२१५१
देवासी तो पुरी एक भाव । नेणें वैभव दासाचें ॥१॥
जया चित्तीं जी वासना । तैशीं कामना पुरवणें ॥२॥
नाहीं पडत गोंवोंगुती । आपणचि हातीं करितुसे ॥३॥
एका जनार्दनीं अंकित राहे । तिष्ठत द्वारीं त्याच्या ॥४॥
२१५२
अंगावरी आलिया घाव । अवघा देव निवारी ॥१॥
काया वाचा शरण आतां । नुपेक्षी अनाथा विठ्ठल ॥२॥
मुख्य आधीं पाहिजे भाव । तेणें देव कव घाली ॥३॥
एका जनार्दनीं भावापाठीं । धावें उठाउठी देव मागें ॥४॥
२१५३
महालाभ हाचि आहे । जो या गाये विठ्ठलासी ॥१॥
प्रेमभरीत सदा कंठ । अंगीं बळकट भावना ॥२॥
हेंचि वैराग्याचें सार । वायां कासया वेरझार ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । अवघा पाठीं पोटीं देव ॥४॥
२१५४
समसाम्य सर्वाभुतीं । ज्यासी घडे भगवद्भक्ति ॥१॥
जालिया सदगुरुकृपा । सर्व मार्ग होय सोपा ॥२॥
हृ़दयीं ठसतांचि भावो । प्रगटे देवाधिदेवो ॥३॥
भक्तां भावार्थें विकला । एका जनार्दनीं देखिला ॥४॥
२१५५
झालिया गुरुकृपा सुगम । सर्वत्र ठावें परब्रह्मा ॥१॥
तेथें नाहीं जन्ममरण । भवबंधन असेना ॥२॥
ऐसा धरितां विश्वास । काय उणें मग तयास ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । स्वयें आपणचि होय देव ॥४॥
२१५६
सकळ साधनांचें सार । जनार्दन इतका उच्चार ॥१॥
येणें घडे सर्व कर्म । नको भेदाभेद वर्म ॥२॥
सांडा द्वैताचा भाव । तेणें सर्व दिसें वाव ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । भाव तेथें वसें देव ॥४॥
२१५७
आरशाअंगींक लागतां मळ । मुख न दिसेचि निर्मळ ॥१॥
मळ तो झाडुनि पाहतां । सुख दिसें निर्मळता ॥२॥
पाहतां शुद्धभाव रीतीं । परमार्थ हाचि चित्तीं ॥३॥
एका जनार्दनीं हा विचार । आरशासारिखा प्रकार ॥४॥
२१५८
शुद्धभाव चित्तीं । तरी कांहीं न लगे युक्ति ॥१॥
नलगे आणिक विचार । शुद्ध भाव हाचि सार ॥२॥
भावाविण वांझे । साधनें तीं अवघीं ओझें ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । पाववी अक्षय तो ठाव ॥४॥
२१५९
अभाग्य न भजती भगवंतीं । त्यांसी पृथ्वीं असे जडत्व देती ।
जळें दिधली त्या अधोगती तेजें दिधली त्या संतापवृत्ति ॥१॥
ऐसा कैसोनि भेटे भगवंतु । नरदेहीं मुकले निजस्वार्थु ।
जन्ममरणाचें भोगिती आवर्तु । त्यासी विन्मुख होय हृदयास्थु ॥२॥
वायुनें दिधलें त्या चंचळत्व । नभें दिधलें त्या भावशुन्यत्व ।
महतत्व हरिलें निजसत्व । मायें दिधलें त्या ममत्व ॥३॥
सभाग्य भावें भजती भगवंती । त्यासी पृथ्वी देतसे निज शांती ।
जळें दिधलीं मधुर रसवृत्ती । तेजें दिधली निजतेज प्रभादीप्ती ॥४॥
ऐशा सहजें प्रसन्न होय देवो । जेणें भूतांचा पालटे देहभावो ।
निजीं निजाचा वाढे निर्वाहो । जनीं विजनीं अखंड ब्रह्माभावो ॥५॥
वायु उपरमें दे निश्चळत्व । नभें दिधलें त्या अलिप्तत्व ।
