“खादी गरिबांसाठींच नाहीं का काँग्रेसनं निर्माण केली ?”
“गरिबांचं राज्य व्हावं असं तुम्हांला वाटतं का ? गरिबांची नुसती कींव नका करूं ? श्रमणारे शेतकरी व कामकरी यांची सत्ता स्थापन व्हावी असं काँग्रेसचं म्हणणं आहे का ?”
“मला वाद घालायला वेळ नाहीं. तुम्हांला आजपासून काम मिळणार नाहीं. ज्यांचीं मतं आम्हाला मारक, त्यांना काय म्हणून आम्हीं आधार द्यावा ?”
“एक दिवस ते तुमच्या मताचे होतील या आशेनं द्या.”
“तशी आशा आम्हांला नाहीं.”
“ब्रिटिशांचा हृदयपालट होईल ही आशा तुम्हांला आहे वाटतं ? एका गरीब भगिनीला तिचा नवरा केवळ लाल बावटयाचा आहे म्हणून तुम्ही काम द्यायचं नाकारतां ? तुम्हांला हें न्याय्य वाटतं ?”
“आम्हांला बोलायला वेळ नाहीं. उद्यांपासून कामासाठीं कृपा करून येऊं नका.” असें म्हणून तो व्यवस्थापक दुसरें काम करू लागला.
संध्या निघून गेली. ती निराश झाली. किती हें संकुचित जग असें तिला वाटलें. ती खोलींत गेली. तिनें तें खादीचें पातळ सोडलें. त्याला ती काडी लावणार होती. परंतु तिला धैर्य झालें नाहीं. गरिबांनीं विणलेली ही खादी आहे. खेडयांतील दु:खीकष्टी बायांच्या हातचें तींत सूत असेल. त्यांचे अश्रु त्यांत मिसळलेले असतील. तिनें ती खादी पुन्हां हृदयाशीं धरिली. तिला भाईजी आठवले. भाईजींचें खादीवरील प्रेम तिला आठवलें. तिनें त्या खादीची घडी केली. आपल्या ट्रंकेंत खालीं खोल तिनें ती घडी ठेवून दिली.
सायंकाळीं कल्याणची वाट पाहात ती रस्त्यावर घुटमळत होती. तो पाहा कल्याण आला. परंतु त्याच्याबरोबर दोन दुकानदारांचीं दोन माणसें होतीं. तीं त्याला शिव्या देत होतीं. कल्याण ऐकत होता.
“किती दिवस झाले ! पैशांचा पत्ता नाहीं. आमचं दुकान सोडून दुसरीकडे माल घेतो.”
“आणि आमच्याकडे यानं तोच प्रकार केला.”
“मोठे आले लाल बावटेवाले !”
“मला वाटेल तें बोला. लाल बावटयाला बोलाल, तर एकेकाचं थोबाड रंगवीन !” कल्याण त्यांना संतापून म्हणाला.
“अरे, जा रे थोबाड रंगणा-या !” दोघे ओरडले.
कल्याण संतापानें त्यांच्या अंगावर धांवला. संध्येनें त्याला आवरलें.
“उद्यां तुमचे देऊं हो पैसे. या बांगडया विकू व पैसे देऊं.”
“बायकोला सोन्याच्या बांगडया करतो आणि आमचे पैसे द्यायला मात्र टाळाटाळी !”
“आतां जास्त बोलूं नका. जा !” संध्या कल्याणला धरून म्हणाली. ते दोघे नोकर गेले. संध्या व कल्याण घरीं आलीं.
“कल्याण, या बांगडया उद्यां विकून टाक.”
“तुझी आई मला काय म्हणेल ? तुला एखादा दागिना करून द्यायचा पराक्रम माझ्याजवळ तर नाहींच; उलट तुझ्या आईनं दिलेले दागिने का विकूं ? त्यापेक्षां मरण बरं.”
आपण साहित्यिक आहात ? कृपया आपले साहित्य authors@bookstruckapp ह्या पत्त्यावर पाठवा किंवा इथे signup करून स्वतः प्रकाशित करा. अतिशय सोपे आहे.
Please join our telegram group for more such stories and updates.