भाग ३ रा 37
३१
उरुवेल काश्यप
“महापरिवार भिक्षुश्रावकांत उरुवेल काश्यप श्रेष्ठ आहे.”
हा ब्राह्मणकुळांत जन्मला; वयानें भगवंतापेक्षां थोडा मोठा. वयांत आल्यानंतर जटिलपंथांत शिरून मोठ्या परिवारासह उरुवेल प्रदेशांत रहात होता. नदीकाश्यप व गयाकाश्यप हे त्याचे धाकटे भाऊहि जटिलांचे पुढारी होऊन त्याच प्रदेशांत रहात होते. ह्यांना भगवंतानें आपलें शिष्य कसें केलें ह्याचें वर्णन बुद्धलीलासारसंग्रहांत (भाग १, प्रकरण ६) आलेंच आहे.
३२
काळुदायी
“कुलप्रसादक भिक्षुश्रावकांत काळुदायी श्रेष्ठ आहे.”
आमचा बोधिसत्त्व, बोधिवृक्ष, राहुलमाता देवी, कंथक अश्व, छन्न सारथि आणि काळुदायी हे एकाच दिवशीं जन्मले. हा बोधिसत्त्वाचा बाळमित्र होता. उदायी त्याचें नांव; पण जरा काळा असल्यामुळें त्याला काळुदायी म्हणत असत. बोधिसत्त्व बुद्ध होऊन जेव्हां सर्वत्र प्रसिद्धीला आला, तेव्हां शुद्धोदन राजानें बरेच दूत त्याला कपिलवस्तूला आणण्यासाठीं राजगृहाला पाठविले. पण ते सर्व बुद्धाचा धर्म ऐकून अर्हन्त होत असत, व त्याच सुखांत रहात असत. शेवटीं काळुदायीची ह्या कामीं योजना करण्यांत आली. तो जरी अर्हत् झाला, तरी बुद्धाला स्वदेशीं नेण्याचें काम करण्यास विसरला १ नाहीं.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
१- बुद्धलीलासारसंग्रह भा.२, प्रकरण८ वें.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
मज्झिम निकायांतील लटुकिकोपमसुत्तांत व संयुत्तनिकायांतील कांही सुत्तांत एक उदायी भिक्षु सांपडतो; आणि अट्ठकथांत जरी तो आणि हा काळुदायी एकच आहे, असा आधार सांपडत नाहीं, तरी तो एकच, असें अनुमान करण्यास हरकत दिसत नाहीं. दुसरा एक उदायी भिक्षु विनयग्रंथांत वारंवार येत असतो. परंतु तो हा नसून लाळुदायी नांवाचा दुसरा एक निर्लज्ज भिक्षु होता, असें विनयअट्ठकथेवरून दिसू येतें. २ हा सेय्यसकाचा उपाध्याय, नांवानें लाळुदायी, भ्रान्त मृगासारखा, निजण्यांत वगैरे सुख मानणार्या भिक्षूंपैकीं एक लोभी भिक्षु.) गृहस्थांच्या कुटुंबांत हा सर्वांना प्रिय होत असे म्हणून ह्याला कुलप्रसादकांत अग्रस्थान मिळालें.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
२ - अयं हि सेय्यसकस्स उपज्झायो लाळुदायी नाम भन्तसिगसप्पटिभागो निद्दारामतादिमनुयुत्तानं अञ्ञतरो लोलभिक्खु । (पठम संघादिसेस-अट्ठकथा.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
उरुवेल काश्यप
“महापरिवार भिक्षुश्रावकांत उरुवेल काश्यप श्रेष्ठ आहे.”
हा ब्राह्मणकुळांत जन्मला; वयानें भगवंतापेक्षां थोडा मोठा. वयांत आल्यानंतर जटिलपंथांत शिरून मोठ्या परिवारासह उरुवेल प्रदेशांत रहात होता. नदीकाश्यप व गयाकाश्यप हे त्याचे धाकटे भाऊहि जटिलांचे पुढारी होऊन त्याच प्रदेशांत रहात होते. ह्यांना भगवंतानें आपलें शिष्य कसें केलें ह्याचें वर्णन बुद्धलीलासारसंग्रहांत (भाग १, प्रकरण ६) आलेंच आहे.
३२
काळुदायी
“कुलप्रसादक भिक्षुश्रावकांत काळुदायी श्रेष्ठ आहे.”
आमचा बोधिसत्त्व, बोधिवृक्ष, राहुलमाता देवी, कंथक अश्व, छन्न सारथि आणि काळुदायी हे एकाच दिवशीं जन्मले. हा बोधिसत्त्वाचा बाळमित्र होता. उदायी त्याचें नांव; पण जरा काळा असल्यामुळें त्याला काळुदायी म्हणत असत. बोधिसत्त्व बुद्ध होऊन जेव्हां सर्वत्र प्रसिद्धीला आला, तेव्हां शुद्धोदन राजानें बरेच दूत त्याला कपिलवस्तूला आणण्यासाठीं राजगृहाला पाठविले. पण ते सर्व बुद्धाचा धर्म ऐकून अर्हन्त होत असत, व त्याच सुखांत रहात असत. शेवटीं काळुदायीची ह्या कामीं योजना करण्यांत आली. तो जरी अर्हत् झाला, तरी बुद्धाला स्वदेशीं नेण्याचें काम करण्यास विसरला १ नाहीं.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
१- बुद्धलीलासारसंग्रह भा.२, प्रकरण८ वें.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
मज्झिम निकायांतील लटुकिकोपमसुत्तांत व संयुत्तनिकायांतील कांही सुत्तांत एक उदायी भिक्षु सांपडतो; आणि अट्ठकथांत जरी तो आणि हा काळुदायी एकच आहे, असा आधार सांपडत नाहीं, तरी तो एकच, असें अनुमान करण्यास हरकत दिसत नाहीं. दुसरा एक उदायी भिक्षु विनयग्रंथांत वारंवार येत असतो. परंतु तो हा नसून लाळुदायी नांवाचा दुसरा एक निर्लज्ज भिक्षु होता, असें विनयअट्ठकथेवरून दिसू येतें. २ हा सेय्यसकाचा उपाध्याय, नांवानें लाळुदायी, भ्रान्त मृगासारखा, निजण्यांत वगैरे सुख मानणार्या भिक्षूंपैकीं एक लोभी भिक्षु.) गृहस्थांच्या कुटुंबांत हा सर्वांना प्रिय होत असे म्हणून ह्याला कुलप्रसादकांत अग्रस्थान मिळालें.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
२ - अयं हि सेय्यसकस्स उपज्झायो लाळुदायी नाम भन्तसिगसप्पटिभागो निद्दारामतादिमनुयुत्तानं अञ्ञतरो लोलभिक्खु । (पठम संघादिसेस-अट्ठकथा.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------