१.
संतांचा तो संग नव्हे मलतैसा । पालटावी दशा तात्काळिक ॥१॥
चंदनाचे संगें पालटती झाडें । दुर्बळ लांकडें देवामायां ॥२॥
हें कां ऐसें व्हावें संगती स्वभावें । आणिकें न पालटावें देहालागीं ॥३॥
तैसा नि:संगाचा संग अग्रगणी । जनी ध्याय मनीं ज्ञानेश्वरा ॥४॥
२.
संत हे कोण तरी देवाचे हे डोळे । पूजेविण आंधळे देवाचिये ॥१॥
कोण्या नेत्रें देव पाहे तुजकडे । यासाठीं आवडे संत करी ॥२॥
संत ऐसे करी देवाचे कान । सांडियेल्या ध्यान कोण ऐके ॥३॥
संत पुससी तरी देवाचे ते पाय । आगमा न गमे सोय मागाडीये ॥४॥
संत पुससी तरी देवाचें तें पोट । धरूनियां बोट दाविती हरी ॥५॥
संत म्हणसी तरी देवाचा हा गळा । जेणें रस आगळा वेदादिकां ॥६॥
संतसरी पुससी तरी देवाचें वदन । माझें तें वचन संत झाले ॥७॥
परादिया चारी सांडूनि मीपणीं । संत झाले अंतरीं पडजीभ देवा ॥९॥
क्षरजे नासिलें अक्षर तें काढिलें । नि:शब्दाचें झालें बोले संत ॥१०॥
शब्द तो उडाला नाद तो बुडाला । भेद तो आटला माया भावीं ॥११॥
विठो वटावरीं पारविया झाले । केश ते वाढले माय संत ॥१२॥
कुरळ होऊनियां देती ते सुढाळ । म्हणे जनी वोवाळ जीवेंभावें ॥१३॥
३.
या वैष्णवाच्या माता । तो नेणवें देवा दैतां ॥१॥
तिहीं कर्म हें पुसिलें । अकर्म समूळ नाहीं केलें ॥२॥
कानाचे हे कान । झालें धरूनियां ध्यान ॥३॥
डोळियाचा डोळा । करुनी धाले प्रेम सोहाळा ॥४॥
तोही वश्य नरदेहीं । जनी दासी वंदी पायीं ॥५॥
४.
भक्तामाजीं अग्रगणी । पुंडलिक महामुनी ॥१॥
त्याचे प्रसादें तरले । साधुसंत उद्धरिले ॥२॥
तोचि पसाद आम्हासीं । विटेवरी हृषिकेषि ॥३॥
पुंडलिक बापमाय । दासी जनी वंदी पाय ॥४॥
५.
अळकापुरवासिनी समिप इंद्रायणी । पूर्वेसी वाहिनी प्रवाह तेथें ॥१॥
ज्ञानाबाई आई आर्त तुझे पायीं । धांवोनियां येई दुडदुडां ॥२॥
बहु कासाविस होतो माझा जीव । कनवाळ्याची कींव येऊं द्यावी ॥३॥
नामयाची जनी म्हणावी आपुली । पायीं सांभाळिली मायमापें ॥४॥
६.
आंधळ्याची काठी । अडकली कवणें बेटीं ॥१॥
माझिये हरणी । गुंतलीस कोणे रानीं ॥२॥
मुकें मी पाडस । चुकलें भोवें पाहें वास ॥३॥
तुजवीण काय करूं । प्राण किती कंठीं धरुं ॥४॥
आतां जीव जाऊं पाहे । धांव घालीं माझे आये ॥५॥
माझी भेटवा जननी । संतां विनवी दासी जनी ॥६॥
७.
पाहतां पंढरिराया । त्याच्या मुक्ति लागे पायां ॥१॥
पुरुषार्थें चारी । त्याचें मोक्ष आर्जव करी ॥२॥
धन संपत्तीचा दाता । होय पाहतां पंढरिनाथा ॥३॥
संताचे चरणीं । लोळे नाचे दासी जनी ॥४॥
८.
