एक होता राजा. त्याला एक मुलगा होता. एकुलता एक मुलगा म्हणून राजाराणी त्याला जीव की प्राण करीत. परंतु लाडामुळे मुलगा बिघडला.
राजा मनात म्हणाला, ''याला घालवून द्यावे. टक्केटोणपे खाऊन शहाणा होऊन घरी येईल.'' राजाने राणीला हा विचार सांगितला.
''आज ना उद्या सुधारेल तो. नका घालवू त्याला दूर'' ती रडत म्हणाली.
''तुम्हां बायकांना कळत नाही. आज त्याला हाकलून देणे तुला कठोर वाटले तरी तेच हिताचे आहे'' तो म्हणाला. राणी काय करणार, काय बोलणार? रात्रभर तिला झोप आली नाही.
सकाळी राजा मुलाला म्हणाला, ''राज्यातून चालता हो. आपण आता शहाणे झालो असे वाटेल तेव्हा घरी ये.''
''तुमची आज्ञा प्रमाण'' असे म्हणून पित्याच्या पाया पडून तो आईचा निरोप घ्यायला गेला. तो आईच्या पाया पडला. आईने त्याला पोटाशी धरिले, ''हे घे चार लाडू, भूक-तहानेचे लाडू'' ती म्हणाली.
आईचा आशीर्वाद घेऊन, ते लाडू घेऊन, धनुष्य बाण नि तलवार घेऊन तो निघाला. पायी जात होता. दिवस गेला, रात्र गेली, चालत होता. थकल्यावर दगडाची उशी करून झाडाखाली झोपे - पुन्हा उठे नि चालू लागे. त्याला भूक लागली. त्या लाडूंची त्याला आठवण झाली. एक झरा खळखळ वहात होता. हातपाय धुवून तेथे बसला. त्याने एक लाडू फोडला तो आतून एक रत्न निघाले. त्याला आनंद झाला. आईला किती चिंता, असे मनात येऊन त्याचे डोळे भरून आले.
लाडू खाऊन, पाणी पिऊन तो पुढे निघाला. तो त्याला एक हरिणी दिसली. तिच्या भोवती तीची पाडसे खेळत होती. राजपुत्राने धनुष्याला बाण लावला. तो त्या हरिणीला मारणार होता. परंतु त्याला स्वत:ची आई आठवली. माझी आई मला, तशी ही हरिणी या पाडसांना. त्याचे हृदय द्रवले. त्याने बाण परत भाल्यात ठेवला. तो पुढे निघाला. काही अंतर चालून गेल्यावर मागून कोणीतरी येत आहे असे त्याला वाटले. एक स्त्री येत होती. साधी भोळी निष्पाप दिसत होती. तो थांबला. ती स्त्री जवळ आली. 'कोण तुम्ही, कुठल्या? या रानावनांतून एकटया कुठे जाता?''
''मी तुझी बहीण होऊ इच्छिते. मला नाही म्हणू नको'' ती म्हणाली.
''ये माझ्याबरोबर. भावाला बहीण झाली.'' तो म्हणाला. दोघं जात होती. दोघांना भूक लागली. एका खळखळ वाहणा-या झ-याच्या काठी दोघे बसली. त्याने एक लाडू फोडला. त्यातून पुन्हा एक रत्न निघाले. अर्धा अर्धा लाडू दोघांनी खाल्ला. इतक्यात केविलवाणा शब्द कानी आला. एका सापाने बेडकाला तोंडात धरले होते. बेडूक वाचवावा तर सापाची भूक कशी शमायची? राजपुत्राने जवळच्या तलवारीने मांडीचे मांस कापून सापाकडे फेकले. तो लाल तुकडा पाहून बेडकाला सोडून साप तिकडे धावला. बेडूक टुणटुण उडया मारीत गेला. सापाची भूक शमली, बेडकाचे प्राण वाचले. भावाची रक्तबंबाळ मांडी पाहून बहिणीचे डोळे भरून आले. ती पटकन कुठेतरी गेली नि पाला घेऊन आली. तिने त्या पाल्याचा चोळामोळा करून तो पाला आपला पदर फाडून त्याने जखमेवर बांधला. दोघे पुढे जाऊ लागली. तो पाठीमागून कोणी येत आहे असे त्यांना वाटले. दोघे थांबली. एक तरुण येत होता.