महत्तत्वें दिधलें शोधित सत्व । मायें दिधलें सद्विद्या परमतत्वा ॥६॥
एकाजनार्दनीं निज भक्ति । तैं अलभ्य लाभु होय प्राप्ती ।
भुतें महाभुतें प्रसन्न होतीं । तेणें न भंगें ब्रह्मास्थिति ॥७॥
२१६०
भाव लागला भगवंतीं । हरिरुप पवित्र जगतीं । पाहता कर्माकर्म गति । ब्रह्मास्थिति अखंड ॥१॥
भक्ति म्हणे सोहंशक्ति । सांडिं भवभय आसक्ती । पाहतां निजभाव विरक्ति । सर्वाभूतीं भगवंत ॥२॥
करितां कर्मांचे देहाचरण । कर्म सबाह्म चैतन्य । देहविदेह अवसान । गमनागमन खुंटलें ॥३॥
एकाजनार्दनीं एकपण । अनन्यभावें पैं शरण । जन्ममरणा आलें मरण । ब्रह्मा परिपुर्ण पूर्णत्वे ॥४॥
२१६१
जो जो धरसील भाव । तें तें देईल देव । ये अर्थी संदेह । मानूं नको ॥१॥
भावें भक्ति फळे । भावें देह मिळे । निजभावें सोहळे । स्वानंदाचे ॥२॥
एका जनार्दनीं । भावाच्या आवडी । मनोरथ कोडी । पुरवी तेथें ॥३॥
२१६२
भावेंविण देव नयेचि पै हातां । वाउगें फीरतां रानोरान ॥१॥
मुख्य तें स्वरुप पाहिजे तो भाव । तेणें आकळे देह निःसंदेह ॥२॥
संतसमागम नाम तें पावन । वाचे नारायण हाचि भाव ॥३॥
एका जनार्दनीं सोपा मंत्र राम । गातां जोडे धाम वैकुंठींचें ॥४॥
२१६३
अवघे अवघे ते देव । अवघे अवघे एक भाव ॥१॥
अवघे अवघे प्रेमळ । अवघे अवघे निर्मळ ॥२॥
अवघे अवघे भावाचे । अवघे अवघे प्रेमाचे ॥३॥
अवघा एका अवघा एका । अवघा अवघा जनार्दन एका ॥४॥
२१६४
देवासी तों पुरे । एक तुळशीपान बरें ॥१॥
नाहीं आणिक आवडी । भावासाठीं घाली उडी ॥२॥
कण्या भाजी पान फळे खाय । न पाहे यातिकुळ स्वयें ॥३॥
प्रीतीनें दहींभात । उच्छिष्ट गोवळ्यांचें खात ॥४॥
भक्तिसुखें भुलला हरि । एकाजनार्दनीं निर्धारीं ॥५॥
२१६५
भावें करा रे भजन । भावेंक करा नामस्मरण ॥१॥
भावें जावें पंढरीसी । भावें नाहावें भीमरथीसी ॥२॥
भावें करा प्रदक्षिणा । भावें करा जागरणा ॥३॥
भावें व्रत एकादशी । एका शरण जनार्दनासी ॥४॥
२१६६
आम्हांसी विश्वासी पुरे एक भाव । या विठ्ठलावांचोनि देव न मानो कोण्हा ॥१॥
विश्रांतीचें घर संताचें माहेर । करिती निर्धार वेदशास्त्रें ॥२॥
जनार्दनाचा एका प्रेमें तो आठवी । विठ्ठल साठवी हृदयामाजीं ॥३॥
२१६७
पाउला पाउली चिंतावी माउली । विठाई साउली आदि अंती ॥१॥
नोहे परता भाव नोहे परता भाव । आतुडेचि देव हाति मग ॥२॥
बैसलासे दृढ हृदयमंदिरी । सब्राह्माभ्यंतरीं कोंडोनियां ॥३॥
एकाजनार्दनीं जडला विठ्ठल । नोहें तो निर्बळ आतां कधीं ॥४॥
२१६८
बहु मतें बहु मतांतरें । आम्हा निर्धारें नावडती ॥१॥
अविनाश आहे सुख पंढरीसी । यालागीं तयासी न विसंबो ॥२॥
विठ्ठल देवो जेथे उभे । पुढें शोभे पुंडलीक ॥३॥
एकाजनार्दनीं भ्रमर । कमळ परिकर विठोबा ॥४॥
२१६९
देव प्रसन्न जाला माग म्हणे वहिला । भक्त घरोघरीं विचार पुसों गेला ॥१॥
भाव कीं भ्रांति आळस की भक्ती । विचारुनी व्यक्ति ठायीं ठेवा ॥२॥
