परिशिष्टें
१.
सिगालसुत्ताचें१ (१ ‘दीघनिकाय’ या पालिग्रंथात जी ३४ सूत्रें आहेत त्यापैकीं सिगालसुत्त हें एक आहे.) मराठी रूपांतर
भगवान बुद्ध राज्यगृहनगरांत वेणुनगरांत रहात असतां सिगाल नांवाचा एक गृहस्थाचा मुलगा सकाळी लवकर उठून स्नान करून ओल्यानेंच पूर्व, पश्चिम, दक्षिण, उत्तर, वरची व खालची या सहा दिशांची पूजा करीत असे. दिवशीं त्या वेणुवनांतून राजगृहनगरांत भगवान् बुद्ध भिक्षेस जात असतां त्यानें सिगालाला पाहून प्रश्न केला, ‘‘हे गृहपतिपुत्र! ओल्या वस्त्रांनी व ओल्या केसांनी तूं जो सहा दिशांना नमस्कार करतोस हें काय?’’
त्यावर सिगाल म्हणाला ‘‘भगवान! माझ्या बापानें अंतकाळी ‘बाळ दिशांची पूजा करीत जा’ असे सांगितलें आहे. त्याप्रमाणें त्याच्या वचनाचा मान देऊन हा नमस्कारविधि मी चालविला आहे.’’
तें ऐकून बुद्ध म्हणाला, ‘‘गृहपतिपुत्र! आर्यंधर्माप्रमाणें सहा दिशांचा नमस्कारविधि फार निराळा आहे.’’
यावर सिगालानें आर्यधर्मांत कोणता नमस्कारविधि सांगितला आहे. हें सांगण्याची विनंती केल्यावर बुद्धानें त्याला पुढील उपदेश केला:-
‘‘ज्याला सहा दिशांची पूजा करावयाची असेल त्यानें चार कर्मक्लेशांचा त्याग केला पाहिजे. चार कारणांस्तव त्यानें पापकर्म करतां नये; आणि सहा संपत्तिनादाचे त्यानें सेवन करतां नये. या चौदा गोष्टींचा त्याग करून जे सहा दिशांची पूजा करितात त्यांनांच इहपालोक मिळतात. प्राण्याचा वध, अदत्तादान (चोरी), परदारगमन (व्याभिचार), व असत्य भाषण या चार कर्मक्लेशांचा त्यानें त्याग केला पाहिजे.
‘‘मला हें बरें वाटतें. असा भलताच छंद धरून त्यानें पापकर्म करतां नये; दुसर्याच्या द्वेषानें पापकर्म करतां नये; अज्ञानामुळें पापकर्मं करतां नये; आणि दुस-याच्या भयानें पापकर्म करतां नये. या चार कारणांस्तव त्यानें पापकर्म करतां नये.’’
छंदा दोसा भया मोहा, यो धम्मं अतिवत्तति।
निहीयति यसो तस्स काळपक्खेव चन्दिमा।।
छंदामुळे, द्वेषामुळें, मोहामुळें किंवा भयामुळें जो धर्माचें अतिक्रमण करतो, त्याचें यश कृष्णपक्षांतील चंद्राप्रमाणें नाश पावतें. परंतु
छंदा दोसा भया मोहा, यो धम्मं नातिवत्तति।
आपूरति यसो तस्स जुण्हपक्खेवं चन्दिमा।।
१.
सिगालसुत्ताचें१ (१ ‘दीघनिकाय’ या पालिग्रंथात जी ३४ सूत्रें आहेत त्यापैकीं सिगालसुत्त हें एक आहे.) मराठी रूपांतर
भगवान बुद्ध राज्यगृहनगरांत वेणुनगरांत रहात असतां सिगाल नांवाचा एक गृहस्थाचा मुलगा सकाळी लवकर उठून स्नान करून ओल्यानेंच पूर्व, पश्चिम, दक्षिण, उत्तर, वरची व खालची या सहा दिशांची पूजा करीत असे. दिवशीं त्या वेणुवनांतून राजगृहनगरांत भगवान् बुद्ध भिक्षेस जात असतां त्यानें सिगालाला पाहून प्रश्न केला, ‘‘हे गृहपतिपुत्र! ओल्या वस्त्रांनी व ओल्या केसांनी तूं जो सहा दिशांना नमस्कार करतोस हें काय?’’
त्यावर सिगाल म्हणाला ‘‘भगवान! माझ्या बापानें अंतकाळी ‘बाळ दिशांची पूजा करीत जा’ असे सांगितलें आहे. त्याप्रमाणें त्याच्या वचनाचा मान देऊन हा नमस्कारविधि मी चालविला आहे.’’
तें ऐकून बुद्ध म्हणाला, ‘‘गृहपतिपुत्र! आर्यंधर्माप्रमाणें सहा दिशांचा नमस्कारविधि फार निराळा आहे.’’
यावर सिगालानें आर्यधर्मांत कोणता नमस्कारविधि सांगितला आहे. हें सांगण्याची विनंती केल्यावर बुद्धानें त्याला पुढील उपदेश केला:-
‘‘ज्याला सहा दिशांची पूजा करावयाची असेल त्यानें चार कर्मक्लेशांचा त्याग केला पाहिजे. चार कारणांस्तव त्यानें पापकर्म करतां नये; आणि सहा संपत्तिनादाचे त्यानें सेवन करतां नये. या चौदा गोष्टींचा त्याग करून जे सहा दिशांची पूजा करितात त्यांनांच इहपालोक मिळतात. प्राण्याचा वध, अदत्तादान (चोरी), परदारगमन (व्याभिचार), व असत्य भाषण या चार कर्मक्लेशांचा त्यानें त्याग केला पाहिजे.
‘‘मला हें बरें वाटतें. असा भलताच छंद धरून त्यानें पापकर्म करतां नये; दुसर्याच्या द्वेषानें पापकर्म करतां नये; अज्ञानामुळें पापकर्मं करतां नये; आणि दुस-याच्या भयानें पापकर्म करतां नये. या चार कारणांस्तव त्यानें पापकर्म करतां नये.’’
छंदा दोसा भया मोहा, यो धम्मं अतिवत्तति।
निहीयति यसो तस्स काळपक्खेव चन्दिमा।।
छंदामुळे, द्वेषामुळें, मोहामुळें किंवा भयामुळें जो धर्माचें अतिक्रमण करतो, त्याचें यश कृष्णपक्षांतील चंद्राप्रमाणें नाश पावतें. परंतु
छंदा दोसा भया मोहा, यो धम्मं नातिवत्तति।
आपूरति यसो तस्स जुण्हपक्खेवं चन्दिमा।।
आपण साहित्यिक आहात ? कृपया आपले साहित्य authors@bookstruckapp ह्या पत्त्यावर पाठवा किंवा इथे signup करून स्वतः प्रकाशित करा. अतिशय सोपे आहे.
