सलूनचा मालक थोडया वेळाने सलूनमध्ये आला. तो टेबलावर काही तरी शोधीत होता. हजामतीसाठी ज्यांना ज्यांना बोलावावयाचे त्यांची यादी तो शोधीत होता. हजामाने विचारले, 'काय पहाता ?' मालक म्हणाला, 'येथील यादी.' हजाम म्हणाला, 'मी घेतली नाही.' मालकाने विचारले, 'येथे कोणी आले होते का ?' हजाम म्हणाला, 'हो, एक गृहस्थ आला होता. लिहावयाला तो कोरा कागद मागत होता. येथे नाही, असे मी त्याला सांगितले.' मालक म्हणाला, 'त्यानेच चिठ्ठी नेली असावी. असेल कवी कोणी. या कवींना कोठे लिहावयाचे याची काही अक्कल नसते. स्वत:ही येथे हजामत केली नाही आणि माझी यादी नेऊन गि-हाइकी बुडविली.'
ह्यूगोने त्या चिठ्ठीवर लिहिलेली ती कविता अजरामर झाली आहे. ती कविता लिहीपर्यंत त्याला चैन पडले नाही. ती कविता हृदयातून बाहेर पडल्यावर त्याला अपार आनंद झाला. त्या आनंदाने नाचत तो सलूनमधून बाहेर पडला. सलूनमध्ये आपण आहोत, तेथे कशासाठी आलो वगैरे सर्व काही त्याच्या डोक्यातून गेले. एका प्रेमळ भावनेने बाकी सर्व क्षुद्र विचारांची हकालपट्टी केली.
इंग्रजी तिसरीतून मी चौथ्या इयत्तेत गेलो. चौथ्या इयत्तेत सुंदर सुंदर इंग्रजी कविता वर्गात वाचण्यात आल्या. सुंदर कविता व त्या शिकवणारे कविहृदयाचे केशवराव. सारा वर्ग डोलत राही. वर्डस्वर्थ, मिसेस् हीमन्स वगैरे थोर कवि-कवियित्रींच्या सरल मधुर कविता वर्गात घेण्यात आल्या. कॅसाबिआन्का या शूर फ्रेंच मुलावरची ती करुण कविता शिकवीत असताना आम्ही वर्गात रडलो. 'बाबा ! माझ्या जागेवरुन मी आता तरी जाऊ का ? सांगा ना बाबा. बोलाना हो !' असे मराठी भाषांतर केशवरावांच्या करुण मधुर कंठातून ऐकले की हृदय सद्गदीत होई. 'त्या पाहा ज्वाळा आल्या. मुलाचे अंग चाटून गेल्या. त्या पहा, पुन्हा वेगाने ज्वाळा आल्या.' एकेक वाक्य हृदयाला भेदून जाई. तशीच ती वर्डस्वर्थची 'आम्ही आहो सात,' ही भावमनोहर कविता, एके दिवशी केशवरावांनी आम्हाला विचारले, 'वाचलेल्या कवीपैकी तुम्हाला कोणता कवी मोठा वाटतो ?' बहुतेकांनी 'मिसेस् हीमन्स' हे नाव सांगितले. तेव्हा केशवराव म्हणाले, 'मिसेस हीमन्सच्या काव्याचे विषय चांगले आहेत म्हणून ती तुम्हाला थोर वाटते; परंतु वर्डस्वर्थ हा वाचलेल्या कवींत मोठा आहे. त्याचे स्थान उंच आहे. मुलांच्या मनोभावना त्यानेच दाखवाव्या. साध्या विषयातही कसे अभिनव सौंदर्य असते ते पाहण्याची दृष्टी वर्डस्वर्थच देऊ शकतो. त्याची ल्सूसी कविता पाहा, साधे श्लोक; परंतु हृदयाचा ठाव घेतात. वर्डस्वर्थजवळ कृत्रिमता नाही. आदळआपट नाही. झिमझिम पाऊस पडावा व तो पृथ्वीत मुरावा त्याचप्रमाणे वर्डस्वर्थचे शब्द बाहेर पडतात व सरळ हृदयात शिरतात.'
एकदा केशवराव आम्हास पाठ करावयास दिलेल्या इंग्रजी कविता म्हणवून घेत होते. भराभर यंत्राप्रमाणे मुले कविता म्हणत होती. केशवराव म्हणाले, 'अरे अर्थाप्रमाणे जरा स्वर बदलीत जा ना. काव्याचा अपमान नका करु. सारे चरण एकाच आवाजात एकाच वेगाने तुम्ही म्हणता. कोठे शब्द पटकन उच्चारावे लागतील तर कोठे धीरगंभीर त-हेने जरा जड आवाजात म्हणावे लागतील.
आपण साहित्यिक आहात ? कृपया आपले साहित्य authors@bookstruckapp ह्या पत्त्यावर पाठवा किंवा इथे signup करून स्वतः प्रकाशित करा. अतिशय सोपे आहे.
Please join our telegram group for more such stories and updates.