अरे हें गुह्मा गोप्य कुडे करुं नये उघडे । तरी द्वारोद्वार पुसुं जाय वेडे ॥३॥
विलंब करितां पहा हो उदास जाला देवो । निवालिया खंती न घाली म्हणे घावो ॥४॥
शिकविलें नायकती वरिलें तें करिती । आपुलेनि कर्में आपण गुंतताती ॥५॥
एकाजनार्दनीं शीतळ भाव । आळसाचें देव दुर्‍हाविला ॥६॥
२१७०
सर्वाठायीं ज्याची सत्ता । तो भक्ताधीन तत्त्वता ॥१॥
ज्याची आज्ञा प्रमाण । बारा अंगुळें विचरे प्राण ॥२॥
आज्ञा ज्याची धडफुडी । पर्वत बैसका न सोडी ॥३॥
ज्याचें आज्ञेविण । पवनु न चाले एक क्षण ॥४॥
जो सर्वांसी आधार । एका जनार्दनीं विश्वभंर ॥५॥
२१७१
भक्त देवातें भजती । देव भक्ती धरी प्रीती ॥१॥
ऐसा एकमेंकांचा ठावो । भक्ताअंगीं देव पहा हो ॥२॥
अलंकार एक सुवर्ण । तैसें नाहीं दुजेपण ॥३॥
एका आर्धी एक पाठीं । एका जनार्दनीं राहाटी ॥४॥
२१७२
एक एकाच्या भावा । गुंतुनीं ठेलेंक अनुभवा ॥१॥
प्रेम न समाये गगनीं । धन्य धन्य चक्रपाणी ॥२॥
उद्धरी पतिता । मोक्ष देतो सायुज्यता ॥३॥
एका शरण जानार्दनीं । उदार हा जगदानी ॥४॥
२१७३
आधी देव पाठीं भक्त । ऐसें मागें आले चालते ॥१॥
हेंहि बोलणेंचि वाव । भक्ता आधीं कैचा देव ॥२॥
भक्त शिरोमणी भावाचा । देव लंपट जाला साचा ॥३॥
भक्तासाठीं अवतार । ऐसा आहे निर्धार ॥४॥
वडील भक्त धाकुला देव । एकाजनार्दनीं नाहीं संदेह ॥५॥
२१७४
सप्रेम करितां भजन । नोहे भावाचें बंधन ॥१॥
भक्तांचे आधीन देवो । नाहीं नाहीं हो संदेहो ॥२॥
भक्तीची एवढी गोडी । वैकुंठाहुनी घाली उडी ॥३॥
भक्तामाजीं देव असे । देवा अंगीं भक्त दिसे ॥४॥
ऐशी परस्परें मिळणी । शरण एका जनार्दनीं ॥५॥
२१७५
देव भक्त दोन्हीं समचि सारखें । पाहातां पारिखें न दिसे दुजें ॥१॥
भक्ताचें अंगें देव असें । देवाचे हृदयीं भक्त वसें ॥२॥
ऐसीं परस्परें मिळणी । शरण एका जनार्दनीं ॥३॥
२१७६
भक्तांवांचुनी देवा । कैचें रुप कैंचें नांवा ॥१॥
भक्तिं धरूनी आवडी । देवा लाविलीसे गोडी ॥२॥
भक्तांवाचुनीं पुसें कोण । देवा नाहीं महिमान ॥३॥
भक्ति करूनि निर्धार । देवा धरविला अवतार ॥४॥
उभयंता नोहे तुटी । एका जनार्दनीं मिठी ॥५॥
२१७७
देव म्हणे भक्तांसी आवडी । मी जाहलों तुमचा गडी ॥१॥
सांगाल तें करीन काम । मजवर ठेवा तुमचें प्रेम ॥२॥
भाव भुज द्यावा । आणिक मज नाहीं हेवा ॥३॥
आवडीनें देव बोले । भक्तांमाजीं स्वयें खेळे ॥४॥
खेळतां गोपाळीं । एका जनार्दनीं गोकुळीं ॥५॥
२१७८
माझा भक्त मज अंतरीं । मी सदा बाहेरी तिष्ठतसें ॥१॥
ऐशी परस्परें खूण । जाणती तें ब्रह्माज्ञान ॥२॥
माझी सायुज्यता मुक्ति । घेउनी बळें मीच होती ॥३॥
सायुज्यापरीस भक्ती गोड । एका जनार्दनीं धरिती चाड ॥४॥
२१७९
बहु बोलाचें नाहीं कारण । मी देह भक्ति आत्मा जाण ॥१॥
माझा देह शरीर जाण । भक्त आंत पंचप्राण ॥२॥
