श्रीएकनाथी भागवत / श्लोक ३० वा

नाना वर्ण नाना व्यक्ती । नाना गोत्रें नाना जाती ।

अधमोत्तमविधानस्थिती । भेदु चित्तीं दृढ भासे ॥४९॥

मी काळा गोरा सांवळा । मी सज्ञानत्वें आगळा ।

माझी उत्तम पवित्र लीळा । मी कुळें आगळा सत्कुलीन ॥४५०॥

ऐशी झाल्या भेदप्राप्ती । पाहतां अभेदपरा श्रुती ।

साधकां शास्त्रार्थयुक्तीं । भेदनिवृत्ती ज्यां नव्हेचि ॥५१॥

त्याचा व्यर्थ ज्ञानाभिमान । त्याचें व्यर्थ कर्माचरण ।

तो जागाचि निजेला जाण । जागेपण त्या नाहीं ॥५२॥

दृढ जो कां देहाभिमान । तेंचि कनकबीजसेवन ।

करूनि थोर भ्रमला जाण । अविद्या दीर्घ स्वप्नभेदु देखे ॥५३॥

वोसणतां बोली न लभे अर्थू । तेवीं पठणमात्रें परमार्थू ।

श्रुतिशास्त्रांचा निजशास्त्रार्थू । नव्हेचि प्राप्तु तयांसी ॥५४॥

वेदाध्ययन नित्य करिती । अरण ब्राह्मण सूत्र निरुक्ती ।

नव्हेचि कामक्रोधनिवृत्ती । पठणें परमप्राप्ती कदा न घडे ॥५५॥

देहाभिमानें भेददृष्टी । पढतां श्रुतिशास्त्रांच्या कोटी ।

परमार्थेंसीं नव्हे भेटी । भेददृष्टी न वचतां ॥५६॥

जो कां स्वप्नींचे स्वप्नीं जागा जाहला । स्वप्नीं वेदशास्त्र पढिन्नला ।

जागा म्हणतां असे निजेला । तैसा व्यवहारू झाला शास्त्रज्ञांसी ॥५७॥

देहाभिमानेंसीं भेदभान । निःशेष जंव न वचे जाण ।

तंववरी नव्हे निजज्ञान । अत्यंत बंधन तो भेद ॥५८॥

सनकादिकांची आशंका । घेऊनि देव बोले देखा ।

वेदविभाग नेटका । सकळ लोकां कळे तैसा ॥५९॥

स्वयें प्रकाशोनि सकळ भेदू । गर्जत उठी तुझा वेदू ।

भेद वेदेंचि प्रतिपाद्यू । वेदानुवादू नव्हे मिथ्या ॥४६०॥

वेदवचन तें तात्त्विक । मानावें पैं आवश्यक ।

हे तुझीच शिकवण देख । तो वेद लटिक म्हणावा कैसा ॥६१॥

वेदाज्ञेचा परम नेम । वेदें प्रतिपाद्य क्रियाकर्म ।

वेदबळें वर्णाश्रम । निज स्वधर्म चालविती ॥६२॥

वेद म्हणे जो लटिक । जो वेदबाह्य आवश्यक ।

हें तूंचि बोलिलासी देख । तो वेद लटिक केवीं मानूं ॥६३॥

ऐशी मानाल आशंका । तोहीविषयीं मीचि देखा ।

वेदवादाच्या विवेका । विभाग नेटका सांगेन ॥६४॥

अविद्याभेद सबळ ज्यासी । भेदू नियामक म्यां केला त्यासी ।

मद्‌रूपीं अभेदता ज्या भक्तासी । मिणधा त्यापाशीं वेदवादु ॥६५॥

वेद तितुकाही त्रिगुण । अभेदजनें भक्त निर्गुण ।

त्यासी वेदाचें नियामकपण । न चले जाण ममाज्ञा ॥६६॥

रायाचा जिवलग सेवकू । त्यासी द्वारपाळ नव्हे नियामकू ।

कां दासीस लागल्या राजांकू । तीस मानी लोकू प्रधानादि ॥६७॥

निजकन्येसी शिकवी माता । लाज धरावी लोकांदेखतां ।

एकांतीं मीनल्या कांता । लाज सर्वथा सोडावी ॥६८॥

सबळ भेदांचें भेदमान । तंव दुर्लंघ्य वेदवचन ।

अभेद भक्त माझे जाण । वेदविधान त्यां न बाधी ॥६९॥

आशा तेचि अविद्याबाधू । छेदिल्या बाधीना वेदवादू ।

जेवीं सूर्योदयापुढें चांदू । होय मंदू निजतेजें ॥४७०॥