३३६५.
ऎका पुण्य पवित्र कथा । सावधान व्हावें श्रोतां । जयाचेनि अवधानें सर्वथा । कलिकल्मषें नासती ॥१॥
जें आचरला अंबऋषी । रुक्मांगद सूर्यवंशी । तेंचि व्रत एकादशी । निजधर्मासी सांगेन ॥२॥
परिसा एकादशीचा महिमा । तोचि दिवस प्रिय पुरुषोत्तमा । मुगुटमणी सकल धर्मा । विचित्र कर्मा सोडवण ॥३॥
तिथिजयचें महिमान । त्रैरुपें अभिन्न जाण । परिसा तियेचें लक्षण । तात्विकार्थ तो ऎसा ॥४॥
दशमी जाणा महाविष्णु । एकादशी श्रीनारायणु । द्वादशी श्रीभगवानु । भक्त साहाय्याकारणें ॥५॥
संक्रमणादि दान श्रेष्ठ । याहुनी ग्रहणीचें वरिष्ठ । ग्रहणाहुनी वरिष्ठ । व्यतिपात वैधृति ॥६॥
याहुनी अनंत गुणें अधिक । एकादशीचें दान विशेष । दानमिषें एकाएक । देवचि देख पैं लाभे ॥७॥
यालागी एकदशीचें दान । तें होय देवाची समान । दानयोगें तेणें जाण । देव अपैसा पैं केला ॥८॥
अर्धोदय कपिलाषष्ठी एकादशीच्या चरणांगुआष्ठीं । योगयागाची कोटी । टाळीसाठीं नासरती ॥९॥
दशमी व्राताचा आरंभु । दिडीपुढें समारंभु । मिळोनि वैष्णवांचा कदबु । गीत नृत्य उत्साह ॥१०॥
आली एकादशी परिसोनी । उल्हास उपजे ज्याचे मनीं । धन्य धन्य त्याची जननी । पवित्र अवनी तेणें केली ॥११॥
अनंत व्रतांचिया राशी । पायां लागती एकादशी । यालागी हरिदिनीं आख्या ऎशी । त्या दिवसा पैं आली ॥१२॥
एकादशी हरीचा प्रसंग । आठही प्रहर तें अष्टांग । जे नर भाग्याचे सभाग्य । पूजा सांग करिताती ॥१३॥
प्रात:काळापासून । तेथें प्रगटे नारायण । त्यासीच म्हणती हरिदिन । व्यास वाल्मिकी नारद ॥१४॥
यालागी तो हरीचा दिवस । तो सत्य जाणा हृषीकेश । धन्य धन्य भाग्य सारस । गीत नृत्य उत्साह ॥१५॥
ऎशी हरितनु एकादशी । म्हणोनी आवडे वैष्णवासी । नारद प्रल्हाद अंबऋषी । या व्रतासी विनटले ॥१६॥
बरवें करावें हरि पूजन । श्र्वुंगारावें देवसदन । आठहि प्रहर हरिकीर्तन । जाग्रण करावें उल्हासें ॥१७॥
जाग्रणा एकादशी । येतां होती पुण्यराशी । पदोपदीं कोटी यागांसी । फ़ळ समारंभेसी जोडती ॥१८॥
जें तेथें बैसोनि सावधान । परिसती हरिकीर्तन । त्याचें निरसें भवबंधन । समाधान ते पावत ॥१९॥
वैष्णव होऊनी एकादशी । अंग चोरी हरिकीर्तनासी । भाग्य विन्मुख जालें त्यासी । मुळ्यापासीं तेणें केलें ॥२०॥
यालागीं एकादशीस वाडेंकोडें । नामासाठीं मोक्ष जोडे । तेथेंही अभिमान चढे । रवरव पुढें तयासी ॥२१॥
एकादशी रंगापुढें । रंगी नाचती वेडेबागडें । नाम गर्जती साबडें । ते आवडे गोविंदा ॥२२॥
नामासरसी वाजे टाळी । महादोषा होय होळी । सांडोनि वैकुंठ नव्हाळी । तयाजवळी हरी तिष्ठे ॥२३॥
जाग्रणा येऊनि एकादशी । जो हरिभक्तासी उपहासी । तो जाणावा पापराशी । नरक त्यासी पैं भीती ॥२४॥
देखोनि निंदकाचा भावो । रवरवा पडिला संदेहो । निंदेपरतें पाप पहा हो । जगामाजीं पैं नाहीं ॥२५॥
जेणें निंदिली एकादशी । तो जिताची नरकवासी । कुषठ लाविलें मुखासी । ये मुखासी मुखरोग ॥२६॥
ज्यासी न माने माने एकादशी । तनु जाणावी ती राक्षसी । त्यासी संगती घडे ज्यासी । नरकवासी तो होय ॥२७॥
जे एकादशीस भक्षिती अन्न । तें श्वानविष्टेसमान । तांबूल ते रुधिरपान । रजस्वले स्त्रियेचें ॥२८॥
एकादशीस स्त्रीभोग । तयासी लागे क्षयरोग । यमयातना दु:खें अनेग । व्यथा अंगीं तो पावे ॥२९॥
बाह्य मिरवी एकादशी । चोरुनी खाये अन्नासी । उदरशुळ लागे त्यासी । नातरी कुक्षीं गुल्म होती ॥३०॥
एकादशीस स्नेहमार्जन । बुध्दि अंध होय तेणें । नेत्ररोगासी उटणें । क्षुद्र पहाणॆं हरिभक्ता ॥३१॥
जो निंदी एकादशी । नरका जाणॆं न लगे त्यासी । तो स्वयेंचि नरकवासी । झणीं आतळला ॥३२॥