नांदे सहज भक्त आंत । मी देह भक्त देहातील ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्त । देवपणा मी भक्तांकित ॥४॥
२१८०
नामरुप मज आणिलें जिहीं । त्यांचिया उपकार नोहें उतराई ॥१॥
भक्तांचे उपकार कशानें फेडीं । यालागीं त्याचें उच्छिष्ट काढी ॥२॥
भक्ताचेनी पालटे येतो गर्भवास । उपकार उतराई नोहे कैसा ॥३॥
एका जनार्दनीं उतराई नोहे । यालागीं भक्तांसी न विसंबें जीवें ॥४॥
२१८१
मज भक्त आवडता फार । ऐसा माझा निर्धार ॥१॥
भक्तांअंगीं मीच वसें । माझा भक्त मजमाजीं असे ॥२॥
मज आणलें नामरुपा । भक्त सखा माझा तो ॥३॥
एकाजनार्दनीं निर्गुण । भक्तें सगुण मज केलें ॥४॥
२१८२
तुमचे अप्रमाण होतां बोल । मग फोल जीवित्व माझें ॥१॥
कासया वागवुं सुदर्शन । नाहीं कारण गदेचें ॥२॥
तुमचा बोल व्हावा निका । हेंचि देखा मज प्रिय ॥३॥
मज यावें उणेपण । तुमचें थोरपण प्रकाशुं द्या ॥४॥
एका जनार्दनीं देव । स्वयमेव बोलती ॥५॥
२१८३
माझा ब्रीदावळी । कदाकाळीं न संडी मी ॥१॥
तुम्हां पडतां अंतर । मज वाटे हुरहुर ॥२॥
तुमची न होते भेटी । मज दुःख पोटीं अनिवार ॥३॥
अंकिता अंकिलोंक तुमचा । एका जनार्दनीं सत्य साचा ॥४॥
२१८४
तुम्हासांठी उणेपण । स्वयें मजलागुन येऊं द्या ॥१॥
प्रतिज्ञा तुमची न्यावी सिद्धि । मधीं उपाधी येऊ नेदी ॥२॥
घेउनी हातीं सुदर्शन । आलें विघ्न निवारी ॥३॥
दारवंटा राखीन तुमचा । एका जनार्दनीं साचा ब्रीद माझें ॥४॥
२१८५
देव गुज सांगे भक्तां । अंकित अंकिता तुमचा मी ॥१॥
तुम्हालागीं अवतार । धरणें साचार मजलागीं ॥२॥
तुम्हां न यावें उणेपण । माझें थोरपण कोण वानी ॥३॥
म्हणोनि गळां घालीं मिठी । एका जनार्दनीं पडली गांठी ॥४॥
२१८६
भावें करितां माझी भक्ति । मी आतुडें भक्ताहातीं ॥१॥
माझें भक्तीपरतें । साधन नाहीं वों निरुतें ॥२॥
माझें भक्तीचें महिमान । भक्त जाणती सज्ञान ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । स्वयें बोलतसे देव ॥४॥
२१८७
जो जो कोणी भजनीं बैसे । तेथे मी दिसे तैसाची ॥१॥
उपासनेचा निर्वाहो । सर्वाभूति देवाधिदेवो ॥२॥
हो कां माझी प्रतिमा मूर्ति । अंतर्ज्योति मी वसें ॥३॥
तेथें करितां भावें भक्ति । एका जनार्दनीं मुक्ति तयासी ॥४॥
२१८८
जे भजती मज जैसे वासना । मीही तया तैसा असे ॥१॥
जयां जैशी पैं वासना । मीहि तैसा होय जाणा ॥२॥
हो का माझी प्रतिमा मूर्ति । आदरें करितां माझी भक्ति ॥३॥
मी जनीं असोनीं निराळा । एकाजनार्दनीं अवलीला ॥४॥
२१८९
मज जे अनुसरले काय वाचा मनें । त्याचें चालवणें सर्व मज ॥१॥
ऋणवई त्यांचा आनंद जन्माचा । जे गाती वाचा कीर्ति माझी ॥२॥
तयांचियां द्वारीं लक्षीसहित । उभा मी तिष्ठत याचकपणें ॥३॥
सर्व जडभारी जाणे योगक्षेम । एकाजनार्दनीं नेम जाणा माझा ॥४॥
२१९०
मजसि जेणें विकिलें शरीर । जाणें मी निर्धारें अंकित त्याचा ॥१॥