विष्णुमुद्रेचा अंकिला । तोचि वैष्णव एक भल ॥१॥
अहं जाळोनी अंगारा । सोहंभस्मी तीर्थ सारा ॥२॥
विष्णु माया द्वारावती । भक्तिमुद्रा त्या मिरवती ॥३॥
पंचायतन पुजी भावें । अहं सोहं भस्मीं नांवें ॥४॥
प्रेमतुळसी कानीं । म्हणे नामयाची जनी ॥५॥
९.
वैष्णव तो कबीर चोखामेला महार । तिजा तो चांभार रोहिदास ॥१॥
सजण कसाई बाया तो कसाब । वैष्णव तो शुद्ध एकनिष्ठ ॥२॥
कमाल फुलार मुकुंद जोहरी । जिहीं देवद्वारीं वस्ति केली ॥३॥
राजाई गोणाई आणि तो नामदेव । वैष्णवांचा राव म्हणवितसे ॥४॥
त्या वैष्णवाचरणीं करी ओंवाळणी । तेथें दाशी जनी शरीराची ॥५॥
१०.
वैष्णव तो एक इतर तीं सोंगें । ठसे देउनी अंगें चित्तारिती ॥१॥
जिचे योनि जन्मला तिसी दंडूं लागला । तीर्थरूप केला देशधडी ॥२॥
नाइकोनी ब्रम्हाज्ञान जो का दुराचारी । अखंड द्वेष करी सज्जनांचा ॥३॥
विद्येच्या अभिमानें नाइके कीर्तन । पाखांडी हें म्हणे करिती काई ॥४॥
पंचरस पात्रा कांता हे बडविती । उद्धरलों म्हणती आम्ही संत ॥५॥
कीर्तनाचा द्वेष करी तो चांडांळ । तयाचा विटाळ मातंगीसी ॥६॥
वैष्णव तो एक चोखामेळा महार । जनी म्हणे निर्धार केला संतीं ॥७॥
११.
पंढरीचा वारकरी । त्याचे पाय माझे शिरीं ॥१॥
हो कां उत्तम चांडाळ । पायीं ठेवीन कपाळ ॥२॥
वंद्य होय हरिहरा । सिद्ध मुनि ऋषेश्वरा ॥३॥
मुखीं नाम गजें वाणी । म्हणे नामयाची जनी ॥४॥
१२.
आले वैष्णवांचे भार । दिले हरिनाम नगार ॥१॥
अवघी दुमदुमली पंढरी । कडकडाट गरुडपारीं ॥२॥
टाळ मृदंग धुमाळी । रंगणीं नाचे वनमाळी ॥३॥
ऐसा आनंद सोहळा । दासी जनी पाहे डोळां ॥४॥
१३.
स्त्री जन्म म्हणवुनी न व्हावें उदास । साधुसंतां ऐसें केलें जनीं ॥१॥
संतांचे घरची दासी मी अंकिली । विठोबानें दिल्ही प्रेमकळा ॥२॥
विदुर सात्त्विक माझिये कुळीचा । अंगिकर त्याचाकेला देवें ॥३॥
न विचारितां कुळ गणिका उद्धरिली । नामें सरती केली तिहीं लोकीं ॥४॥
ऋषींचीं कुळें उच्चारीलीं जेणें । स्वर्गावरी तेणें वस्ती केली ॥५॥
नामयाची जनी भक्तीतें सादर । माझें तें साचार विटेवरी ॥६॥
१३.
संतभार पंढरींत । कीर्तनाचा गजर होत ॥१॥
तेथें असे देव उभा । जैशी समचरणांची शोभा ॥२॥
रंग भरे कीर्तनांत । प्रेमें हरिदास नाचत ॥३॥
सखा विरळा ज्ञानेश्वर । नामयाचें जो जिव्हार ॥४॥
ऐशा संतां शरण जावें । जनी म्हणे त्याला ध्यावें ॥५॥
संतांचा तो संग नव्हे मलतैसा । पालटावी दशा तात्काळिक ॥१॥
चंदनाचे संगें पालटती झाडें । दुर्बळ लांकडें देवामायां ॥२॥
हें कां ऐसें व्हावें संगती स्वभावें । आणिकें न पालटावें देहालागीं ॥३॥
तैसा नि:संगाचा संग अग्रगणी । जनी ध्याय मनीं ज्ञानेश्वरा ॥४॥
२.