जेणें दूषिलें एकादशी । झणी त्याचें नाम घेसी । रामराम म्हणतां वेगेसी । त्या पापासी प्रायश्चित ॥३३॥
ज्यासी निष्ठ एकादशीचें भजन । त्यासी सर्वथा नाहीं पतन । पूर्वज उध्दरती जाण । यमयातनेपासुनी ॥३४॥
गर्जती हरिनामाचा घोष । त्यांचा यमदूतां पडे धाक । नामें प्रायश्चित शीक । लागली भीक महात्तपा ॥३५॥
यमयातनेचें पितर । वाछिताती निरंतर । एकादशी हरिजागर । वंशी तत्पर हो कोणी ॥३६॥
पुत्र अथवा भ्रातृपुत्रा । दुहित्र अथवा दुहिता । करितां एकादशी हरिजागर । यमप्रहार ते चुके ॥३७॥
जो एकादशी व्रत धरी । तो अतिशय पढीये हरी । यालागीं देव त्याचे घरीं । निरंतर तिष्ठत ॥३८॥
जेथें राहिले हरि वरिष्ठ । तोचि आश्रम होय श्रेष्ठ । ब्रम्हानंदें पिकली पेठ । ग्राहिक तेथें हरिभक्त ॥३९॥
ऎसें एकादशीचें व्रत । निर्विकल्प जे आचरत । त्याचे घरीं हरि तिष्ठत । कांतेसहवर्तमा ॥४०॥
तीर्थव्रताचें पारडें । तुकितां एकादशी पुढें थोडें । तेथेंही जागरण घडे । भाग्य केवढें तयाचें ॥४१॥
द्वादशीस शीत मात्र अन्न। तें होय मेरुमंदारासमान । तेथेंही निर्विकल्प ब्राम्हणभोजन । आत्मा गमन तेणें चुके ॥४२॥
द्वादशीचें अन्नदानीं । देव भक्ताचा जाला ऋणी । यालागी पैं चक्रपाणी । भक्तवाणी नुल्लंघी ॥४३॥
द्वादशीचें फ़ळ संधान । अमर्याद पुण्य गहन । कोटीयागांचे श्रेय जाण । निंबलोण करिताती ॥४४॥
द्वादशीच्या ग्रासोग्रासीं । तृप्ति होय यज्ञपुरुषीं । तें फ़ळ लाधलें अंबऋषी । गर्भवासीं देव पैं आला ॥४५॥
एवं जालिया पारणें विधि । जो आरंभी क्षीराब्धी । भक्तामाजीं तो आधीं । वैकुठपीठीं राहे ॥४६॥
क्षीराब्धीचा प्राप्तकाळ । मिळोनि वैष्णवांचा मेळ । नाना परी करिती गदारोळ । तो सोहळा हरिप्रिय ॥४७॥
एकादशी देवजागरा आला । क्षीरापतिलागीं ठोकों लागला । जैसा बुभुक्षु दुकाळला । तैसा वाट पहातसे ॥४८॥
ऎकोनि क्षीरापतीच्या गोष्टी । आवडी देव लाळ घोटी । हरीख न समाय सृष्टी । उल्हास पोटीं न समाये ॥४९॥
क्षीरापती वाळुवटीं । संत वैष्णवांची दाटी । देखोनि देवा आवडी मोठी । येत उठाउठी पैं तेथें ॥५०॥
क्षीरापती सेवितां वैष्णव । मुखामाजीं मुख घालितो देव । नवल भावार्थाचा भाव । अगम्य पहाहो सुरनरां ॥५१॥
सेवितां क्षीरापतीची गोडी । येरयेरापुढें घालिती उडी। हर्षे नाचतां आवडी । धरिती गोडी उल्हासें ॥५२॥
क्षीरापति घालितां वैष्णवांचे मुखीं । तेणें सुखें देव होय सुखी । धन्य भाग्याचें इहलोकीं । व्रत वोळखी त्या जाली ॥५३॥
पडली वैष्णवाचे पायातळीं । जो सेवी क्षीरापतीची रवाळी । सकळ पापा होय धुळी । हरी जवळी तो पावे ॥५४॥
सेवितां वैष्णंवांचे शेष । कलिकल्मषा होये नाश । पायां लागे मोक्षसुख । स्वात्मसुख तो पावे ॥५५॥
यापरी एकादशी । भक्त उद्वरती दोष पक्षी । मोक्षचिया राशी । तिथियत्रा जोडिती ॥५६॥
धरी जरी व्रतासी दृढभाव । तरी सबाह्य प्रगटे देव । करुनी संसार वाव । निजात्मा ठाव निजपदीं ॥५७॥
व्रतातपांचें काबाड । सकळ धर्मांचें पुरें कोड । धरलिया एकादशीची चाड । सकळही फ़ळें लाभतीं ॥५८॥
जो एकादशीचा व्रती । त्यासी तीर्थे पैं सेविती । तेणें पुण्यें भगवत्प्राप्ती । क्षणमात्र न लागतां ॥५९॥
एकादशीच्या उपवासीं । रुक्मांगद सूर्यवंशीं । नगरी नेली वैकुंठासी । निजसुखासी पावला ॥६०॥
तैशीच जाणावी द्वादशी । प्रसन्न जाली अंबऋषी । दहा गर्भवास सोशी । उणें भक्तासी येवों नेदी ॥६१॥
ज्यासी असे मोक्षाची चाड । तींही नाना साधनें काबाड । सांडोनियां दृढ । व्रत एकादशी करावें ॥६२॥
एका जनार्दनीं सांगे । कां शिणाल योगयागें । एकादशीच्या प्रसंगें । देवची अंगे लाधला ॥६३॥