त्याचें सर्व काम करीन मी अंगें । पडों नेदीं व्यंगें सहासा कोठें ॥२॥
एका जनार्दनीं त्याचा मी अंकित । राहे पैं तिष्ठत त्याचे द्वारीं ॥३॥
२१९१
सर्व कर्म मदर्पण । करितां मन शुद्ध होय ॥१॥
न्य़ुन तें चढतें जाण । करी संपुर्ण मी एक ॥२॥
माझ्या ठायीं ठेवुनी मन । करी कीर्तन आवडी ॥३॥
मन ठेवुनी माझ्या ठायीं । वसो कोठें भलते ठायीं ॥४॥
एकाजनार्दनीं मन । करा मजचि अर्पण ॥५॥
२१९२
साक्षात्कार होतां । साच बद्धता नुरे तत्त्वतां ॥१॥
माझा होतां अनुभव । कल्पनेसी नुरे ठाव ॥२॥
माझें देखतां चरण । संसारचि नुरे जाण ॥३॥
माझी भक्ति करितां । दोष नुरेचि सर्वथा ॥४॥
सर्वांठायीं मी वसे । एकाजनार्दनीं भेद नासे ॥५॥
२१९३
भाविकांच्या उदकासाठीं । रमा नावडे गोमटी ॥१॥
भाविकांचें उदक घेतां । मज समाधान चित्ता ॥२॥
भाविकांचें उदकापुढें । मज वैकुंठही नावडे ॥३॥
ऐशी भाविकांची गोडी । एकाजनार्दनीं घाली उडी ॥४॥
२१९४
स्वर्ग नरक इहलोक । यांची प्रीति सांडोनि देख ॥१॥
भावें करितां माझी भक्ति । भाविक आपें आप उद्धरती ॥२॥
गव्हांची राशी जोडिल्या हातीं । सकळ पक्कान्न त्याची होतीं ॥३॥
द्रव्य जाहलें आपुलें हातीं । सकल पदार्थ घरां येती ॥४॥
एका जनार्दनीं बोध । सहज घडी एकविध ॥५॥
२१९५
माझा शरणागत न दिसे केविलवाणा । ही तो लाज जाणा माझी मज ॥१॥
एकविध भावें आलिया शरण । कर्म धर्म जाण पूर्ण त्याचें ॥२॥
समर्थाचे मुला काय खावयाची चिंता । तैसें मी त्या तत्त्वतां न विसंबें ॥३॥
एका जनार्दनीं हा माझा नेम । आणीक नाहीं वर्म भावेंविण ॥४॥
२१९६
माझा भक्त मज भीतरीं । मी स्वयें असे तया माझारीं ॥१॥
बहु बोलाचें नाहीं कारण । मी देह तो आत्मा जाण ॥२॥
माझिया भक्तिसी जे लागले । ते तीच होउनी ठेले ॥३॥
एकाजनार्दनीं अभेद । तया हृदयीं मी गोविंद ॥४॥
२१९७
पुजी माझिया भक्तांतें । तेणें संतोष होत मातें ॥१॥
भक्त माझा मी भक्तांचा । ऐसी परंपरा साचा ॥२॥
देवभक्तपण । वेगळीक नाहीं जाण ॥३॥
भक्त जेवितांची धालो । एका जनार्दनीं लाधलो. ॥४॥
२१९८
वमिल्या मिष्टान्ना । परतोई श्रद्धा न धरी रसना ॥१॥
ऐसे आठवितां माझे गुण । मिथ्या ठायीं नसें ज्ञान ॥२॥
जेथें कर्माचे परिपाठीं । हें तों पुन्हा नये गोष्टी ॥३॥
येव्हढें कथेचें महिमान । एका जनार्दनीं शरण ॥४॥
२१९९
भावें करितां माझी भक्ति । विषयवासना जळोनि जाती ॥१॥
चालतां माझे भक्तिपंथीं । सकळ साधनें जळोनि जातीं ॥२॥
माझिया निजभक्ता । न बाधेचि संसारव्यथा ॥३॥
प्रल्हादा गांजिता जगजेठी । मी प्रगटलों कोरडे काष्टीं ॥४॥
द्रौपदीं गांजिती तात्काळीं । कौरवांची तोंडे केली काळीं ॥५॥
गोकुळीं गांजितीं सुरपती । गोवर्धन धरिला हातीं ॥६॥
अर्जुन प्रतिज्ञेचे वेळीं । म्यां लपविला हेळीं ॥७॥
अंबऋषीचे गर्भवास । म्या सोशिलें सावकाश ॥८॥
भक्तचरणींची माती । एका जनार्दनीं वंदिती ॥९॥