संत हे कोण तरी देवाचे हे डोळे । पूजेविण आंधळे देवाचिये ॥१॥
कोण्या नेत्रें देव पाहे तुजकडे । यासाठीं आवडे संत करी ॥२॥
संत ऐसे करी देवाचे कान । सांडियेल्या ध्यान कोण ऐके ॥३॥
संत पुससी तरी देवाचे ते पाय । आगमा न गमे सोय मागाडीये ॥४॥
संत पुससी तरी देवाचें तें पोट । धरूनियां बोट दाविती हरी ॥५॥
संत म्हणसी तरी देवाचा हा गळा । जेणें रस आगळा वेदादिकां ॥६॥
संतसरी पुससी तरी देवाचें वदन । माझें तें वचन संत झाले ॥७॥
परादिया चारी सांडूनि मीपणीं । संत झाले अंतरीं पडजीभ देवा ॥९॥
क्षरजे नासिलें अक्षर तें काढिलें । नि:शब्दाचें झालें बोले संत ॥१०॥
शब्द तो उडाला नाद तो बुडाला । भेद तो आटला माया भावीं ॥११॥
विठो वटावरीं पारविया झाले । केश ते वाढले माय संत ॥१२॥
कुरळ होऊनियां देती ते सुढाळ । म्हणे जनी वोवाळ जीवेंभावें ॥१३॥
३.
या वैष्णवाच्या माता । तो नेणवें देवा दैतां ॥१॥
तिहीं कर्म हें पुसिलें । अकर्म समूळ नाहीं केलें ॥२॥
कानाचे हे कान । झालें धरूनियां ध्यान ॥३॥
डोळियाचा डोळा । करुनी धाले प्रेम सोहाळा ॥४॥
तोही वश्य नरदेहीं । जनी दासी वंदी पायीं ॥५॥
४.
भक्तामाजीं अग्रगणी । पुंडलिक महामुनी ॥१॥
त्याचे प्रसादें तरले । साधुसंत उद्धरिले ॥२॥
तोचि पसाद आम्हासीं । विटेवरी हृषिकेषि ॥३॥
पुंडलिक बापमाय । दासी जनी वंदी पाय ॥४॥
५.
अळकापुरवासिनी समिप इंद्रायणी । पूर्वेसी वाहिनी प्रवाह तेथें ॥१॥
ज्ञानाबाई आई आर्त तुझे पायीं । धांवोनियां येई दुडदुडां ॥२॥
बहु कासाविस होतो माझा जीव । कनवाळ्याची कींव येऊं द्यावी ॥३॥
नामयाची जनी म्हणावी आपुली । पायीं सांभाळिली मायमापें ॥४॥
६.
आंधळ्याची काठी । अडकली कवणें बेटीं ॥१॥
माझिये हरणी । गुंतलीस कोणे रानीं ॥२॥
मुकें मी पाडस । चुकलें भोवें पाहें वास ॥३॥
तुजवीण काय करूं । प्राण किती कंठीं धरुं ॥४॥
आतां जीव जाऊं पाहे । धांव घालीं माझे आये ॥५॥
माझी भेटवा जननी । संतां विनवी दासी जनी ॥६॥
७.
पाहतां पंढरिराया । त्याच्या मुक्ति लागे पायां ॥१॥
पुरुषार्थें चारी । त्याचें मोक्ष आर्जव करी ॥२॥
धन संपत्तीचा दाता । होय पाहतां पंढरिनाथा ॥३॥
संताचे चरणीं । लोळे नाचे दासी जनी ॥४॥
८.
