहे त्याचें ? ॥७९०॥
असो नीच योनि । असो पापराशि । जीवन जयासी । भक्ति -मार्ग ॥७९१॥
अंतीं मति जैसी । पुढें गति तैसी । म्हणोनि भक्तीसी । वाहिला जो ॥७९२॥
अर्जुना , तो आधीं । जरी दुराचारी । तरी तो निर्धारीं । सर्वोत्तम ॥७९३॥
बुडाला हि कोणी । जैसा महा -पूरीं । निघाला बाहेरी । जगोनियां ॥७९४॥
राहोनि जिवंत । ऐलथडी आला । तरी तो बुडाला । म्हणूं ये का ? ॥७९५॥
तैसा पार्था , झाला । जो का ज्ञानी भक्त । जळालें दुष्कृत । सर्व त्याचें ॥७९६॥
म्हणोनियां होय । आधीं जरी पापी । अनुतापरूपी । तीर्थीं मग ॥७९७॥
करोनियां स्नान । झाला तो पावन । मातें उपासून । सर्वभावें ॥७९८॥
तरी तयाचें चि । पवित्र तें कुळ । जन्म तो निर्मळ । तयाचा चि ॥७९९॥
जन्मोनियां तो चि । जाहला कृतार्थ । सकळ शास्त्रार्थ । तो चि जाणे ॥८००॥
तेणें चि अष्टांग । अभ्यासिला योग । तेणें तप चांग । आचरिलें ॥८०१॥
जया माझें ठायीं । अखंड आवडी । पावे पैलथडी । कर्माची तो ॥८०२॥
असो जेणें मनो - । बुद्धीचे साचार । सर्व हि व्यापार । करोनियां ॥८०३॥
एकनिष्ठारूपी । भरोनियां पेटी । ठेविली किरीटी । मजमाजीं ॥८०४॥