विष्णुमुद्रेचा अंकिला । तोचि वैष्णव एक भल ॥१॥
अहं जाळोनी अंगारा । सोहंभस्मी तीर्थ सारा ॥२॥
विष्णु माया द्वारावती । भक्तिमुद्रा त्या मिरवती ॥३॥
पंचायतन पुजी भावें । अहं सोहं भस्मीं नांवें ॥४॥
प्रेमतुळसी कानीं । म्हणे नामयाची जनी ॥५॥
९.
वैष्णव तो कबीर चोखामेला महार । तिजा तो चांभार रोहिदास ॥१॥
सजण कसाई बाया तो कसाब । वैष्णव तो शुद्ध एकनिष्ठ ॥२॥
कमाल फुलार मुकुंद जोहरी । जिहीं देवद्वारीं वस्ति केली ॥३॥
राजाई गोणाई आणि तो नामदेव । वैष्णवांचा राव म्हणवितसे ॥४॥
त्या वैष्णवाचरणीं करी ओंवाळणी । तेथें दाशी जनी शरीराची ॥५॥
१०.
वैष्णव तो एक इतर तीं सोंगें । ठसे देउनी अंगें चित्तारिती ॥१॥
जिचे योनि जन्मला तिसी दंडूं लागला । तीर्थरूप केला देशधडी ॥२॥
नाइकोनी ब्रम्हाज्ञान जो का दुराचारी । अखंड द्वेष करी सज्जनांचा ॥३॥
विद्येच्या अभिमानें नाइके कीर्तन । पाखांडी हें म्हणे करिती काई ॥४॥
पंचरस पात्रा कांता हे बडविती । उद्धरलों म्हणती आम्ही संत ॥५॥
कीर्तनाचा द्वेष करी तो चांडांळ । तयाचा विटाळ मातंगीसी ॥६॥
वैष्णव तो एक चोखामेळा महार । जनी म्हणे निर्धार केला संतीं ॥७॥
११.
पंढरीचा वारकरी । त्याचे पाय माझे शिरीं ॥१॥
हो कां उत्तम चांडाळ । पायीं ठेवीन कपाळ ॥२॥
वंद्य होय हरिहरा । सिद्ध मुनि ऋषेश्वरा ॥३॥
मुखीं नाम गजें वाणी । म्हणे नामयाची जनी ॥४॥
१२.
आले वैष्णवांचे भार । दिले हरिनाम नगार ॥१॥
अवघी दुमदुमली पंढरी । कडकडाट गरुडपारीं ॥२॥
टाळ मृदंग धुमाळी । रंगणीं नाचे वनमाळी ॥३॥
ऐसा आनंद सोहळा । दासी जनी पाहे डोळां ॥४॥
१३.
स्त्री जन्म म्हणवुनी न व्हावें उदास । साधुसंतां ऐसें केलें जनीं ॥१॥
संतांचे घरची दासी मी अंकिली । विठोबानें दिल्ही प्रेमकळा ॥२॥
विदुर सात्त्विक माझिये कुळीचा । अंगिकर त्याचाकेला देवें ॥३॥
न विचारितां कुळ गणिका उद्धरिली । नामें सरती केली तिहीं लोकीं ॥४॥
ऋषींचीं कुळें उच्चारीलीं जेणें । स्वर्गावरी तेणें वस्ती केली ॥५॥
नामयाची जनी भक्तीतें सादर । माझें तें साचार विटेवरी ॥६॥
१३.
संतभार पंढरींत । कीर्तनाचा गजर होत ॥१॥
तेथें असे देव उभा । जैशी समचरणांची शोभा ॥२॥
रंग भरे कीर्तनांत । प्रेमें हरिदास नाचत ॥३॥
सखा विरळा ज्ञानेश्वर । नामयाचें जो जिव्हार ॥४॥
ऐशा संतां शरण जावें । जनी म्हणे त्याला ध्यावें ॥५॥
आपण साहित्यिक आहात ? कृपया आपले साहित्य authors@bookstruckapp ह्या पत्त्यावर पाठवा किंवा इथे signup करून स्वतः प्रकाशित करा. अतिशय सोपे आहे.
